Zanim zdecydujesz się wykorzystać treści stworzone przez AI w swojej działalności, powinieneś zrozumieć, jak działa sztuczna inteligencja i czym według prawa jest „utwór”.
Jak powstaje treść z AI?
AI (np. ChatGPT, Midjourney) to narzędzia oparte na tzw. dużych modelach językowych (LLM), które analizują miliony tekstów i obrazów, rozpoznając wzorce i na tej podstawie generując nowe treści. Kiedy wpisujesz zapytanie (prompt), AI przewiduje najbardziej prawdopodobną odpowiedź. Nie tworzy jednak świadomie – nie rozumie tekstu jak człowiek, lecz operuje na statystyce.
Prawo autorskie – co to znaczy być autorem?
Zgodnie z polską ustawą o prawie autorskim (art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
„Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.”
W praktyce oznacza to, że utwór musi spełnić trzy warunki:
- być twórczy (oryginalny wysiłek intelektualny),
- mieć indywidualny charakter (wybór, styl, decyzje twórcy),
- być ustalony (czyli dostępny dla innych, nie tylko „w głowie” twórcy).
Najważniejsze: utwór musi być stworzony przez człowieka. Sztuczna inteligencja nie ma osobowości prawnej, nie posiada świadomości ani intencji, więc nie może być uznana za autora w rozumieniu prawa.
Czy wygenerowana przez AI treść to utwór? Kto jest właścicielem praw?
W świetle aktualnych przepisów i orzecznictwa w Polsce, Unii Europejskiej, a także Stanach Zjednoczonych, treści wygenerowane w całości przez AI nie podlegają ochronie prawnoautorskiej. Nie przysługują do nich autorskie prawa majątkowe ani osobiste.
Przykład 1: Wygenerowany tekst na blog firmowy
Pani Zofia prowadzi agencję marketingową w Poznaniu. Przygotowuje artykuł na blog klienta, korzystając z ChatGPT, który na podstawie prostego promptu tworzy cały tekst. Pani Zofia publikuje tekst bez żadnych zmian. Jeśli konkurencja skopiuje treść, pani Zofia nie może dochodzić swoich praw autorskich, ponieważ nie jest autorem – całość wygenerował AI.
Przykład 2: Grafika promocyjna stworzona przez AI
Firma X zleciła stworzenie grafiki przez Midjourney na potrzeby kampanii. Następnie inny podmiot użył tej grafiki w swojej reklamie. Firma X próbowała dochodzić roszczeń, powołując się na naruszenie praw autorskich. Sąd uznał jednak, że wygenerowana grafika nie jest utworem, bo zabrakło wkładu twórczego człowieka.
Czy możesz być autorem, jeśli „poprawisz” AI?
Jeżeli w istotny sposób wpływasz na finalny efekt – np. poprzez twórcze opracowanie promptów, selekcję, redakcję i edycję wygenerowanej treści, świadomy dobór fragmentów lub oryginalny układ – możesz ubiegać się o ochronę tego, co samodzielnie stworzyłeś. Ocenia się to jednak indywidualnie – liczy się realny, twórczy wkład człowieka.
Pamiętaj: Sam prompt, czyli polecenie wpisane do AI, to tylko „pomysł” – nie jest chroniony jako utwór!
Co na to sądy? Przykłady z praktyki
Sprawa „grafiki AI” w Czechach
W 2024 r. Sąd Miejski w Brnie rozpatrywał spór o grafikę stworzoną przez DALL·E na zamówienie agencji PR. Kancelaria prawna skopiowała obraz na swoją stronę. Sąd uznał, że grafika nie podlega ochronie, bo została w całości wygenerowana przez AI, a wkład człowieka ograniczył się do wpisania prostego promptu. Sąd podkreślił, że tylko osoba fizyczna może być autorem w rozumieniu prawa autorskiego.
Precedens z USA – sprawa Stephena Thalera
W Stanach Zjednoczonych sąd federalny w Waszyngtonie w 2023 roku potwierdził, że wyłącznie człowiek może być autorem utworu chronionego prawem autorskim. Zgłoszenie dzieła przez AI (bez udziału człowieka) zostało odrzucone. To precedens, który wpływa także na europejskie praktyki.
Regulaminy narzędzi AI – dlaczego musisz je znać?
To, że treść AI nie jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego, nie oznacza pełnej swobody jej wykorzystania! Decydują tu regulaminy korzystania z danego narzędzia.
- Regulaminy działają jak umowa – określają, do czego masz prawo, a czego nie wolno Ci robić z wygenerowaną treścią.
- Największe narzędzia (np. OpenAI, Midjourney, Google Gemini) stosują prawo obce, często z klauzulą wyłączenia odpowiedzialności oraz zastrzeżeniem zmiany warunków w dowolnym momencie.
- W praktyce: najczęściej wolno wykorzystywać treści AI komercyjnie, ale zawsze sprawdzaj aktualne zasady i nie łam warunków regulaminu!
Ryzyka prawne związane z korzystaniem z AI
W firmie możesz narazić się na odpowiedzialność na dwóch etapach: przy przekazywaniu danych do AI (input) oraz przy wykorzystaniu wygenerowanych treści (output).
1. Ryzyka związane z danymi wejściowymi (input)
- Dane osobowe i RODO: Wprowadzenie do AI danych klientów czy pracowników bez odpowiednich zgód może naruszać przepisy o ochronie danych osobowych. Zastanów się dwa razy zanim wpiszesz dane osobowe do ChatGPT czy Gemini!
- Tajemnice przedsiębiorstwa: Przekazywanie AI strategicznych danych firmy, cenników czy kodu źródłowego może oznaczać utratę tajemnicy przedsiębiorstwa.
- Cudze utwory, logotypy, znaki towarowe: Przesyłając do AI materiały chronione cudzymi prawami, możesz naruszyć cudze prawa autorskie lub prawa do znaków towarowych.
2. Ryzyka związane z treściami wyjściowymi (output)
- Brak ochrony prawnej: Ktoś może legalnie skopiować i wykorzystać Twój obraz czy tekst wygenerowany przez AI – nie możesz zakazać mu tego na podstawie prawa autorskiego.
- Brak licencji: Jeśli przekazujesz klientowi projekt (np. logo) wygenerowane przez AI, nie możesz udzielić do niego licencji na prawach autorskich, bo takie prawa nie przysługują.
- Przypadkowy plagiat: AI generuje treści na bazie danych z internetu – możliwe jest nieświadome naruszenie cudzych praw, jeśli powstanie bardzo podobna grafika czy tekst.
- Wizerunek i style artystyczne: AI może stworzyć grafikę podobną do znanego stylu, marki lub osoby publicznej – wtedy odpowiadasz za ewentualne naruszenie dóbr osobistych.
- Brak unikalności: AI może wygenerować niemal identyczną treść dla dwóch różnych użytkowników – nie masz gwarancji wyłączności.
Jak chronić się przed ryzykiem? Praktyczne wskazówki
- Zachowuj historię promptów i outputów – np. zapisuj zrzuty ekranu i daty, szczególnie gdy używasz AI do celów komercyjnych.
- Stosuj umowy i klauzule – jeżeli przekazujesz klientowi treści z AI, informuj o tym w umowie oraz wyłącz odpowiedzialność za ewentualne naruszenia praw osób trzecich.
- Dbaj o poufność – stosuj NDA (umowę o poufności) przy przekazywaniu treści wygenerowanych przez AI, szczególnie jeśli dotyczą strategii, analizy czy danych wrażliwych.
- Korzystaj z alternatywnych narzędzi ochrony – np. bazy danych, know-how, prawo o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
- Weryfikuj wygenerowane treści – sprawdzaj, czy nie naruszają praw osób trzecich (np. nie są podobne do już istniejących utworów, znaków towarowych czy stylów artystycznych).
Najczęstsze pytania przedsiębiorców dotyczące AI
Czy mogę zarejestrować logo wygenerowane przez AI jako znak towarowy?
Co do zasady – nie, jeśli logo powstało wyłącznie z wykorzystaniem AI, bez twórczego wkładu człowieka. Urząd Patentowy RP oraz EUIPO żądają osobistego, kreatywnego wkładu. Brak takiego wkładu oznacza odmowę rejestracji.
Czy mogę przenieść prawa do grafiki wygenerowanej przez AI na klienta?
Nie, jeśli nie jest to utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Możesz natomiast w umowie przyznać prawo do korzystania z efektu pracy, ale nie będziesz mieć do tego grafiki wyłącznych praw autorskich.
Czy można zabezpieczyć treść AI jako bazę danych lub know-how?
Tak, zbiory treści, analiz czy promptów mogą być chronione jako baza danych lub know-how, o ile spełniają określone prawem warunki.
Podsumowanie – najważniejsze wnioski dla przedsiębiorców
- Treści wygenerowane wyłącznie przez AI nie podlegają ochronie prawnoautorskiej.
- Nie możesz być „autorem” ani przekazywać praw autorskich do tych treści.
- Przed użyciem sprawdź regulamin narzędzia AI, z którego korzystasz.
- Dbaj o ochronę danych osobowych i tajemnicy przedsiębiorstwa – nie wpisuj do AI wrażliwych informacji.
- Weryfikuj wygenerowane treści pod kątem naruszeń cudzych praw – zwłaszcza gdy planujesz komercyjne wykorzystanie.
- W relacjach z klientami używaj jasnych klauzul umownych dotyczących AI i praw do wygenerowanych treści.
- Jeśli chcesz mieć pełną ochronę prawną i możliwość rejestracji znaku towarowego – zadbaj o autorski, twórczy wkład człowieka.
Podstawa prawna
- art. 1 ust. 1, art. 8 ust. 1 – Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
- art. 3 – Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 – RODO (GDPR)
- Regulaminy narzędzi AI (OpenAI, Midjourney, Google Gemini i inne)
Tematy porad zawartych w poradniku
- prawa autorskie a AI 2025
- wykorzystanie AI w firmie
- komercyjne użycie treści AI
- licencje i ryzyka AI
- ochrona danych przy AI
Przydatne adresy stron urzędowych
- https://www.uokik.gov.pl/ – Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
- https://www.uprp.gov.pl/ – Urząd Patentowy RP
- https://uodo.gov.pl/ – Urząd Ochrony Danych Osobowych
- https://euipo.europa.eu/ – Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej
- https://isap.sejm.gov.pl/ – Internetowy System Aktów Prawnych