Przekształcenia spółek są coraz częściej wykorzystywanym narzędziem w planowaniu biznesowym – pozwalają m.in. na zmianę formy prawnej w celu optymalizacji podatkowej, ułatwienia pozyskania inwestora czy ograniczenia odpowiedzialności wspólników. Jednak wraz z przekształceniem pojawia się pytanie: co dzieje się z zezwoleniami, koncesjami, ulgami czy innymi decyzjami administracyjnymi uzyskanymi przez dotychczasową spółkę? Czy przechodzą one automatycznie na nowy podmiot? A może wymagają ponownego uzyskania?
W tym poradniku znajdziesz szczegółowe wyjaśnienia, poparte przepisami prawa i orzecznictwem, które pomogą uniknąć błędów i nieprzyjemnych niespodzianek w trakcie lub po przekształceniu spółki.
Ogólna zasada – brak następstwa prawnego w prawie administracyjnym
Co do zasady, w prawie administracyjnym następstwo prawne jest niedopuszczalne. Wynika to z fundamentalnej zasady, że prawa i obowiązki administracyjnoprawne mają charakter osobisty – są one przypisane do konkretnego podmiotu i nie można ich przenieść na inny.
Przykład:
Jeżeli spółka posiada zezwolenie na sprzedaż alkoholu, to zgodnie z zasadą ogólną zezwolenie to jest przypisane właśnie do niej – inny podmiot nie może go „odziedziczyć” tylko dlatego, że przejął przedsiębiorstwo.
Przekształcenie spółki a tożsamość podmiotu
W przypadku przekształcenia spółki – w rozumieniu Kodeksu spółek handlowych – nie mamy do czynienia z następcą prawnym, lecz z tym samym podmiotem w nowej formie prawnej.
Zgodnie z art. 553 § 2 k.s.h., po przekształceniu spółka zachowuje prawa i obowiązki wynikające m.in. z:
- zezwoleń,
- koncesji,
- ulg administracyjnych,
- decyzji i postanowień wydanych przez organy administracji.
Katalog ten jest otwarty, więc obejmuje również inne akty administracyjne, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Zasada zgłoszenia zmiany do organu
Jeżeli ustawa lub decyzja nie przewiduje wyłączenia kontynuacji uprawnień, wystarczy zgłosić organowi administracji fakt przekształcenia w celu aktualizacji danych.
W praktyce wygląda to tak:
- Sporządzasz odpis z Krajowego Rejestru Sądowego potwierdzający przekształcenie.
- Składasz pismo do organu, który wydał zezwolenie/koncesję/ulgę.
- Organ aktualizuje dane w decyzji – bez ponownego postępowania o wydanie zezwolenia.
Ograniczenia w kontynuacji uprawnień
Kontynuacja praw administracyjnoprawnych nie jest absolutna. Wyłączenie może wynikać:
- z przepisu ustawy,
- z treści indywidualnego aktu administracyjnego.
Co ważne – organ administracji nie może dowolnie decydować o tym, czy uprawnienia przechodzą na spółkę przekształconą. Musi mieć do tego podstawę prawną.
Szczególne przypadki ograniczeń
1. Transport drogowy 🚚
Podstawa prawna: art. 13 ust. 2 ustawy o transporcie drogowym
Zasady:
- Licencja na wykonywanie transportu drogowego nie przechodzi automatycznie na spółkę przekształconą.
- Przeniesienie jest możliwe tylko na podstawie decyzji administracyjnej i pod warunkiem, że nowa spółka spełnia wymogi ustawowe.
- Wymagania wynikają z rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 oraz odpowiednich przepisów ustawy o transporcie drogowym.
2. Prawo farmaceutyczne 💊
Podstawa prawna: art. 104 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 99 ust. 4 pkt 2 ustawy – Prawo farmaceutyczne
Zasady:
- Zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej może przejść na spółkę przekształconą tylko wtedy, gdy jest to spółka jawna lub partnerska,
- Wspólnikami/partnerami muszą być wyłącznie farmaceuci z prawem wykonywania zawodu,
- Przekształcenie w inną spółkę skutkuje utratą zezwolenia.
3. Radiofonia i telewizja 📺
Podstawa prawna: art. 38a ust. 3 ustawy o radiofonii i telewizji
Zasady:
- Uprawnienia z koncesji mogą przejść na inny podmiot tylko za zgodą Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
- Odmowa nastąpi, gdy:
- w wyniku przekształcenia nadawca uzyska pozycję dominującą na rynku mediów,
- inny podmiot przejmie bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad nadawcą.
4. Prawo energetyczne ⚡
Podstawa prawna: art. 42 ustawy – Prawo energetyczne
Przepis mówi o wygaśnięciu koncesji z dniem wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru, ale orzecznictwo (uchwała NSA z 14.01.2009 r., II GPS 6/08) uznało, że nie dotyczy to przekształcenia spółki – bo jest to ta sama jednostka organizacyjna w innej formie.
Pełnomocnictwa, postępowania i pomoc publiczna
- Pełnomocnictwa udzielone przed przekształceniem zachowują moc także po przekształceniu.
- Toczące się postępowania administracyjne są kontynuowane – nie stanowi to podstawy do ich wznowienia.
- Pomoc publiczna (np. de minimis) – przepisy unijne nie przewidują szczególnego traktowania przekształceń; pomoc udzielona przed przekształceniem zachowuje ważność, ale umowy o dofinansowanie mogą przewidywać dodatkowe warunki.
📊 Tabela – przekształcenie spółki a uprawnienia administracyjnoprawne
| Branża / rodzaj uprawnienia | Podstawa prawna | Czy przechodzi automatycznie po przekształceniu? | Dodatkowe warunki / działania | Przykład praktyczny |
|---|---|---|---|---|
| Transport drogowy | art. 13 ust. 2 ustawy o transporcie drogowym | ❌ Nie | Decyzja administracyjna + spełnienie wymogów z rozporządzenia (WE) 1071/2009 | Spółka A sp. z o.o. posiada licencję na przewóz rzeczy. Po przekształceniu w spółkę komandytową musi złożyć wniosek o przeniesienie licencji i udowodnić spełnianie wymogów. |
| Apteki ogólnodostępne | art. 104 ust. 1 pkt 4 i art. 99 ust. 4 pkt 2 ustawy – Prawo farmaceutyczne | ✔ Tak, ale z wyjątkami | Dozwolone tylko dla spółek jawnych i partnerskich, których wspólnikami są farmaceuci z PWZ | Spółka partnerska farmaceutów przekształca się w spółkę z o.o. – traci zezwolenie na aptekę. |
| Radiofonia i telewizja | art. 38a ust. 3 ustawy o radiofonii i telewizji | ❌ Nie | Zgoda KRRiT, brak pozycji dominującej, brak przejęcia kontroli przez inny podmiot | Spółka radiowa przekształca się w S.A. – musi uzyskać zgodę KRRiT, w przeciwnym razie koncesja wygasa. |
| Energetyka | art. 42 ustawy – Prawo energetyczne + orzecznictwo NSA | ✔ Tak | Brak dodatkowych wymogów, jeśli jest to przekształcenie z art. 553 § 2 k.s.h. | Spółka z o.o. posiadająca koncesję na obrót energią przekształca się w S.A. – koncesja pozostaje ważna. |
| Pozostałe koncesje, zezwolenia, ulgi | art. 553 § 2 k.s.h. | ✔ Tak | Zgłoszenie faktu przekształcenia organowi administracji | Spółka komandytowa posiadająca ulgę w opłacie środowiskowej przekształca się w spółkę z o.o. – wysyła odpis KRS do urzędu. |
| Pomoc publiczna | Rozporządzenie KE 2023/2831 | ✔ Tak | Brak zmian w pomocy przyznanej przed przekształceniem, ale możliwe ograniczenia w umowie | Spółka korzystająca z dotacji UE przekształca się w S.A. – pomoc zachowana, o ile umowa nie stanowi inaczej. |
Podsumowanie – kluczowe wskazówki
- Nie każda decyzja administracyjna przechodzi automatycznie – sprawdź przepisy szczególne dla swojej branży.
- Jeśli prawo przewiduje kontynuację (art. 553 § 2 k.s.h.) – zwykle wystarczy zgłoszenie przekształcenia do organu.
- Wyłączenia dotyczą m.in. transportu drogowego, aptek, koncesji radiowo-telewizyjnych.
- W niektórych przypadkach (np. koncesje energetyczne) literalne brzmienie ustawy sugeruje wygaśnięcie, ale orzecznictwo potwierdza kontynuację.
- Pełnomocnictwa, postępowania i pomoc publiczna – co do zasady bez zmian, ale umowy dotacyjne trzeba czytać bardzo uważnie.
Podstawa prawna
- art. 553 § 2 – ustawa z 15.09.2000 r. – Kodeks spółek handlowych
- art. 13 ust. 1–2, art. 5a, art. 5c ust. 1–2, art. 6 ust. 1 – ustawa z 6.09.2001 r. o transporcie drogowym
- art. 99 ust. 4 pkt 2, art. 104 ust. 1 pkt 4 – ustawa z 6.09.2001 r. – Prawo farmaceutyczne
- art. 38a ust. 1–3 – ustawa z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji
- art. 42 – ustawa z 10.04.1997 r. – Prawo energetyczne
- uchwała NSA z 14.01.2009 r., II GPS 6/08
- art. 3 ust. 8 – rozporządzenie Komisji (UE) 2023/2831 z 13.12.2023 r.
- art. 17 ust. 3 – ustawa z 20.01.2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji
Tematy porad zawartych w poradniku
- przekształcenie spółki a koncesje i zezwolenia
- przenoszenie uprawnień administracyjnych po przekształceniu
- ograniczenia w kontynuacji zezwoleń branżowych
- art. 553 § 2 k.s.h. w praktyce
- przekształcenie spółki a pomoc publiczna
Przydatne linki urzędowe
- https://isap.sejm.gov.pl/ – Internetowy System Aktów Prawnych
- https://www.biznes.gov.pl/ – Portal informacyjny dla przedsiębiorców
- https://krrit.gov.pl/ – Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
- https://www.utk.gov.pl/ – Urząd Transportu Kolejowego (informacje o licencjach transportowych)
- https://uokik.gov.pl/ – Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów