Egzekucja z ruchomości to jeden z najczęściej wykorzystywanych sposobów wyegzekwowania należności pieniężnych od dłużnika. Warto wiedzieć, jak w praktyce przebiega postępowanie, jakie są kompetencje komornika oraz jakie obowiązki ciążą na stronach i organach egzekucyjnych. Ten poradnik wyjaśnia kluczowe zasady prowadzenia egzekucji z rzeczy ruchomych – od ustalenia właściwego komornika, aż po wszczęcie egzekucji. Dzięki temu łatwiej podejmiesz skuteczne działania i unikniesz typowych błędów proceduralnych.
Na czym polega egzekucja z ruchomości?
Egzekucja świadczenia pieniężnego z rzeczy ruchomej obejmuje trzy etapy:
- zajęcie rzeczy,
- sprzedaż zajętej ruchomości,
- podział uzyskanej sumy pomiędzy wierzycieli.
W tym poradniku skupiam się na dwóch pierwszych etapach, czyli zajęciu i sprzedaży rzeczy ruchomej, ponieważ podział sumy z egzekucji to odrębny temat.
Właściwość komornika przy egzekucji z ruchomości
Kto może prowadzić egzekucję z ruchomości?
Zgodnie z przepisami art. 844 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), egzekucja z ruchomości należy do komornika sądowego ogólnej właściwości dłużnika. Co to oznacza w praktyce?
- Jeśli dłużnik ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub oddział w Polsce – właściwy jest komornik działający przy sądzie rejonowym, na którego obszarze znajduje się to miejsce.
- Jeżeli dłużnik nie posiada miejsca zamieszkania, siedziby ani oddziału w Polsce – właściwy jest komornik sądu rejonowego, w którego okręgu znajduje się zajmowana rzecz ruchoma.
Przykład 1:
Pani Marta z Gdyni prowadzi niewielką firmę usługową. Jej kontrahent – Pan Krzysztof – zalega jej z zapłatą za wykonaną usługę. Pani Marta składa wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej. W tej sytuacji właściwy jest komornik z Gdyni, ponieważ tam dłużnik ma siedzibę działalności gospodarczej.
Przykład 2:
Spółka Beta zarejestrowana jest w Monachium, a w Polsce posiada maszyny i sprzęt magazynowany w Poznaniu. Wierzyciel, który uzyskał wyrok przeciwko tej spółce, może skierować egzekucję do komornika działającego przy sądzie rejonowym w Poznaniu, bo to tam znajdują się zajmowane ruchomości.
Rozszerzona właściwość komornika – co to oznacza?
W praktyce bywa, że jeden komornik rozpoczyna egzekucję z niektórych ruchomości dłużnika, a inne ruchomości znajdują się w różnych miejscowościach. Czy trzeba wtedy składać nowe wnioski do kilku komorników?
Nie. Przepisy art. 844 § 2 k.p.c. rozszerzają kompetencje komornika, który wszczął egzekucję z części ruchomości, na pozostałe ruchomości tego dłużnika, nawet jeśli znajdują się one w okręgu innego sądu rejonowego.
Ważne:
- Komornik nie jest wtedy „komornikiem z wyboru”, więc nie obowiązują ograniczenia, które wynikają z ustawy o komornikach sądowych dotyczące wyboru komornika (art. 10 u.k.s.).
- Dzięki temu całą egzekucję może prowadzić jeden organ egzekucyjny.
Przykład 3:
Firma „Techmar” z Pruszkowa ma część swojego majątku w magazynie w Radomiu. Komornik z Pruszkowa, który rozpoczął egzekucję z samochodów będących własnością firmy, może również prowadzić egzekucję z maszyn znajdujących się w Radomiu – bez potrzeby wszczynania osobnego postępowania przez komornika z Radomia.
Zawiadomienia i obowiązek informacyjny komornika
Po dokonaniu zajęcia ruchomości komornik ma obowiązek poinformować o tym komornika działającego przy sądzie rejonowym, w którego okręgu ruchomość się znajduje w chwili zajęcia. Realizacja tego obowiązku ma kluczowe znaczenie przy rozstrzyganiu tzw. zbiegu egzekucji – sytuacji, gdy kilku wierzycieli prowadzi egzekucję przeciwko temu samemu dłużnikowi.
Podstawa prawna:
„Komornik, o którym mowa w § 2, po dokonaniu zajęcia ruchomości zawiadamia o zajęciu komornika działającego przy sądzie rejonowym, w którego okręgu znajdują się ruchomości, w chwili zajęcia, przesyłając odpis protokołu zajęcia ruchomości.”
— art. 844 § 3 k.p.c.
Wszczęcie egzekucji – jak złożyć skuteczny wniosek?
Po zmianie przepisów (art. 799 § 1 k.p.c.), aby wszcząć egzekucję z ruchomości, nie musisz już wskazywać konkretnego sposobu prowadzenia egzekucji we wniosku. Wystarczy ogólny wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi. Komornik będzie uprawniony do prowadzenia egzekucji ze wszystkich składników majątkowych dłużnika – oprócz nieruchomości, której zajęcie wymaga wyraźnego wskazania we wniosku.
Ważne:
Jeśli jednak chcesz ograniczyć egzekucję tylko do określonych rzeczy (np. wyłącznie do samochodu lub maszyn), możesz to zaznaczyć we wniosku. Będzie to miało znaczenie w przypadku umorzenia egzekucji z powodu bezskuteczności.
Przykład 4:
Wierzyciel, który wie, że dłużnik nie posiada żadnych cennych nieruchomości, ale ma wartościowy sprzęt komputerowy, może we wniosku do komornika poprosić o ograniczenie egzekucji wyłącznie do ruchomości (np. do konkretnego sprzętu).
Podsumowanie
- Egzekucja z ruchomości obejmuje zajęcie, sprzedaż i podział sumy uzyskanej z egzekucji.
- Właściwy komornik to najczęściej komornik z rewiru miejsca zamieszkania, siedziby lub oddziału dłużnika, a w przypadku braku tych danych – komornik miejsca położenia rzeczy.
- Jeden komornik może prowadzić egzekucję z różnych ruchomości dłużnika, nawet jeśli znajdują się one w różnych miejscowościach.
- Wniosek o wszczęcie egzekucji nie musi szczegółowo określać sposobu egzekucji z ruchomości, ale można go zawęzić do wybranych składników majątkowych.
- Obowiązki informacyjne komornika dotyczą informowania innych komorników w przypadku zajęcia ruchomości poza swoim rewirem.
Podstawa prawna
- art. 844 § 1–3 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 8 ust. 1 i 2, art. 10 ust. 1 – Ustawa o komornikach sądowych (u.k.s.)
- art. 799 § 1, art. 824 § 1 pkt 3 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 773¹ – Kodeks postępowania cywilnego
Tematy porad zawartych w poradniku
- właściwość komornika egzekucja ruchomości
- wszczęcie egzekucji z ruchomości
- obowiązki informacyjne komornika
- ograniczenie egzekucji do wybranych składników
- zasady egzekucji z majątku ruchomego
Przydatne adresy urzędowe
- https://www.komornik.pl/ – oficjalna wyszukiwarka komorników sądowych
- https://bip.ms.gov.pl/ – Biuletyn Informacji Publicznej Ministerstwa Sprawiedliwości (informacje o egzekucji komorniczej)