1. Cel i znaczenie pisma
Pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej to środek prawny, który pozwala wierzycielowi jednego z małżonkówwystąpić do sądu z żądaniem zniesienia wspólności majątkowej istniejącej między małżonkami dłużnika.
Tego rodzaju pozew składa się wtedy, gdy:
- wierzyciel ma prawomocny tytuł wykonawczy (np. nakaz zapłaty) przeciwko jednemu z małżonków,
- egzekucja z majątku osobistego tego małżonka okazała się bezskuteczna,
- istnieje majątek wspólny małżonków, z którego można byłoby zaspokoić wierzytelność,
- drugi małżonek nie wyraża zgody na rozszerzenie egzekucji na ten majątek (art. 787 k.p.c.).
Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd nie powoduje jeszcze podziału majątku, ale otwiera wierzycielowi drogę do skierowania egzekucji do udziału dłużnika w majątku wspólnym.
W praktyce – to jedyny sposób, aby odzyskać pieniądze, gdy dłużnik ukrywa się za wspólnością majątkową z małżonkiem.
2. Kiedy można wnieść taki pozew
Pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej może wnieść:
- małżonek (gdy wspólność majątkowa utrudnia lub uniemożliwia mu normalne funkcjonowanie),
- wierzyciel jednego z małżonków, jeśli chce zaspokoić się z majątku wspólnego (tak jak w niniejszym wzorze).
Wierzyciel musi uprawdopodobnić, że:
- posiada wymagalną wierzytelność wobec jednego z małżonków,
- egzekucja z jego majątku osobistego jest niemożliwa lub bezskuteczna,
- istnieje majątek wspólny, z którego dłużnik mógłby spłacić dług, gdyby wspólność została zniesiona.
3. Sąd właściwy
Pozew wnosi się do sądu rejonowego, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania (jeśli choć jedno z nich tam nadal przebywa).
W innych przypadkach – do sądu właściwego według miejsca zamieszkania pozwanych.
Przykład:
Jeśli małżonkowie mieszkają w Warszawie, właściwy będzie Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia.
4. Opłata sądowa
Od pozwu pobiera się opłatę stałą w wysokości 200 zł (zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, art. 27 pkt 8).
Opłatę można uiścić:
- przelewem na rachunek bankowy sądu,
- w kasie sądu,
- lub w e-płatnościach przez portal ePUAP (jeśli składamy pismo elektronicznie).
5. Jak wypełnić pozew
Pozew powinien zawierać wszystkie elementy wskazane w art. 126 k.p.c., w tym:
- oznaczenie sądu,
- dane powoda (wierzyciela),
- dane pozwanych (małżonków),
- dokładne żądanie,
- uzasadnienie faktyczne i prawne,
- podpis powoda,
- załączniki.
Warto w treści uzasadnienia opisać chronologicznie:
- okoliczności powstania długu,
- zawarcie umowy pożyczki (lub innego zobowiązania),
- uzyskanie tytułu wykonawczego,
- przebieg postępowania egzekucyjnego i jego wynik (umorzenie jako bezskuteczne),
- istnienie majątku wspólnego, który nie może być objęty egzekucją bez rozdzielności.
6. Załączniki do pozwu
Do pozwu należy dołączyć dokumenty potwierdzające wskazane fakty, m.in.:
- odpis aktu małżeństwa pozwanych,
- umowę pożyczki (lub inny dokument potwierdzający zobowiązanie),
- prawomocny nakaz zapłaty lub wyrok,
- postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego,
- wezwanie do zapłaty skierowane do małżonków,
- dowód uiszczenia opłaty sądowej.
Każdy z tych dokumentów warto opisać w uzasadnieniu, wskazując, jakie fakty mają potwierdzać.
7. Typowe błędy popełniane przez wierzycieli
- Brak dokumentów – samo twierdzenie o istnieniu długu nie wystarczy. Należy przedstawić umowę, tytuł wykonawczy i postanowienie komornika.
- Nieprecyzyjne żądanie – sąd nie ustanowi rozdzielności „ogólnie”, jeśli nie zostanie jasno określone, między kim i w jakim małżeństwie ma ona zostać zniesiona.
- Brak dowodu bezskuteczności egzekucji – komornik musi formalnie stwierdzić bezskuteczność.
- Błędny sąd – pozew wniesiony do niewłaściwego sądu opóźnia postępowanie.
- Nieprawidłowe oznaczenie stron – w pozwie muszą być wskazani oboje małżonkowie jako pozwani.
8. Co dalej po ustanowieniu rozdzielności
Po uzyskaniu prawomocnego orzeczenia o rozdzielności majątkowej wierzyciel może:
- wystąpić o podział majątku wspólnego (z udziałem dłużnika i jego małżonka),
- skierować egzekucję do udziału dłużnika w majątku wspólnym (np. udziału w mieszkaniu).
Dopiero wtedy możliwe jest rzeczywiste zaspokojenie wierzytelności z majątku, który dotąd był chroniony wspólnością ustawową.
9. Wskazówki praktyczne dla przedsiębiorcy lub wierzyciela
- Zawsze zabezpieczaj umowy pożyczek pisemnie.
Sąd nie uwzględni żądania, jeśli wierzyciel nie wykaże istnienia zobowiązania dokumentem. - Po bezskutecznej egzekucji nie zwlekaj z pozwem.
Im szybciej zostanie ustanowiona rozdzielność, tym większe szanse, że majątek wspólny nie zostanie rozporządzony. - Monitoruj majątek dłużnika.
Warto wnioskować o wgląd do akt komorniczych, CEIDG, ksiąg wieczystych i rejestrów pojazdów. - Zachowaj profesjonalny ton pisma.
Sąd nie ocenia emocji, lecz fakty i dowody. Unikaj ocen moralnych, skup się na wykazaniu przesłanek ustawowych. - Po wydaniu orzeczenia złóż wniosek o klauzulę wykonalności.
Dopiero po nadaniu klauzuli można skierować egzekucję do udziału w majątku wspólnym.
10. Podsumowanie
Pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej jest narzędziem, które umożliwia wierzycielowi odzyskanie należności w sytuacjach, gdy wspólność majątkowa małżeńska uniemożliwia skuteczną egzekucję.
To pismo wymaga solidnego przygotowania dowodowego, ale jego skuteczność w praktyce jest bardzo wysoka — zwłaszcza w sprawach, gdzie majątek wspólny ma realną wartość.