Sprzedaż z wolnej ręki to alternatywna metoda zbycia ruchomości w toku egzekucji komorniczej, która – choć rzadziej stosowana niż licytacja – w określonych sytuacjach może okazać się korzystna zarówno dla dłużnika, jak i wierzyciela. Wyjaśniam, na czym dokładnie polega ta procedura, kiedy można z niej skorzystać i jakie są jej ograniczenia.
Sprzedaż z wolnej ręki pozwala dłużnikowi na większy wpływ na proces egzekucji, a wierzycielowi często zapewnia szybsze i bardziej elastyczne odzyskanie należności. Znajomość tych przepisów to szansa na lepszą ochronę interesów każdej ze stron postępowania egzekucyjnego.
Na czym polega sprzedaż z wolnej ręki?
Sprzedaż z wolnej ręki w postępowaniu egzekucyjnym polega na tym, że komornik – za wyraźną zgodą dłużnika i przy wskazaniu przez niego minimalnej ceny – sprzedaje zajętą ruchomość poza publiczną licytacją. Co istotne, taka sprzedaż może zostać przeprowadzona tylko wtedy, gdy żaden z wierzycieli nie wyrazi sprzeciwu w ustawowym terminie.
Kiedy można skorzystać ze sprzedaży z wolnej ręki?
Z tej procedury można skorzystać, gdy:
- dłużnik udzielił wyraźnej zgody na sprzedaż z wolnej ręki oraz określił minimalną cenę, za którą ruchomość może zostać zbyta,
- żaden z wierzycieli nie zgłosił sprzeciwu w odpowiednim terminie po otrzymaniu zawiadomienia od komornika,
- ruchomość nie należy do kategorii wymagającej zezwolenia na sprzedaż (np. broń, niektóre urządzenia specjalistyczne) oraz nie jest przedmiotem o wartości historycznej lub artystycznej.
Terminy na sprzeciw wierzyciela
- Standardowo – 7 dni od zawiadomienia.
- W przypadku ruchomości szczególnych (np. żywych zwierząt, rzeczy łatwo psujących się) – 3 dni od zawiadomienia (art. 864 § 2 k.p.c.).
Jakie są kluczowe warunki formalne?
- Zgoda dłużnika musi być wyraźna – nie wystarczy jego milczenie, brak odpowiedzi czy bierność.
- Sprzeciw wierzyciela – brak aktywności ze strony wierzyciela oznacza zgodę na sprzedaż. Wierzyciel powinien być pouczony przez komornika, że jeśli nie zareaguje w terminie, uznaje się to za brak sprzeciwu (co jest szczególnie ważne, gdy nie jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika).
Praktyczne przykłady zastosowania sprzedaży z wolnej ręki
Przykład 1: Szybka sprzedaż samochodu służbowego
Firma transportowa z Radomia – „Trans-Dar” – popadła w zadłużenie wobec kilku wierzycieli. Komornik zajął służbowy samochód dostawczy o szacunkowej wartości 45 000 zł. Dłużnik, chcąc uniknąć licytacji publicznej i związanych z nią kosztów, wyraził zgodę na sprzedaż samochodu z wolnej ręki, określając minimalną cenę na 42 000 zł. Komornik zawiadomił wierzycieli, wskazując warunki sprzedaży.
Jeden z wierzycieli nie zareagował w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia, a pozostali również nie zgłosili sprzeciwu. Po upływie terminu komornik sprzedał samochód za ustaloną minimalną cenę nowemu nabywcy, a uzyskane środki przekazał wierzycielom.
Przykład 2: Sprzedaż sprzętu komputerowego w trybie uproszczonym
Pan Adam prowadził jednoosobową działalność gospodarczą w Poznaniu i wpadł w zadłużenie wobec kontrahenta. Komornik zajął nowy zestaw komputerowy (o wartości rynkowej 8 000 zł), na który dłużnik znalazł chętnego kupca. Adam złożył wniosek o sprzedaż z wolnej ręki, ustalając minimalną cenę na 7 200 zł.
Po otrzymaniu zawiadomienia, wierzyciel nie zgłosił żadnych zastrzeżeń przez tydzień. Komornik sfinalizował sprzedaż, a uzyskane środki przeznaczył na spłatę długu.
Ograniczenia i wyłączenia sprzedaży z wolnej ręki
Pamiętaj, że nie każda rzecz może być sprzedana z wolnej ręki. Przepisy jasno wskazują, że takiej procedury nie można stosować wobec:
- ruchomości, których sprzedaż wymaga odrębnego zezwolenia (np. broń, leki, specjalistyczne urządzenia medyczne),
- przedmiotów o wartości historycznej lub artystycznej (np. zabytki, dzieła sztuki).
Zastosowanie tych ograniczeń wynika wprost z przepisów k.p.c.
Najczęstsze pytania i wątpliwości
Czy można sprzedać z wolnej ręki bez zgody dłużnika?
Nie. Wyraźna zgoda dłużnika jest warunkiem koniecznym. Samo zawiadomienie dłużnika przez komornika nie wystarczy.
Co się stanie, jeśli wierzyciel nie odpowie na zawiadomienie?
Brak sprzeciwu wierzyciela oznacza, że nie wnosi on zastrzeżeń do sprzedaży. Komornik może wtedy przeprowadzić sprzedaż z wolnej ręki, ale wierzyciel musi być odpowiednio pouczony przez komornika.
Czy minimalną cenę może ustalić komornik?
Nie, to dłużnik wskazuje minimalną cenę, za którą zgadza się na sprzedaż z wolnej ręki.
Podsumowanie – na co zwrócić uwagę przy sprzedaży z wolnej ręki?
- Sprzedaż z wolnej ręki to alternatywa dla licytacji publicznej – pozwala szybciej zbyć zajętą ruchomość, czasem na korzystniejszych warunkach.
- Kluczowe znaczenie ma zgoda dłużnika i brak sprzeciwu wierzycieli.
- Nie każda rzecz kwalifikuje się do sprzedaży w tym trybie – są ustawowe ograniczenia.
- Wierzyciel, który nie jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, musi być pouczony o skutkach swojej bierności.
Podstawa prawna
- art. 864¹, art. 864 § 2, art. 866¹, art. 866² § 1 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 5 w zw. z art. 13 § 2 – Kodeks postępowania cywilnego
Tematy porad zawartych w poradniku
- sprzedaż z wolnej ręki w egzekucji komorniczej
- zgoda dłużnika na sprzedaż ruchomości
- sprzeciw wierzyciela w egzekucji
- ograniczenia sprzedaży komorniczej
- procedura sprzedaży ruchomości przez komornika