Aplikacja mObywatel to dziś jedno z najważniejszych narzędzi kontaktu obywatela z administracją publiczną. Umożliwia m.in. przechowywanie elektronicznych dokumentów, korzystanie z e-legitymacji czy weryfikację tożsamości. Jednak, aby w pełni korzystać z jej możliwości, trzeba najpierw uzyskać status użytkownika. Ten poradnik wyjaśnia krok po kroku, kto, kiedy i w jaki sposób może to zrobić – zarówno jako obywatel Polski, jak i cudzoziemiec przebywający legalnie w kraju.
Kto może zostać użytkownikiem aplikacji mObywatel?
Status użytkownika aplikacji mObywatel może uzyskać każda osoba fizyczna, która przejdzie odpowiednią procedurę uwierzytelnienia tożsamości. Co istotne – z aplikacji mogą korzystać nie tylko obywatele Polski, ale również obywatele Ukrainy, a w niektórych przypadkach także inne osoby bez obywatelstwa polskiego.
Aby zostać użytkownikiem aplikacji mObywatel, konieczne jest spełnienie jednego z trzech warunków określonych w art. 4 ust. 1 ustawy o aplikacji mObywatel (u.a.mO.):
- Uwierzytelnienie elektroniczne – poprzez środek identyfikacji elektronicznej zawierający: imię, nazwisko i numer PESEL.
- Złożenie wniosku o dowód osobisty wraz z wnioskiem o potwierdzenie tożsamości i obywatelstwa – tzw. ścieżka łączona.
- Złożenie samego wniosku o potwierdzenie tożsamości i obywatelstwa – dla osób, które mają PESEL i ważny dokument tożsamości.
🔎 Wybór jednej z tych ścieżek jest dowolny – są one równorzędne i alternatywne. Nie można ich jednak łączyć.
Jak wygląda procedura potwierdzenia tożsamości i obywatelstwa?
✅ Wariant 1: Elektroniczne uwierzytelnienie (najprostsza metoda)
Osoba fizyczna może potwierdzić swoją tożsamość i zostać użytkownikiem aplikacji mObywatel przez logowanie się z użyciem jednego z akceptowanych środków:
- profilu zaufanego,
- e-dowodu,
- kwalifikowanego podpisu elektronicznego,
- identyfikatora bankowego przyłączonego do Węzła Krajowego.
Podstawa prawna: art. 4 ust. 1 pkt 1 u.a.mO. w zw. z art. 20a ust. 1 ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (u.i.d.p.)
📝 Wariant 2: Złożenie dwóch wniosków (o dowód + o status użytkownika)
Ta ścieżka dotyczy sytuacji, gdy osoba dopiero wyrabia nowy dowód osobisty. Wówczas w urzędzie gminy składa:
- wniosek o wydanie dowodu osobistego,
- oraz dodatkowo wniosek o potwierdzenie tożsamości i obywatelstwa na potrzeby aplikacji.
📌 Dane są weryfikowane na podstawie aktualnych dokumentów lub danych w rejestrach (PESEL, RDO). Osoba musi osobiście udać się do urzędu, a wniosek jest składany wyłącznie w formie elektronicznej przez pracownika urzędu.
📄 Wariant 3: Samodzielny wniosek z ważnym dokumentem tożsamości
Jeśli osoba ma już numer PESEL i aktualny dokument tożsamości (np. paszport lub dowód osobisty), ale nie składa nowego wniosku o dowód, może złożyć tylko wniosek o potwierdzenie tożsamości i obywatelstwa dla potrzeb aplikacji.
⚠️ Wniosek również musi być złożony osobiście i w formie elektronicznej – papierowa forma jest niedopuszczalna.
Czy można działać przez pełnomocnika?
Nie. Złożenie wniosku o potwierdzenie tożsamości i obywatelstwa w celu uzyskania statusu użytkownika aplikacji mObywatel wymaga osobistego stawiennictwa – nie można działać przez pełnomocnika. Pracownik urzędu na miejscu weryfikuje tożsamość osoby.
Forma podpisu: kiedy elektroniczny, a kiedy ręczny?
- Wniosek musi być podpisany na urządzeniu elektronicznym umożliwiającym odwzorowanie podpisu (np. tablet z rysikiem).
- Jeśli urządzenie nie działa – dopuszcza się podpisanie wniosku na wydruku.
- Jeśli osoba nie może się podpisać (np. z powodu niepełnosprawności) – urzędnik sporządza adnotację o przyczynie braku podpisu.
Uczniowie i studenci bez PESEL – też mogą korzystać z aplikacji
Z aplikacji mObywatel mogą korzystać również osoby, które nie posiadają numeru PESEL, jeżeli chcą uzyskać elektroniczną legitymację szkolną lub studencką.
⚠️ Jednak ten wariant jeszcze nie obowiązuje – czekamy na wdrożenie rozwiązań technicznych i publikację komunikatu w Monitorze Polskim (na podstawie art. 74 i 81 u.a.mO.)
🇺🇦 Obywatele Ukrainy i aplikacja mObywatel
Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (u.p.o.U.), obywatele Ukrainy przebywający legalnie w Polsce mogą korzystać z wybranych funkcji aplikacji mObywatel, np.:
- przechowywania elektronicznego dokumentu Diia.pl,
- prezentowania danych z rejestru osób,
- weryfikacji integralności dokumentów.
To ważne ułatwienie dla obywateli Ukrainy, szczególnie tych, którzy przyjechali po 24 lutego 2022 r.
🆓 Dobrowolność i bezpłatność korzystania z aplikacji
Z aplikacji mObywatel można korzystać dobrowolnie i bezpłatnie. Można ją w każdej chwili:
- odinstalować z telefonu,
- lub unieważnić certyfikat użytkownika.
📡 Uwaga: choć sama aplikacja jest bezpłatna, korzystanie z niej może wiązać się z opłatami za transmisję danych lub połączenia głosowe, naliczanymi przez operatora telekomunikacyjnego.
Przykłady zastosowania różnych wariantów uzyskania statusu użytkownika mObywatel
🧑💼 Przykład 1: Obywatel Polski z profilem zaufanym
Pan Michał, 38-letni mieszkaniec Rzeszowa, posiada profil zaufany i konto bankowe przyłączone do węzła krajowego (PKO BP). Chce korzystać z aplikacji mObywatel, by nie nosić przy sobie plastikowego dowodu.
✅ Rozwiązanie: Pan Michał loguje się do aplikacji mObywatel za pomocą profilu zaufanego i automatycznie staje się jej użytkownikiem. Jego dane są potwierdzone elektronicznie zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 u.a.mO.
🎓 Przykład 2: Student zagraniczny bez numeru PESEL
Pani Elina, studentka z Mołdawii, przyjechała na wymianę studencką do Lublina i nie posiada polskiego numeru PESEL. Chce jednak mieć mobilną legitymację studencką.
🚫 Na razie niemożliwe: Przepisy umożliwiające korzystanie z aplikacji mObywatel przez osoby bez PESEL (w zakresie legitymacji) nie weszły jeszcze w życie. Pani Elina musi poczekać na komunikat w Monitorze Polskim (art. 74 ust. 1 pkt 2 i art. 81 ust. 1 pkt 1 u.a.mO.).
🇺🇦 Przykład 3: Uchodźca z Ukrainy
Pan Oleksandr, 45-letni obywatel Ukrainy, przekroczył granicę z Polską po 24 lutego 2022 r. i legalnie przebywa na terytorium RP. Chce mieć dostęp do elektronicznego dokumentu Diia.pl.
✅ Rozwiązanie: Po uwierzytelnieniu elektronicznym (np. numerem PESEL UKR), pan Oleksandr może pobrać dokument Diia.pl do aplikacji mObywatel i posługiwać się nim zarówno online, jak i offline.
❗ Przykład 4: Osoba bez ważnego dowodu osobistego
Pani Krystyna, 67-letnia emerytka, utraciła dowód osobisty. Chce jednak złożyć wniosek o dostęp do mObywatela i uzyskać nowy dokument tożsamości.
✅ Rozwiązanie: Pani Krystyna musi osobiście udać się do urzędu gminy, gdzie złoży dwa wnioski jednocześnie – o wydanie nowego dowodu i o status użytkownika aplikacji. Jej dane będą potwierdzane na podstawie wcześniejszych danych w PESEL i rejestrze RDO – zgodnie z art. 29a ustawy o dowodach osobistych (u.d.o.).
📥 Jakie dane użytkownik może pobierać z aplikacji?
Zgodnie z art. 4 ust. 9–10 u.a.mO., użytkownik może pobrać:
- aktualne dane osobowe przetwarzane w rejestrach publicznych,
- dane z systemów teleinformatycznych podmiotów publicznych, wyłącznie w celu realizacji konkretnej usługi dostępnej w aplikacji.
📌 Dane pobierane są z systemu mObywatel – np. do wygenerowania dokumentu elektronicznego, który można zapisać i zaprezentować np. przy kontroli drogowej lub w urzędzie.
📌 Podsumowanie – co warto zapamiętać?
✔ Status użytkownika mObywatel może uzyskać każda osoba fizyczna, która:
- przejdzie proces uwierzytelnienia elektronicznego, lub
- złoży wniosek w urzędzie (samodzielnie lub z dowodem), lub
- jednocześnie wnioskuje o nowy dowód osobisty.
✔ Wniosek musi być składany osobiście i elektronicznie, a nie przez pełnomocnika.
✔ Możliwość korzystania z aplikacji jest dobrowolna i bezpłatna, choć transmisja danych może być odpłatna.
✔ Użytkownik może pobierać dane z systemu tylko w ramach konkretnej usługi – nie ma dostępu do „pełnego” rejestru PESEL.
✔ Niektóre ścieżki (dla studentów bez PESEL, legitymacje mobilne) są już przewidziane prawem, ale jeszcze nie obowiązują – czekają na wdrożenie techniczne.
⚖️ Podstawa prawna
- Art. 4 ust. 1–10 – ustawa z dnia 26 maja 2023 r. o aplikacji mObywatel
- Art. 20a ust. 1 – ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne
- Art. 29a – ustawa z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych
- Art. 10 ust. 1 – ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy
🧾 Tematy porad zawartych w poradniku:
- status użytkownika aplikacji mObywatel
- dokumenty do aplikacji mObywatel
- wniosek o potwierdzenie tożsamości mObywatel
- aplikacja mObywatel dla obywateli Ukrainy
- czy PESEL jest potrzebny do mObywatela