Sprzedaż rzeczy, których zbycie wymaga specjalnego zezwolenia, to temat ważny zarówno dla przedsiębiorców, jak i osób prywatnych. W praktyce komorniczej mogą pojawić się sytuacje, gdy zajęte przez komornika ruchomości nie mogą być sprzedane na zwykłych zasadach. W grę wchodzą tutaj takie przedmioty jak broń, waluty, metale szlachetne, a także dzieła sztuki czy zabytki. Poniżej dowiesz się, jakie reguły obowiązują w takich przypadkach, jakie są procedury oraz jak wygląda praktyka – wraz z przykładami.
Kiedy sprzedaż rzeczy wymaga zezwolenia?
W polskim prawie istnieje grupa rzeczy, których sprzedaż wymaga uzyskania zezwolenia (np. koncesji czy licencji). Są to między innymi:
- broń palna i amunicja,
- waluty obce,
- metale szlachetne (złoto, platyna),
- przedmioty o wartości historycznej lub artystycznej.
W przypadku egzekucji komorniczej, sprzedaż takich przedmiotów jest szczegółowo uregulowana w przepisach kodeksu postępowania cywilnego.
Jak wygląda procedura sprzedaży rzeczy wymagających zezwolenia?
Zasada ogólna (art. 866¹ k.p.c.)
Gdy zajęte ruchomości wymagają zezwolenia na sprzedaż, komornik:
- sprzedaje je za pośrednictwem przedsiębiorstwa, które posiada stosowne zezwolenie albo
- sprzedaje je bezpośrednio temu przedsiębiorstwu.
Nie jest wymagana aktywność ze strony dłużnika czy wierzyciela, a także nie przysługuje im prawo sprzeciwu wobec tej sprzedaży. Wystarczy sama okoliczność, że sprzedaż rzeczy wymaga zezwolenia.
Przykład 1
Pani Anna prowadzi kantor i w jej firmie komornik zajął zapas walut obcych. Ponieważ obrót walutami wymaga zezwolenia, komornik nie może ich sprzedać w drodze licytacji publicznej. Sprzedaż walut zostaje zrealizowana przez przedsiębiorstwo posiadające stosowne uprawnienia do obrotu walutami, a dłużniczka nie ma możliwości sprzeciwu.
Przykład 2
U pana Tomasza, kolekcjonera, komornik zajął zabytkową broń palną. Ponieważ jej sprzedaż wymaga koncesji, komornik przekazuje ją przedsiębiorstwu posiadającemu odpowiednie zezwolenie. Sprzedaż odbywa się bez konieczności zgody czy działania dłużnika.
Szczególne zasady dla rzeczy o wartości historycznej lub artystycznej oraz wyrobów ze złota i platyny (art. 866² k.p.c.)
Przepisy szczególne wprowadzają dodatkowe reguły dla:
- przedmiotów o wartości historycznej lub artystycznej,
- wyrobów ze złota i platyny,
- walut obcych.
1. Przedmioty o wartości historycznej lub artystycznej
W przypadku zajęcia takich rzeczy, komornik:
- wzywa biegłego do wyceny przedmiotu,
- może sprzedać przedmiot za pośrednictwem wyspecjalizowanego przedsiębiorstwa albo państwowemu muzeum, bibliotece, archiwum czy ośrodkowi badań.
Przepis art. 864¹ k.p.c. (sprzedaż z wolnej ręki) stosuje się odpowiednio, co oznacza, że do sprzedaży potrzebna jest zgoda dłużnika i brak sprzeciwu wierzycieli.
Jeżeli jednak sprzedaż tych przedmiotów wymaga zezwolenia, stosuje się rygory art. 866¹ k.p.c., czyli sprzedaż odbywa się wyłącznie przez uprawnione przedsiębiorstwo.
Przykład 3
Komornik zajmuje u przedsiębiorcy dzieło sztuki uznane za dobro kultury. Wyceny dokonuje rzeczoznawca, a sprzedaż może nastąpić na rzecz muzeum państwowego, jeśli uzyskana zostanie zgoda dłużnika i brak sprzeciwu wierzycieli. Jeśli jednak zbycie wymaga zezwolenia ministra, komornik stosuje zasady art. 866¹ k.p.c.
2. Wyroby ze złota i platyny
Komornik powołuje biegłego do wyceny tych rzeczy. Przedmioty użytkowe są wyłączone z tej procedury – pozostałe wyroby sprzedaje się:
- przedsiębiorstwu jubilerskiemu lub innemu podmiotowi zajmującemu się obrotem/przerobem metali szlachetnych.
Również tutaj sprzedaż odbywa się bez konieczności działania czy zgody stron.
Przykład 4
U pani Magdaleny komornik zajmuje wyroby ze złota (nie będące przedmiotami użytkowymi). Po wycenie przez biegłego komornik przekazuje przedmioty do sprzedaży wyspecjalizowanemu przedsiębiorstwu jubilerskiemu, bez konsultacji z dłużniczką czy wierzycielem.
3. Waluty obce
Zajęte przez komornika waluty obce są sprzedawane bankowi. Procedura wygląda następująco:
- Komornik wyznacza dłużnikowi 7 dni na wskazanie banku.
- Jeśli dłużnik nie wskaże banku, termin 7 dni na wskazanie otrzymuje wierzyciel.
- Jeżeli żadna ze stron nie wskaże banku, komornik sam wybiera bank.
Uwaga: bankiem nie może być wierzyciel.
Przykład 5
U pana Michała komornik zajmuje euro i dolary amerykańskie. Dłużnik nie wskazuje banku w terminie, dlatego komornik pyta wierzyciela. Wierzyciel również nie odpowiada. Ostatecznie komornik wyznacza bank i sprzedaje tam zajęte waluty.
Najczęstsze pytania i praktyczne porady
Czy mogę wstrzymać sprzedaż rzeczy wymagającej zezwolenia?
✖ NIE. Ani dłużnik, ani wierzyciel nie mogą się sprzeciwić sprzedaży prowadzonej na podstawie art. 866¹ k.p.c.
Czy mam wpływ na wybór nabywcy lub banku?
✔ TAK, ale tylko w przypadku walut obcych (przez wskazanie banku) – jeżeli jednak nie wskażesz banku w terminie, decyzję podejmuje komornik.
Jak wygląda wycena rzeczy specjalnych?
W przypadku rzeczy o wartości artystycznej, historycznej oraz wyrobów ze złota i platyny – komornik powołuje biegłego rzeczoznawcę.
Podsumowanie
- Sprzedaż rzeczy wymagających zezwolenia odbywa się wyłącznie przez uprawnione przedsiębiorstwa.
- W przypadku przedmiotów artystycznych lub zabytkowych oraz metali szlachetnych obowiązują szczególne zasady, a sprzedaż często wymaga wyceny przez biegłego.
- Wierzyciel i dłużnik nie mają prawa sprzeciwu wobec sprzedaży wymagającej zezwolenia, z wyjątkiem procedury wyboru banku przy sprzedaży walut obcych.
- Komornik zawsze kieruje się przepisami, które chronią legalność i bezpieczeństwo obrotu tymi przedmiotami.
Podstawa prawna
- art. 866¹, art. 866², art. 864¹, art. 865 – Kodeks postępowania cywilnego
Tematy porad zawartych w poradniku
- egzekucja komornicza rzeczy z zezwoleniem
- sprzedaż ruchomości wymagających zezwolenia
- procedura sprzedaży przedmiotów zabytkowych
- sprzedaż wyrobów ze złota przez komornika
- sprzedaż walut obcych w egzekucji
Przydatne adresy urzędowe: