Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą lub jesteś stroną postępowania cywilnego, powinieneś wiedzieć, że apelacja wniesiona do sądu nie zawsze będzie rozpatrywana merytorycznie. Jedną z kluczowych przesłanek odrzucenia apelacji jest brak interesu prawnego w zaskarżeniu. Co to oznacza w praktyce? Jakie masz możliwości obrony, gdy sąd zarzuci Ci brak tego interesu? W tym poradniku wyjaśnimy to na konkretnych przykładach.
Co oznacza interes prawny w zaskarżeniu orzeczenia?
Interes prawny w zaskarżeniu oznacza, że osoba wnosząca apelację musi być faktycznie pokrzywdzona przez wyrok sądu pierwszej instancji. Pokrzywdzenie to powinno realnie wpływać na prawa lub obowiązki strony wynikające z wydanego rozstrzygnięcia.
Mówiąc prościej, jeśli wyrok nie pogarsza Twojej sytuacji prawnej, sąd może uznać, że nie masz interesu prawnego, a co za tym idzie, Twoja apelacja zostanie odrzucona.
Kiedy sąd może odrzucić apelację z powodu braku interesu prawnego?
Sąd drugiej instancji dokonuje kontroli apelacji na kilku etapach postępowania:
- na początku, przed doręczeniem odpisu apelacji drugiej stronie,
- w trakcie całego postępowania apelacyjnego,
- nawet po zamknięciu rozprawy apelacyjnej.
Jeśli sąd zauważy, że brak interesu prawnego zachodzi w Twoim przypadku, odrzuci apelację bez rozpoznania merytorycznego – co oznacza, że nie odniesie się do zarzutów, które zgłosiłeś.
Przykład 1:
Marek złożył apelację na wyrok zasądzający od jego spółki odszkodowanie na rzecz byłego kontrahenta. Jednak zanim sąd rozpatrzył apelację, Marek dobrowolnie zapłacił zasądzone odszkodowanie i zawarł ugodę z kontrahentem o niewnoszeniu dalszych roszczeń. W tym przypadku sąd apelacyjny odrzuci apelację Marka, stwierdzając brak interesu prawnego – skoro konflikt został już rozwiązany, Marek nie jest już pokrzywdzony wyrokiem.
Czy zarzut braku interesu prawnego można podnieść samodzielnie?
Tak – zarzut ten możesz podnieść w odpowiedzi na apelację wniesioną przez drugą stronę. Masz na to dwa tygodnie od otrzymania odpisu apelacji (zgodnie z art. 373¹ k.p.c.). Zarzut ten możesz również zgłosić ustnie na rozprawie apelacyjnej.
Zarzut powinien zawierać:
- konkretne fakty, które pokazują brak interesu prawnego drugiej strony,
- uzasadnienie prawne, które przekona sąd, że apelacja jest niedopuszczalna.
Przykład 2:
Anna prowadzi sklep internetowy i wygrała spór o zapłatę zaległych faktur. Jej klient wniósł apelację, choć wcześniej dokonał już pełnej wpłaty. Anna powinna wskazać, że skoro dług został całkowicie uregulowany, klient nie ma już interesu prawnego w apelacji, a zatem apelacja powinna być odrzucona.
Co się dzieje, jeśli zarzut braku interesu zostanie zgłoszony po terminie?
Odpowiedź na apelację powinna być złożona w ciągu dwóch tygodni od otrzymania apelacji. Co jednak zrobić, gdy spóźnisz się z wniesieniem zarzutu?
- Spóźniona odpowiedź na apelację będzie bezskuteczna, co oznacza, że sąd jej nie uwzględni.
- Sąd pozostawi ją w aktach sprawy bez doręczenia drugiej stronie.
- Jednak możesz jeszcze zgłosić ten zarzut ustnie na rozprawie apelacyjnej.
Pamiętaj, że jeżeli z przyczyn niezawinionych przez Ciebie termin na odpowiedź na apelację został przekroczony, masz prawo złożyć wniosek o przywrócenie tego terminu (art. 168 k.p.c.).
Czy sąd bada brak interesu prawnego sam z siebie?
Tak. Sąd apelacyjny zawsze z urzędu (ex officio) bada, czy osoba wnosząca apelację posiada interes prawny. Jeśli tego interesu nie ma, apelacja jest odrzucana, nawet bez zgłaszania takiego zarzutu przez drugą stronę.
Jednakże praktyka pokazuje, że sąd nie zawsze dostrzega brak interesu prawnego na wstępnym etapie. Z tego względu zawsze warto wskazywać na to wyraźnie, aby uniknąć niepotrzebnych kosztów postępowania sądowego.
Podsumowanie – jak skutecznie chronić się przed apelacją bez interesu prawnego?
- Zawsze oceniaj, czy apelacja realnie wpływa na Twoją sytuację prawną.
- Jeśli apelacja wniesiona przeciwko Tobie jest bezzasadna z powodu braku interesu prawnego apelanta, jak najszybciej zgłoś odpowiedni zarzut.
- Pamiętaj o terminie 2 tygodni od dnia doręczenia apelacji na zgłoszenie zarzutu w odpowiedzi na apelację.
- Jeśli termin minął, zarzut możesz zgłosić jeszcze ustnie podczas rozprawy apelacyjnej.
- W wyjątkowych przypadkach masz możliwość ubiegania się o przywrócenie terminu.
Podstawa prawna:
- art. 373 § 1, art. 373¹, art. 374, art. 391 § 1, art. 394² § 1, art. 395 § 1 – Kodeks postępowania cywilnego (ustawa z dnia 17 listopada 1964 r., Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296, z późn. zm.).
- art. 168, art. 167 – Kodeks postępowania cywilnego.
Tematy porad zawartych w poradniku:
- odrzucenie apelacji z powodu braku interesu prawnego
- termin na odpowiedź na apelację k.p.c.
- zarzut braku interesu prawnego apelacja
- apelacja bez interesu prawnego konsekwencje
- jak zgłosić zarzut braku interesu prawnego