Wielu przedsiębiorców i osób fizycznych staje przed sytuacją, w której muszą zmierzyć się z egzekucją na podstawie tytułu wykonawczego. Nierzadko pojawiają się wątpliwości, czy można skutecznie zakwestionować postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności. W tym poradniku wyjaśniam krok po kroku, komu i kiedy przysługuje zażalenie, jakie zarzuty można w nim podnosić oraz jak wygląda praktyka sądowa w tym zakresie. Odpowiadam także na najczęstsze pytania – co się dzieje po wniesieniu zażalenia i jakich formalności należy dopilnować.
Kiedy przysługuje zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności?
Zażalenie na postanowienie w sprawie nadania klauzuli wykonalności jest kluczowym środkiem ochrony zarówno dla dłużnika, jak i wierzyciela. Może ono dotyczyć zarówno postanowienia sądu o nadaniu klauzuli, jak i postanowienia odmawiającego jej nadania.
Kto może złożyć zażalenie?
Uprawnionymi do wniesienia zażalenia są m.in.:
- Dłużnik, gdy klauzula wykonalności została nadana przeciwko niemu,
- Wierzyciel, gdy sąd odmówił nadania klauzuli wykonalności w całości lub części,
- Następcy prawni wierzyciela lub dłużnika,
- Organizacje społeczne oraz prokurator – na zasadach ogólnych,
- Osoby trzecie, wobec których nadano klauzulę wykonalności (np. poręczyciele).
Przykład 1:
Spółka „Dom-Tech” Sp. z o.o. z Krakowa uzyskała nakaz zapłaty przeciwko dłużnikowi, Panu Jakubowi Nowakowi. Sąd nadał klauzulę wykonalności na rzecz spółki. Pan Nowak – jako dłużnik – ma prawo wnieść zażalenie na to postanowienie, jeśli uważa, że doszło do uchybień formalnych (np. tytuł wykonawczy został wydany na kwotę wyższą niż należna).
Przykład 2:
Wierzycielka, Pani Magdalena Lewandowska, złożyła wniosek o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, ale sąd oddalił jej wniosek. Pani Magdalena może wnieść zażalenie na to postanowienie, wskazując, że decyzja sądu była niesłuszna.
Terminy i formalności związane z wniesieniem zażalenia
Kiedy zaczyna biec termin na zażalenie?
- Dla wierzyciela:
Termin biegnie od dnia wydania mu tytułu wykonawczego, od zawiadomienia o utworzeniu tytułu wykonawczego w systemie teleinformatycznym lub od ogłoszenia postanowienia odmownego (a gdy ogłoszenia nie było – od dnia doręczenia postanowienia). - Dla dłużnika:
Termin biegnie od dnia doręczenia zawiadomienia o wszczęciu egzekucji.
Uwaga! W szczególnych przypadkach (np. po zgłoszeniu określonych wniosków przez strony) termin biegnie od dnia doręczenia uzasadnienia postanowienia albo postanowienia z uzasadnieniem.
Do którego sądu składa się zażalenie?
Zażalenie składa się do sądu, który wydał zaskarżone postanowienie.
Jakie zarzuty można podnieść w zażaleniu?
W zażaleniu można powołać się jedynie na zarzuty związane z nieprawidłowym przebiegiem postępowania klauzulowego, a nie z meritum sprawy (czyli nie można kwestionować samego istnienia długu). Przykładowe zarzuty to:
- nadanie klauzuli wykonalności dokumentowi, który nie jest tytułem egzekucyjnym,
- nadanie klauzuli wykonalności osobie niewskazanej w tytule egzekucyjnym,
- wydanie tytułu wykonawczego na kwotę wyższą niż należna,
- niewłaściwe oznaczenie stron lub brak przesłanek formalnych.
Nie można natomiast w zażaleniu zarzucać, że dług już został spłacony, że roszczenie nie istnieje lub uległo przedawnieniu – tego typu zarzuty można podnieść wyłącznie w powództwie przeciwegzekucyjnym.
Przykład 3:
Pan Michał Zieliński otrzymał zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, chociaż w tytule wykonawczym nie był wymieniony jako dłużnik. Może więc w zażaleniu podnieść, że klauzula wykonalności została nadana wobec osoby niewskazanej w tytule egzekucyjnym.
Skutki wniesienia zażalenia i dalsza procedura
Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje automatycznie biegu egzekucji. Jednak sąd, na wniosek osoby składającej zażalenie, może zawiesić postępowanie egzekucyjne do czasu rozstrzygnięcia sprawy. W przypadku uwzględnienia zażalenia i uchylenia postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności – organ egzekucyjny umarza egzekucję na wniosek dłużnika.
Szczególne przypadki dotyczące zażalenia
- Zażalenie przysługuje tylko od postanowień sądu pierwszej instancji. Na orzeczenia sądu odwoławczego (apelacyjnego lub okręgowego działającego jako sąd drugiej instancji) zażalenie nie przysługuje.
- Zażalenie obejmuje także postanowienia dotyczące wydania kolejnych tytułów wykonawczych czy ponownego wydania tytułu zamiast utraconego.
- Zażalenie można złożyć również przed formalnym rozpoczęciem biegu terminu, np. przed doręczeniem dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji – czynność ta nie jest bezskuteczna, ale nie powoduje wcześniejszego rozpatrzenia sprawy przez sąd.
Jak napisać skuteczne zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności?
Formalne wymagania pisma
Zażalenie musi spełniać wszystkie ogólne wymogi przewidziane dla pism procesowych w postępowaniu cywilnym. Zgodnie z art. 126 k.p.c., powinno zawierać:
- oznaczenie sądu, do którego jest skierowane,
- imię, nazwisko lub nazwę stron oraz ich adresy,
- oznaczenie rodzaju pisma („Zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności”),
- sygnaturę akt sprawy,
- wskazanie zaskarżonego postanowienia,
- wniosek o jego zmianę lub uchylenie,
- zwięzłe uzasadnienie,
- podpis strony lub jej przedstawiciela,
- wymienienie załączników (np. odpisy zażalenia dla stron, pełnomocnictwo, dowody wpłaty opłaty sądowej).
Uwaga! Jeżeli zażalenie nie spełnia wymagań formalnych, sąd wezwie do ich uzupełnienia w wyznaczonym terminie. Brak uzupełnienia może skutkować odrzuceniem pisma.
Przykładowy wzór zażalenia
Poniżej znajdziesz uproszczony wzór zażalenia do sądu rejonowego. Dane dostosowane są do przykładowej sytuacji:
Zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności
Sąd Rejonowy w Toruniu
Wydział Cywilny
ul. Mickiewicza 7, 87-100 Toruń
Sygn. akt: I Co 1234/24
Zażalenie
na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności z dnia 10 lipca 2025 r.
Wnioskodawca:
Janina Walczak, ul. Lipowa 15, 87-100 Toruń
Dłużnik:
Marek Pawłowski, ul. Tęczowa 8, 87-103 Toruń
Wnoszę o:
- zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez odmowę nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu z dnia 25 maja 2025 r.
lub - uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie:
Zaskarżone postanowienie narusza przepisy postępowania, ponieważ tytuł egzekucyjny został wydany na wyższą kwotę niż wynikało to z treści wyroku oraz zawierał nienależne odsetki. Ponadto, postanowienie zostało wydane pomimo braku wskazania pełnych danych dłużnika w tytule egzekucyjnym.
(podpis)
Janina Walczak
Załączniki:
- Odpis zażalenia,
- Dowód uiszczenia opłaty sądowej,
- Pełnomocnictwo (jeżeli dotyczy).
Częste błędy przedsiębiorców przy składaniu zażalenia
1. Niezachowanie terminu do wniesienia zażalenia
Wielu przedsiębiorców przegapia moment, od którego liczy się termin – pamiętaj, by sprawdzić dokładnie, od kiedy biegnie termin w Twojej sprawie (np. od doręczenia zawiadomienia o wszczęciu egzekucji dla dłużnika).
2. Błędne kierowanie zażalenia do sądu drugiej instancji
Zażalenie zawsze składa się do sądu, który wydał postanowienie.
3. Podnoszenie zarzutów merytorycznych dotyczących istnienia długu
W zażaleniu nie można skutecznie kwestionować np. istnienia roszczenia, zapłaty długu czy jego przedawnienia – do tego służy powództwo przeciwegzekucyjne z art. 840 k.p.c.
4. Brak wymaganych załączników
Do pisma należy dołączyć odpisy zażalenia dla stron, dowód opłaty oraz pełnomocnictwo, jeśli działa pełnomocnik.
5. Nieprawidłowe oznaczenie zaskarżonego postanowienia
W treści zażalenia trzeba wskazać dokładnie, które postanowienie jest zaskarżane (data i sygnatura akt).
Podsumowanie – najważniejsze wskazówki
- Zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności jest ważnym narzędziem ochrony interesów przedsiębiorcy, ale wymaga znajomości procedury i przestrzegania wymogów formalnych.
- Można je wnieść zarówno na postanowienie nadające klauzulę, jak i na odmowę jej nadania.
- W zażaleniu podnosi się wyłącznie zarzuty formalne dotyczące przebiegu postępowania klauzulowego, nie zaś merytoryczne dotyczące samego długu.
- Prawidłowe sporządzenie zażalenia i złożenie go w terminie daje realną szansę na zmianę rozstrzygnięcia lub ponowne rozpoznanie sprawy.
- Pamiętaj, że wniesienie zażalenia co do zasady nie wstrzymuje egzekucji, ale możesz zawnioskować o zawieszenie postępowania egzekucyjnego.
Podstawa prawna
- art. 795 § 1, § 2, § 21, art. 793, art. 794, art. 805, art. 840 § 1 pkt 1, art. 357 § 2, art. 394 § 1, art. 394 § 2, art. 13 § 2, art. 126 – Kodeks postępowania cywilnego
Tematy porad zawartych w poradniku
- zażalenie na klauzulę wykonalności 2025
- skarga na postanowienie sądu cywilnego
- ochrona dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym
- formalności klauzuli wykonalności
- jak zaskarżyć klauzulę wykonalności