Skarga kasacyjna w sprawach podatkowych to ważny instrument ochrony praw podatnika oraz narzędzie kontroli sądowej nad orzeczeniami wojewódzkich sądów administracyjnych. Dzięki niej można ponownie skierować sprawę do rozpoznania przez Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) i walczyć o korzystne dla siebie rozstrzygnięcie. Warto wiedzieć, kiedy przysługuje skarga kasacyjna, co można dzięki niej osiągnąć i jak z niej skutecznie skorzystać – zwłaszcza że postępowania podatkowe często dotyczą znacznych kwot i poważnych konsekwencji dla przedsiębiorców.
Kiedy przysługuje skarga kasacyjna?
Prawo do złożenia skargi kasacyjnej przysługuje stronom postępowania sądowoadministracyjnego, czyli zarówno podatnikom, jak i organom podatkowym, w razie niekorzystnego rozstrzygnięcia przez wojewódzki sąd administracyjny (WSA). Skarga kasacyjna dotyczy wyroków oraz niektórych postanowień kończących postępowanie w sprawie.
Zwróć uwagę na dwie podstawowe sytuacje, kiedy możesz złożyć skargę kasacyjną:
- od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego,
- od postanowienia WSA, które kończy postępowanie w sprawie.
Nie zawsze jednak każde rozstrzygnięcie WSA może być zaskarżone skargą kasacyjną. Przykładowo:
- Zażalenie, a nie skarga kasacyjna, przysługuje na postanowienie o odrzuceniu skargi, umorzeniu postępowania, odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania, a także na odrzucenie samej skargi kasacyjnej.
Przykład praktyczny 1
Pani Marta, prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą w Lublinie, otrzymała decyzję naczelnika urzędu skarbowego o wymierzeniu jej 80 000 zł zaległego podatku VAT. Po przegranej przed WSA w Lublinie zdecydowała się na wniesienie skargi kasacyjnej do NSA, ponieważ wyrok WSA w jej ocenie zawierał poważne błędy prawne.
Przykład praktyczny 2
Spółka „Techno-Systems” z Katowic wygrała przed WSA, który uchylił niekorzystną decyzję organu podatkowego. Jednak organ nie zgodził się z niektórymi wskazaniami sądu, uznając, że są one błędne i mogą wpłynąć na dalsze postępowanie. W takiej sytuacji organ wnosi skargę kasacyjną od wyroku WSA, mimo że decyzja została uchylona na korzyść podatnika.
Zakres kontroli NSA – na czym polega postępowanie kasacyjne?
NSA, jako sąd drugiej instancji, rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej. Oznacza to, że bada tylko te kwestie, które zostały w niej wskazane. NSA nie analizuje na nowo całej sprawy, lecz koncentruje się na podniesionych zarzutach – przede wszystkim dotyczących naruszenia prawa materialnego lub procesowego przez WSA.
Pamiętaj!
Przedmiotem kontroli NSA jest orzeczenie sądu pierwszej instancji, a nie decyzja organu podatkowego. Zarzuty dotyczące wyłącznie postępowania administracyjnego nie mogą być przedmiotem skargi kasacyjnej.
Co można zarzucić w skardze kasacyjnej?
Najczęściej skarga kasacyjna zawiera zarzuty naruszenia:
- przepisów postępowania sądowoadministracyjnego, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy,
- prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.
Przykład
NSA rozpatrując skargę kasacyjną spółki „Optymalni.pl” badał, czy WSA właściwie zinterpretował przepisy dotyczące kosztów uzyskania przychodów oraz czy nie doszło do naruszenia prawa procesowego przez oddalenie dowodów zgłaszanych przez spółkę.
Warto wiedzieć – granice i skutki skargi kasacyjnej
- NSA nie rozpoznaje na nowo całego sporu – ogranicza się do tego, co zostało podniesione w skardze kasacyjnej.
- Nie każda nieprawidłowość prowadzi do uwzględnienia skargi – tylko takie, które mogły mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie.
- Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata, radcę prawnego lub doradcę podatkowego (tzw. przymus adwokacko-radcowski).
Kiedy zażalenie zamiast skargi kasacyjnej?
Nie wszystkie postanowienia WSA mogą być zaskarżone skargą kasacyjną. Na niektóre przysługuje wyłącznie zażalenie:
- na postanowienie odrzucające skargę (art. 58 p.p.s.a.),
- na postanowienie o umorzeniu postępowania (art. 161 p.p.s.a.),
- na postanowienie odrzucające skargę o wznowienie postępowania (art. 280 § 1 p.p.s.a.),
- na postanowienie WSA o odrzuceniu skargi kasacyjnej (art. 178 p.p.s.a.).
Jak sporządzić skargę kasacyjną w sprawach podatkowych?
Sporządzenie skutecznej skargi kasacyjnej wymaga znajomości zarówno prawa, jak i praktyki sądów administracyjnych. W przeciwieństwie do zwykłych pism procesowych, skarga kasacyjna musi spełniać szereg formalnych wymogów, a jej niewłaściwe sporządzenie może prowadzić do jej odrzucenia przez sąd.
Kto może sporządzić skargę kasacyjną?
Zgodnie z przepisami, skargę kasacyjną w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym musi sporządzić adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy (tzw. przymus adwokacko-radcowski). Wyjątek stanowią sytuacje, w których stroną postępowania jest prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub inny uprawniony organ.Przykład:Pani Alicja prowadzi firmę konsultingową i przegrała przed WSA w Warszawie. Skargę kasacyjną do NSA w jej imieniu musi sporządzić profesjonalny pełnomocnik – doradca podatkowy lub adwokat.
Jakie elementy musi zawierać skarga kasacyjna?
Prawidłowo sporządzona skarga kasacyjna powinna zawierać:
oznaczenie sądu, do którego jest kierowana (Naczelny Sąd Administracyjny, za pośrednictwem właściwego WSA),imię i nazwisko lub nazwę stron oraz ich pełnomocników,sygnaturę akt sprawy,określenie, czy zaskarża się wyrok w całości czy w części,zarzuty skargi – czyli wskazanie, jakie przepisy zostały naruszone i na czym polega naruszenie,uzasadnienie,wniosek o uchylenie lub zmianę zaskarżonego wyroku/postanowienia,podpis pełnomocnika,załączniki (pełnomocnictwo, odpisy skargi dla pozostałych stron, potwierdzenie uiszczenia opłaty sądowej).
Uwaga: Skarga kasacyjna musi spełniać ścisłe wymagania formalne z art. 174 i art. 175 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Ich niedopełnienie grozi odrzuceniem pisma przez sąd!
Terminy na wniesienie skargi kasacyjnej
Skargę kasacyjną wnosi się w terminie 30 dni od doręczenia stronie odpisu wyroku z uzasadnieniem. Termin ten jest nieprzekraczalny – po jego upływie utracisz prawo do zaskarżenia wyroku.Przykład praktyczny:Spółka „Nowe Technologie” otrzymała odpis wyroku WSA w Poznaniu 1 sierpnia 2025 r. Ostateczny termin na złożenie skargi kasacyjnej mija 31 sierpnia 2025 r.
Wysokość opłaty sądowej od skargi kasacyjnej
Opłata od skargi kasacyjnej jest stała i wynosi zazwyczaj 200 zł (zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach administracyjnych). W przypadku nieuiszczenia opłaty, sąd wezwie do jej uiszczenia pod rygorem odrzucenia skargi.
Najczęstsze błędy w skargach kasacyjnych – czego unikać?
Brak powołania podstawy kasacyjnej – należy jasno wskazać, które przepisy zostały naruszone.Zarzuty dotyczące decyzji organu, a nie wyroku WSA – NSA bada wyłącznie orzeczenie sądu, nie decyzję organu administracyjnego.Brak zachowania wymogów formalnych – np. brak podpisu pełnomocnika, niezałączenie odpisów.Przekroczenie terminu – po 30 dniach od doręczenia wyroku skarga jest niedopuszczalna.Sporządzenie skargi przez osobę nieuprawnioną – bez adwokata, radcy prawnego lub doradcy podatkowego.
Praktyczne wskazówki dla przedsiębiorców i podatników
Konsultuj się z profesjonalistą – zleć sporządzenie skargi kasacyjnej doświadczonemu pełnomocnikowi.Przeanalizuj, czy warto wnosić skargę – ocena szans na zmianę wyroku w NSA jest kluczowa, zwłaszcza przy kosztach postępowania.Zadbaj o terminy – pamiętaj, że termin 30 dni jest nieprzekraczalny.Przygotuj wszystkie niezbędne dokumenty – wyrok z uzasadnieniem, pełnomocnictwo, odpisy, potwierdzenie opłaty.Nie powielaj argumentów z postępowania przed WSA – skup się na naruszeniach prawa, a nie na stanie faktycznym sprawy.
Podsumowanie
Skarga kasacyjna w sprawach podatkowych to skuteczne narzędzie, które pozwala na ponowne rozpatrzenie sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny. Pamiętaj jednak o wymogach formalnych, konieczności korzystania z profesjonalnego pełnomocnika oraz ścisłych terminach. Przed złożeniem skargi warto przeanalizować szanse na powodzenie, ponieważ nie każda sprawa nadaje się do rozpoznania przez NSA.
Podstawa prawna
art. 173 § 1, art. 174, art. 175, art. 176, art. 178 – ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634)ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2111)
Tematy porad zawartych w poradniku
skarga kasacyjna NSA podatki 2025kiedy przysługuje skarga kasacyjnaformalne wymogi skargi kasacyjnejterminy wnoszenia skargi kasacyjnejopłaty za skargę kasacyjną
Przydatne adresy urzędowe:
https://www.nsa.gov.pl – Naczelny Sąd Administracyjnyhttps://www.gov.pl/web/finanse – Ministerstwo Finansówhttps://orzeczenia.nsa.gov.pl – Orzecznictwo NSAhttps://podatki.gov.pl – Portal podatkowy KAS