W coraz większej liczbie miast gminy decydują się na wprowadzenie monitoringu w autobusach komunikacji miejskiej. Ma on poprawić bezpieczeństwo pasażerów i kierowców, a także pomóc w wyjaśnianiu incydentów. Jednak zanim kamery zaczną działać, pojawia się kluczowe pytanie: kto w takiej sytuacji jest administratorem danych osobowych – gmina czy przewoźnik?
To istotne, ponieważ administrator danych ponosi odpowiedzialność za zgodne z prawem przetwarzanie nagrań wideo, w tym m.in. za informowanie pasażerów o monitoringu, ustalenie zasad retencji nagrań czy reagowanie na żądania osób nagranych.
Kto ustala cele i sposoby przetwarzania danych?
Zgodnie z art. 4 pkt 7 RODO, administratorem danych osobowych jest ten podmiot, który „ustala cele i sposoby przetwarzania danych osobowych”. Oznacza to, że liczy się faktyczna decyzyjność w zakresie:
- po co dane są zbierane (cel),
- w jaki sposób będą przetwarzane (środki techniczne, procedury),
- kto i w jakim trybie ma do nich dostęp.
W przypadku jednostek sektora finansów publicznych, takich jak gmina, kompetencje te wynikają z przepisów prawa.
Zasada „dekoncentracji” w samorządach
W praktyce samorządowej obowiązuje zasada, że administrator danych to ten podmiot, który faktycznie realizuje zadanie związane z przetwarzaniem danych.
🔍 Jeżeli gmina zleca realizację zadania odrębnej jednostce organizacyjnej – na przykład przedsiębiorstwu komunikacji miejskiej (PKM), spółce komunalnej czy prywatnemu przewoźnikowi – to właśnie ta jednostka staje się administratorem danych.
Inaczej mówiąc:
- gmina może zdecydować, że w autobusach będzie monitoring,
- ale to przewoźnik (PKM lub inny) będzie odpowiadał za jego obsługę i zgodność z RODO.
Przykład 1 – spółka komunalna jako administrator
Miasto Zielonka posiada spółkę „ZielonkaBus” Sp. z o.o., która obsługuje wszystkie linie komunikacji miejskiej. Rada gminy podjęła uchwałę o instalacji kamer w autobusach w celu zwiększenia bezpieczeństwa pasażerów.
W praktyce to ZielonkaBus:
- ustala procedury zapisu i kasowania nagrań,
- decyduje, kto może mieć dostęp do nagrań,
- odpowiada na wnioski osób, które żądają dostępu do swoich danych.
Efekt: administratorem danych jest spółka „ZielonkaBus”, a nie sama gmina.
Przykład 2 – prywatny przewoźnik na zlecenie gminy
Gmina Nowa Wola zleciła obsługę linii autobusowych prywatnemu przewoźnikowi „TransPol” w ramach umowy przewozowej. Gmina określiła w umowie, że pojazdy mają być wyposażone w kamery.
Mimo że decyzja o montażu kamer wyszła od gminy, to administratorem danych staje się „TransPol”, bo to on wykonuje przewozy we własnym imieniu i zarządza systemem monitoringu.
Obowiązki administratora danych w autobusach 🚍📹
Podmiot, który staje się administratorem danych (np. PKM, spółka komunalna, przewoźnik prywatny), musi wdrożyć wszystkie obowiązki wynikające z RODO, m.in.:
- Określenie podstawy prawnej przetwarzania – np. art. 6 ust. 1 lit. e RODO (wykonywanie zadania publicznego).
- Stworzenie regulaminu monitoringu – opisującego cele, zakres i zasady przechowywania nagrań.
- Oznakowanie pojazdów – wyraźne piktogramy informujące o monitoringu.
- Klauzula informacyjna z art. 13 RODO – dostępna w pojeździe, informująca pasażerów m.in. o administratorze, celu i czasie przechowywania nagrań.
- Ustalenie okresu retencji – np. 14–30 dni, chyba że nagranie stanowi dowód w sprawie.
- Zasady udostępniania nagrań – np. wyłącznie policji, prokuraturze lub na wniosek osoby nagranej.
Podsumowanie
📌 Administrator danych to ten, kto faktycznie realizuje zadanie związane z monitorowaniem, a niekoniecznie ten, kto zlecił montaż kamer.
📌 W większości przypadków będzie to spółka komunalna lub przewoźnik prywatny, a nie sama gmina.
📌 Administrator ma obowiązek spełnić wszystkie wymogi RODO – od oznakowania pojazdów, przez regulamin monitoringu, aż po odpowiedzi na wnioski pasażerów.
Podstawa prawna
- art. 4 pkt 7, art. 5, art. 6 ust. 1 lit. e, art. 13 – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. (RODO)
Tematy porad zawartych w poradniku:
- administrator danych monitoring autobusowy
- RODO w komunikacji miejskiej
- obowiązki przewoźnika monitoring
- kamery w autobusach przepisy
Przydatne linki: