Inwestowanie w nowy tabor morski to jedno z największych wyzwań finansowych dla przedsiębiorców działających w branży morskiej. Prawidłowe rozliczenie podatkowe wydatków ponoszonych na budowę statków czy innych jednostek pływających, które dopiero powstają, ma ogromny wpływ na wyniki finansowe firmy. Wyjaśniam, kiedy można rozpocząć amortyzację taboru w budowie, jak liczyć limity oraz jakie dokumenty i wydatki należy uwzględnić, by optymalizować rozliczenia CIT.
Kiedy można zacząć amortyzować tabor morski w budowie?
Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przewidują szczególne zasady dotyczące amortyzacji zamówionego taboru transportu morskiego, który jest jeszcze w budowie. Odpowiednie regulacje znajdują się w art. 16h ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Zgodnie z tym przepisem, amortyzację można rozpocząć już w trakcie budowy jednostki, a nie dopiero po jej dostawie.
Kluczowy warunek: Amortyzację zaczynasz od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym poniosłeś wydatki (w tym także wpłaty zaliczek) na budowę taboru morskiego w wysokości co najmniej 10% wartości kontraktowej tego obiektu. Liczysz osobno dla każdej jednostki.
Co to oznacza w praktyce?
- Jeśli zamawiasz budowę statku i zgodnie z umową jego wartość wynosi 12 mln zł, to amortyzację możesz rozpocząć po wpłacie (zaliczce lub innej płatności) wynoszącej co najmniej 1,2 mln zł.
- Jeżeli wpłacasz zaliczki w kilku transzach (np. najpierw 8%, potem 2%), to amortyzację możesz rozpocząć od miesiąca następującego po miesiącu, w którym suma wpłat przekroczyła 10% wartości kontraktowej.
Jak rozumieć „wartość kontraktową” taboru?
Pojęcie wartości kontraktowej nie zostało zdefiniowane wprost w ustawie o CIT. Przyjmuje się jednak, że wartość kontraktowa to cena określona w umowie z wykonawcą (np. stocznią) na dzień podpisania kontraktu. Wartość ta może jednak ulec zmianie w trakcie realizacji inwestycji, jeśli strony uzgodnią nowe warunki.
Ważne!
Jeżeli cena jednostki wzrośnie podczas budowy (np. z powodu dodatkowego wyposażenia), limit 10% odnosi się do aktualnej wartości kontraktowej. Oznacza to, że jeśli pierwotnie miałeś umowę na 10 mln zł, a po zmianach cena rośnie do 11 mln zł, to próg 10% liczymy od nowej kwoty.
Co z kolejnymi wpłatami i zwiększaniem wartości początkowej?
Zgodnie z art. 16l ust. 2 ustawy o CIT, jeżeli po rozpoczęciu amortyzacji wpłacasz kolejne zaliczki (czyli kolejne wydatki na budowę), wartość początkowa taboru sukcesywnie wzrasta. Każda kolejna wpłata powinna być doliczana do wartości początkowej, od której liczysz odpisy amortyzacyjne. Wartość początkowa nie jest więc zamknięta w momencie pierwszej wpłaty – aktualizujesz ją w miarę postępów budowy i kolejnych płatności.
Praktyczne przykłady amortyzacji taboru morskiego w budowie
Przykład 1: Budowa statku w Gdyni
Firma „SeaTech Polska” z Gdańska zamówiła w stoczni w Gdyni budowę nowoczesnego promu pasażerskiego za 15 mln zł.
- W styczniu 2025 r. wpłaciła zaliczkę w wysokości 1 mln zł (6,67% wartości kontraktowej).
- W marcu 2025 r. dokonała drugiej wpłaty w wysokości 600 tys. zł (razem już 10,67%).
Od kwietnia 2025 r. „SeaTech Polska” może rozpocząć amortyzację wydatków związanych z budową promu – najpierw od 1,6 mln zł. Każda kolejna wpłata (np. 2 mln zł w maju) powiększa wartość początkową, od której firma dokonuje dalszych odpisów amortyzacyjnych.
Przykład 2: Zmiana wartości kontraktowej w trakcie budowy
Spółka „Baltic Marine” z Szczecina podpisała kontrakt na budowę kontenerowca za 10 mln zł. Po roku negocjacji, w związku z rozszerzeniem zamówienia o nowoczesne systemy nawigacji, wartość kontraktowa wzrosła do 11,5 mln zł.
- Do momentu zmiany ceny, spółka wpłaciła 1 mln zł (10% pierwotnej wartości).
- Po wzroście wartości kontraktowej, kolejny próg 10% to 1,15 mln zł.
W związku z tym, spółka musi dostosować dalsze wpłaty oraz aktualizować wartość początkową – każda dodatkowa zaliczka powiększa podstawę amortyzacji.
Najważniejsze zasady i wskazówki dla armatorów
- Dokumentuj wszystkie wpłaty i aneksy do umowy – każda zmiana wartości kontraktowej ma znaczenie dla limitów i dalszej amortyzacji.
- Pilnuj harmonogramu płatności – jeśli chcesz jak najszybciej rozpocząć amortyzację, zaplanuj wpłaty tak, by przekroczyć próg 10% już na wczesnym etapie budowy.
- Wydatki zaliczkowe również podlegają amortyzacji – nie musisz czekać do odbioru całej jednostki.
- Aktualizuj wartość początkową – każda kolejna wpłata na budowę statku powinna być doliczana do wartości, od której liczysz odpisy amortyzacyjne.
Podsumowanie
Jeśli inwestujesz w tabor morski w budowie, możesz rozpocząć jego amortyzację podatkową już po przekroczeniu 10% wartości kontraktowej poprzez wpłaty zaliczek lub innych wydatków. Wartość początkową ustalasz na podstawie zawartej umowy, a każda jej aktualizacja oraz każda kolejna wpłata sukcesywnie powiększa podstawę odpisów amortyzacyjnych. Prawidłowa dokumentacja oraz ścisła współpraca z księgowością i doradcą podatkowym zapewni bezpieczeństwo rozliczeń i pozwoli efektywnie zarządzać podatkami w firmie morskiej.
Podstawa prawna
- art. 16h ust. 1 pkt 2, art. 16a ust. 2 pkt 4, art. 16f ust. 2, art. 16l ust. 2 – ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 2805 ze zm.)
Tematy porad zawartych w poradniku
- amortyzacja taboru morskiego CIT
- tabor morski w budowie rozliczenie
- wpłaty zaliczkowe amortyzacja
- limity amortyzacji statków 2025
- wartość kontraktowa statku CIT