Wielu przedsiębiorców zastanawia się, jak prawidłowo dokonywać odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, które zostały oddane do używania innym podmiotom na podstawie umów innych niż najem, dzierżawa czy leasing operacyjny. Zagadnienie to jest istotne, bo pozwala zoptymalizować wysokość kosztów uzyskania przychodu oraz lepiej zarządzać majątkiem firmy. W poradniku wyjaśniam, kiedy i na jakich warunkach można skorzystać ze szczególnej, fakultatywnej metody amortyzacji opisanej w art. 16ł ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.), jak dostosować stawki amortyzacyjne do długości umowy oraz jakie grupy środków trwałych dotyczą te regulacje.
Na czym polegają szczególne zasady amortyzacji środków trwałych oddanych innemu podmiotowi?
Art. 16ł ust. 5 u.p.d.o.p. daje podatnikowi możliwość stosowania szczególnej metody amortyzacji w odniesieniu do środków trwałych zaliczonych do grupy 3–6 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT), jeżeli zostały one oddane do używania innemu podmiotowi na podstawie określonej umowy zawartej na co najmniej 60 miesięcy, a odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający. Zasada ta ma charakter fakultatywny – oznacza to, że podatnik sam decyduje, czy z niej skorzystać, czy stosować ogólne zasady amortyzacji.
Dlaczego to ważne?
Dzięki tym przepisom można dostosować okres amortyzacji do czasu trwania umowy, co może być korzystne dla obu stron – zarówno dla właściciela środka trwałego, jak i korzystającego.
Jakie środki trwałe obejmują szczególne zasady amortyzacji?
Regulacja z art. 16ł ust. 5 u.p.d.o.p. dotyczy wyłącznie:
- Środków trwałych z grup 3–6 KŚT, czyli:
- Grupa 3 – Kotły i maszyny energetyczne
- Grupa 4 – Maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania
- Grupa 5 – Maszyny, urządzenia i aparaty specjalistyczne
- Grupa 6 – Urządzenia techniczne
Nie obejmuje natomiast:
- Wartości niematerialnych i prawnych (WNiP)
- Środków trwałych z grup 0–1 (grunty i budynki), grupy 2 (obiekty inżynierii lądowej i wodnej), grupy 7 (środki transportu) oraz grupy 8 (narzędzia, przyrządy, wyposażenie niesklasyfikowane gdzie indziej).
Przykład praktyczny:
Firma „TechMasz” z Krakowa posiada zaawansowaną linię produkcyjną (grupa 5 KŚT), którą oddaje w użytkowanie spółce „AutoDetale” z Katowic na 72 miesiące, na podstawie umowy dzierżawy, w której zgodnie z przepisami odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający (czyli „AutoDetale”). Firma „TechMasz” może w takiej sytuacji zastosować szczególne zasady amortyzacji opisane w art. 16ł ust. 5 u.p.d.o.p.
Jakie warunki należy spełnić, by stosować szczególne zasady amortyzacji?
Aby móc skorzystać z fakultatywnych zasad amortyzacji, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:
- Umowa dotycząca oddania środka trwałego musi być inna niż wymieniona w art. 16ł ust. 1 u.p.d.o.p. (czyli inna niż klasyczny leasing finansowy, najem lub dzierżawa w rozumieniu podatkowym).
- Umowa musi dotyczyć środka trwałego z grup 3–6 KŚT.
- Okres trwania umowy – co najmniej 60 miesięcy.
- Odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający ze środka trwałego, zgodnie z art. 17f u.p.d.o.p.
- Decyzja o wyborze tej metody jest dobrowolna (fakultatywna) i ma charakter wewnętrzny – nie trzeba jej zgłaszać do urzędu skarbowego.
Przykład praktyczny nr 2:
Spółka „MedSystem” z Poznania oddaje specjalistyczny sprzęt laboratoryjny (grupa 6 KŚT) w użytkowanie firmie „DiagnoLab” z Warszawy na 65 miesięcy, na podstawie umowy, w której korzystający dokonuje odpisów amortyzacyjnych. „MedSystem” może zdecydować się na szczególne zasady amortyzacji przewidziane w art. 16ł ust. 5 u.p.d.o.p., co pozwala jej rozliczyć amortyzację szybciej, niż przy standardowych zasadach.
Jakie są praktyczne skutki zastosowania tych przepisów?
Stosowanie art. 16ł ust. 5 u.p.d.o.p. oznacza, że podatnik może dostosować okres i stawki amortyzacji do okresu umowy, zamiast używać ogólnej stawki wynikającej z klasyfikacji środka trwałego. W praktyce daje to możliwość „przyspieszenia” lub „spowolnienia” odpisów w zależności od potrzeb biznesowych.
Jak to działa krok po kroku?
- Dostosowanie stawki do okresu umowy
Podatnik może ustalić stawkę amortyzacyjną proporcjonalnie do okresu umowy, co pozwala szybciej rozliczyć koszty, jeśli umowa trwa krócej niż okres amortyzacji według stawek ogólnych. - Kontynuowanie amortyzacji po nabyciu środka trwałego
Jeśli korzystający nabędzie przedmiot umowy przed upływem okresu obowiązywania umowy, może kontynuować amortyzację na dotychczasowych zasadach i według tych samych stawek. - Zmiana okresu trwania umowy a stawki amortyzacyjne
Jeśli dojdzie do przedłużenia umowy, stawki amortyzacyjne należy obniżyć proporcjonalnie do nowego (wydłużonego) okresu obowiązywania umowy. Zmiana ta następuje od miesiąca po zmianie umowy.
Często zadawane pytania
Czy można zrezygnować z tej metody w trakcie umowy?
Tak, metoda jest fakultatywna – podatnik nie jest do niej zobowiązany przez cały okres trwania umowy i może zdecydować się na powrót do zasad ogólnych. Decyzja ta ma charakter wewnętrzny.
Czy trzeba zgłaszać wybór tej metody do urzędu skarbowego?
Nie, wybór tej metody amortyzacji nie wymaga powiadomienia organów podatkowych. Wystarczą odpowiednie zapisy w polityce rachunkowości oraz w ewidencji środków trwałych.
Podsumowanie – kluczowe wnioski
- Szczególna metoda amortyzacji środków trwałych oddanych innemu podmiotowi (art. 16ł ust. 5 u.p.d.o.p.) jest opcją, z której warto korzystać w sytuacji, gdy umowa spełnia określone wymogi.
- Dotyczy wyłącznie środków trwałych z grup 3–6 KŚT, umów zawartych na minimum 60 miesięcy oraz przypadków, gdy odpisów dokonuje korzystający.
- Pozwala lepiej zarządzać kosztami podatkowymi poprzez dostosowanie okresu i stawek amortyzacji do czasu trwania umowy.
- Decyzja o wyborze tej metody ma charakter wewnętrzny – nie trzeba jej nigdzie zgłaszać.
Podstawa prawna
- art. 16ł ust. 1–5, art. 17f – ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 1992 nr 21 poz. 86 z późn. zm.)
Tematy porad zawartych w poradniku
- szczególne zasady amortyzacji środków trwałych
- amortyzacja leasing finansowy 2025
- ewidencja środków trwałych oddanych do używania
- amortyzacja grupa 3–6 KŚT
- podatkowe skutki oddania środka trwałego