1. Cel i zastosowanie pisma
Pismo to ma na celu złożenie do sądu wniosku o zwolnienie strony z obowiązkowego zastępstwa profesjonalnego pełnomocnika (adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego), które jest wymagane w niektórych kategoriach spraw – m.in. w postępowaniach przed sądami ds. własności intelektualnej (art. 872 § 1–3 k.p.c.).
W praktyce oznacza to, że spółka, przedsiębiorca lub osoba fizyczna może samodzielnie prowadzić sprawę, bez konieczności ponoszenia kosztów obsługi prawnej – jeśli sprawa nie jest złożona i nie wymaga wiedzy specjalistycznej.
2. Kiedy warto złożyć taki wniosek
Wniosek o zwolnienie z obowiązkowego zastępstwa warto złożyć, gdy:
- sprawa ma prosty stan faktyczny, a spór dotyczy wyłącznie wysokości roszczenia,
- sąd wcześniej zwolnił drugą stronę z obowiązkowego zastępstwa (można się na to powołać dla zachowania równowagi stron),
- pozwany przyznaje część roszczenia, a postępowanie nie wymaga skomplikowanych opinii prawnych,
- spór dotyczy niewielkich kwot lub prostych naruszeń, np. krótkotrwałego korzystania z logo, zdjęcia, fragmentu tekstu, programu itp.
3. Forma i treść wniosku
Wniosek można zawrzeć:
- w osobnym piśmie procesowym (tak jak w przykładzie), lub
- w odpowiedzi na pozew albo innym piśmie składanym w toku sprawy.
W treści należy:
- podać podstawę prawną – art. 872 § 3 k.p.c.,
- wyjaśnić, dlaczego sprawa nie jest zawiła,
- wskazać fakty, które to uzasadniają (np. uznanie części roszczenia, brak sporu co do istoty),
- powołać się na podobne postanowienie sądu, jeśli miało miejsce,
- zakończyć wnioskiem o zwolnienie i dołączyć odpis dla drugiej strony.
4. Skutek uwzględnienia wniosku
Jeśli sąd przychyli się do wniosku:
- strona może występować w sądzie bez pełnomocnika,
- wszelkie pisma procesowe, wnioski i oświadczenia może składać samodzielnie,
- nie ponosi kosztów profesjonalnej reprezentacji.
Sąd może jednak w każdej chwili zmienić stanowisko i nakazać ustanowienie pełnomocnika, jeśli uzna, że sprawa jednak stała się bardziej złożona.
5. Typowe błędy stron
⚠️ Błąd 1: Wniosek bez uzasadnienia – samo powołanie się na art. 872 § 3 k.p.c. nie wystarczy.
⚠️ Błąd 2: Brak podpisu osoby uprawnionej do reprezentacji spółki (np. członka zarządu).
⚠️ Błąd 3: Niezałączenie odpisu pisma dla strony przeciwnej.
⚠️ Błąd 4: Uzasadnienie oparte na względach finansowych (np. „spółki nie stać na prawnika”) – sąd nie bierze tego pod uwagę.
⚠️ Błąd 5: Składanie wniosku po terminie – najlepiej zrobić to na początku postępowania.
6. Wskazówki praktyczne
✅ Jeśli sąd zwolnił już jedną stronę, warto powołać się na zasadę równości stron (art. 45 Konstytucji RP).
✅ Zachowaj kopię pisma z potwierdzeniem złożenia – sądy często rozpoznają takie wnioski dopiero po doręczeniu drugiej stronie.
✅ Możesz połączyć ten wniosek z innymi (np. o dopuszczenie dowodu lub zawieszenie postępowania).
✅ W przypadku przedsiębiorców jednoosobowych – wniosek podpisuje właściciel działalności.
✅ Jeśli sąd odrzuci wniosek, zawsze można ponowić go po zmianie okoliczności sprawy.