Sprzeciw wobec czynności kontrolnych to istotny instrument w rękach przedsiębiorcy, który ma służyć ochronie przed nadużyciami organów kontrolnych. W praktyce jednak zdarza się, że organy nieprawidłowo stosują procedury, co może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i utrudniać przedsiębiorcom skuteczną obronę swoich praw. W tym poradniku wyjaśniam, na czym polega problem z wydawaniem przez organ postanowienia o kontynuacji czynności kontrolnych, kiedy przedsiębiorca złożył sprzeciw, oraz jakie działania organów są w tej sytuacji błędne.
Dlaczego temat jest ważny dla przedsiębiorcy?
Właściwe rozpatrzenie sprzeciwu wobec czynności kontrolnych to kluczowy element ochrony przedsiębiorcy przed nieuzasadnioną lub niezgodną z prawem kontrolą. Każdy błąd organu w tym zakresie może skutkować przedłużeniem kontroli, niepotrzebnym stresem oraz dodatkowymi kosztami dla firmy. Zrozumienie zasad, które rządzą procedurą rozpatrywania sprzeciwu, pozwoli przedsiębiorcy skuteczniej egzekwować swoje prawa i szybciej reagować na nieprawidłowości.
Na czym polega błąd organu przy wydawaniu postanowienia o kontynuacji czynności kontrolnych?
Co to jest sprzeciw przedsiębiorcy wobec czynności kontrolnych?
Sprzeciw to pisemny środek zaskarżenia, który przedsiębiorca może wnieść, jeśli uważa, że organ kontrolny naruszył jego prawa podczas kontroli. Procedura wnoszenia sprzeciwu oraz jego rozpoznania określona jest szczegółowo w przepisach Prawa przedsiębiorców.
Błąd: Wydanie postanowienia o kontynuacji czynności kontrolnych zamiast postanowienia o niedopuszczalności sprzeciwu
Jednym z najczęściej popełnianych błędów przez organy po wniesieniu przez przedsiębiorcę sprzeciwu jest wydanie postanowienia o kontynuacji czynności kontrolnych. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy pismo przedsiębiorcy nie spełnia wszystkich wymogów formalnych lub gdy – zgodnie z przepisami – sprzeciw w danej sytuacji nie przysługuje.
Przykład praktyczny 1:
Przedsiębiorca prowadzący firmę transportową w Zamościu wniósł sprzeciw wobec czynności kontrolnych urzędu skarbowego. Organ uznał, że nie ma podstaw do sprzeciwu, ale zamiast wydać postanowienie o niedopuszczalności sprzeciwu, wydał postanowienie o kontynuacji kontroli. Przedsiębiorca złożył zażalenie, jednak organ drugiej instancji utrzymał postanowienie w mocy.
Przykład praktyczny 2:
Firma produkcyjna z Olsztyna przesłała pismo, które organ zinterpretował jako sprzeciw, mimo że faktycznie dotyczyło ono czynności przeprowadzonych w postępowaniu podatkowym, a nie w toku kontroli. Organ zamiast wydać postanowienie o niedopuszczalności sprzeciwu, zdecydował się na postanowienie o kontynuacji czynności kontrolnych.
Dlaczego taka praktyka organu jest nieprawidłowa?
W opisanych przypadkach organy często stosują tzw. „quasi-sprzeciw”, czyli rozpatrują pismo przedsiębiorcy jako sprzeciw, mimo że formalnie nie spełnia ono wymogów przewidzianych w ustawie. Następnie, opierając się na przepisach dotyczących sprzeciwu, wydają postanowienie o kontynuacji kontroli, często powołując się na art. 59 ust. 9 ustawy – Prawo przedsiębiorców.
Jednak – jak wskazują sądy administracyjne – taka procedura nie ma oparcia w przepisach prawa. W przypadku, gdy sprzeciw jest niedopuszczalny, organ powinien wydać postanowienie o niedopuszczalności sprzeciwu, a nie o kontynuowaniu czynności kontrolnych.
Orzecznictwo: stanowisko sądów administracyjnych
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 18 maja 2017 r. (sygn. akt III SA/Wa 1263/16) jednoznacznie stwierdził, że w razie wniesienia sprzeciwu niedopuszczalnego na gruncie ustawy organ powinien wydać postanowienie o niedopuszczalności sprzeciwu, a nie postanowienie o kontynuowaniu czynności kontrolnych. Sąd podkreślił także, że nie można wybiórczo stosować przepisów ustawy dotyczących sprzeciwu – organ nie ma prawa decydować, które przepisy zastosuje, a które pominie.
Jak prawidłowo powinien postąpić organ w razie niedopuszczalnego sprzeciwu?
Podstawowe zasady postępowania organu
- Weryfikacja dopuszczalności sprzeciwu – organ musi sprawdzić, czy w konkretnej sytuacji przedsiębiorcy przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu (np. czy kontrola dotyczy działalności gospodarczej, czy spełnione są warunki formalne, czy nie zachodzą wyłączenia).
- Wydanie postanowienia o niedopuszczalności sprzeciwu – jeśli sprzeciw nie przysługuje, organ wydaje postanowienie o niedopuszczalności sprzeciwu, a nie o kontynuowaniu czynności kontrolnych.
- Stosowanie właściwych przepisów – organ nie może wybierać, które przepisy zastosuje. Powinien postępować zgodnie z przepisami Prawa przedsiębiorców lub – w odpowiednich przypadkach – z Ordynacją podatkową.
Co robić, jeśli organ popełnił błąd i wydał postanowienie o kontynuacji czynności kontrolnych?
Kroki, które może podjąć przedsiębiorca
- Złożenie zażalenia – przedsiębiorca może zaskarżyć postanowienie o kontynuacji czynności kontrolnych do organu drugiej instancji.
- Powiadomienie sądu administracyjnego – jeśli zażalenie zostanie oddalone, przedsiębiorca może wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
- Podnoszenie zarzutu naruszenia przepisów – w toku dalszego postępowania można wskazywać na naruszenie przepisów procedury przez organ.
Ważne! Skuteczne powołanie się na orzecznictwo (np. wyrok WSA w Warszawie z 18.05.2017 r.) może istotnie zwiększyć szanse na korzystne rozstrzygnięcie.
Podsumowanie
- Organ nie ma prawa wydawać postanowienia o kontynuacji czynności kontrolnych w sytuacji, gdy sprzeciw przedsiębiorcy jest niedopuszczalny – powinien wydać postanowienie o niedopuszczalności sprzeciwu.
- Wszelkie „quasi-sprzeciwy” powinny być rozpoznawane według właściwych przepisów – nie można mieszać procedur.
- Przedsiębiorca ma prawo zaskarżyć nieprawidłowe postanowienie, a sądy administracyjne często przyznają rację przedsiębiorcom w tego typu sporach.
Podstawa prawna
- art. 59 ust. 9, art. 79, art. 79b – Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców
- art. 138 § 1 pkt 2 – Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego
- Wyrok WSA w Warszawie z 18.05.2017 r., III SA/Wa 1263/16
Tematy porad zawartych w poradniku
- sprzeciw wobec kontroli działalności gospodarczej
- błędy organu przy rozpatrywaniu sprzeciwu
- postanowienie o kontynuacji kontroli
- procedura sprzeciwu w Prawie przedsiębiorców