Sprzedaż majątku dłużnika w trybie egzekucji to proces, z którym mogą się zetknąć zarówno przedsiębiorcy, jak i osoby prywatne. Warto wiedzieć, kto wystawia fakturę VAT w przypadku sprzedaży towarów należących do dłużnika przez komornika lub organ egzekucyjny, jakie są obowiązki podatkowe związane z taką sprzedażą oraz kiedy sprzedaż w ogóle podlega opodatkowaniu VAT. Dzięki temu łatwiej zrozumiesz, jak zabezpieczyć swoje interesy i uniknąć błędów podczas egzekucji.
Kiedy sprzedaż egzekucyjna wymaga wystawienia faktury VAT?
Sprzedaż towarów dłużnika w trybie egzekucji najczęściej dotyczy sytuacji, w której zobowiązania nie zostały spłacone dobrowolnie, a z majątku dłużnika prowadzi się egzekucję, np. na podstawie tytułu wykonawczego. Kluczową kwestią jest ustalenie, czy taka sprzedaż powinna być udokumentowana fakturą VAT i kto tę fakturę wystawia.
Kto wystawia fakturę w imieniu dłużnika?
Zgodnie z art. 106c ustawy o VAT, jeżeli sprzedaż towaru następuje w trybie egzekucji i na dłużniku ciąży obowiązek podatkowy z tego tytułu, fakturę VAT wystawiają w imieniu i na rzecz dłużnika:
- organy egzekucyjne, np. naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy izb administracji skarbowej, wojewodowie,
- komornicy sądowi prowadzący egzekucję na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.
W praktyce oznacza to, że nabywca towaru nie otrzyma faktury bezpośrednio od dłużnika, ale od organu prowadzącego egzekucję lub od komornika.
Kiedy sprzedaż egzekucyjna podlega VAT?
Nie każda sprzedaż w ramach egzekucji skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w VAT. Tylko wtedy, gdy dłużnik byłby zobowiązany do naliczenia VAT przy samodzielnej sprzedaży towaru, sprzedaż egzekucyjna będzie opodatkowana. Oznacza to, że:
- jeśli dłużnik jest czynnym podatnikiem VAT, organ egzekucyjny lub komornik wystawi fakturę VAT i odprowadzi podatek,
- jeśli dłużnik nie jest podatnikiem VAT (np. osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej lub przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia z VAT), sprzedaż w trybie egzekucji nie podlega VAT – nie ma więc obowiązku wystawiania faktury VAT.
Obowiązki płatnika VAT przy sprzedaży egzekucyjnej
W sytuacji, gdy organ egzekucyjny lub komornik wystawia fakturę VAT, pełni on rolę płatnika podatku VAT – ma obowiązek:
- obliczyć i pobrać należny podatek VAT,
- wpłacić go do właściwego urzędu skarbowego,
- sporządzić i wydać fakturę VAT na rzecz nabywcy towaru,
- wykazać transakcję w ewidencji VAT.
To duża odpowiedzialność, dlatego organy egzekucyjne często współpracują z doradcami podatkowymi lub zatrudniają wyspecjalizowane działy księgowe.
Przykłady praktyczne
Przykład 1: Egzekucja z majątku przedsiębiorcy – podatnik VAT
Pan Adam, prowadzący firmę transportową w Poznaniu, nie spłacał swoich zobowiązań wobec kontrahentów. Jeden z nich skierował sprawę do komornika. Komornik zajął i sprzedał samochód ciężarowy należący do pana Adama. Pan Adam jest czynnym podatnikiem VAT.
- Komornik wystawił fakturę VAT dokumentującą sprzedaż ciężarówki w imieniu i na rzecz pana Adama.
- Kwotę podatku VAT obliczył i wpłacił do urzędu skarbowego.
- Nabywca pojazdu otrzymał prawidłowo wystawioną fakturę VAT, co pozwoliło mu odliczyć podatek naliczony.
Przykład 2: Egzekucja z majątku osoby prywatnej – brak podatku VAT
Pani Beata z Lublina nie prowadzi działalności gospodarczej i nie jest podatnikiem VAT. Zalegała ze spłatą prywatnej pożyczki. Komornik sprzedał należący do niej rower.
- Ponieważ pani Beata nie jest podatnikiem VAT, sprzedaż nie podlegała opodatkowaniu VAT.
- Komornik nie wystawił faktury VAT, a jedynie protokół sprzedaży egzekucyjnej.
Przykład 3: Przedsiębiorca na zwolnieniu podmiotowym
Firma „Modne Gadżety” z Wrocławia korzystała ze zwolnienia podmiotowego z VAT. W ramach egzekucji komornik sprzedał magazynowy zapas towarów.
- Pomimo że firma prowadzi działalność gospodarczą, korzystała ze zwolnienia z VAT.
- Komornik nie wystawił faktury VAT, lecz dokument potwierdzający sprzedaż egzekucyjną.
Jakie elementy musi zawierać faktura wystawiona w trybie egzekucji?
Ustawa o VAT wymaga, by faktury wystawiane przez organy egzekucyjne lub komorników zawierały standardowe elementy faktury VAT oraz wskazanie, że dokument został wystawiony przez organ egzekucyjny lub komornika. Dodatkowo na fakturze powinno znaleźć się oznaczenie, że sprzedaż odbyła się w trybie egzekucji.
Wskazówki praktyczne:
- Sprawdź, czy faktura zawiera oznaczenie „faktura wystawiona przez organ egzekucyjny/komornika w trybie egzekucji”.
- Upewnij się, że dane dłużnika (sprzedawcy) są poprawnie wskazane.
- W przypadku wątpliwości co do poprawności rozliczenia VAT, skonsultuj się z doradcą podatkowym.
Podsumowanie
Sprzedaż majątku dłużnika w trybie egzekucji może rodzić obowiązek wystawienia faktury VAT – ale tylko wtedy, gdy dłużnik byłby zobowiązany do jej wystawienia, gdyby sprzedawał towar samodzielnie. Organ egzekucyjny lub komornik, wystawiając fakturę VAT, staje się płatnikiem podatku. W każdym przypadku warto sprawdzić, kto faktycznie wystawia dokument i czy prawidłowo został rozliczony podatek VAT.
Podstawa prawna
- art. 106c ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
- art. 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
- ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
- ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
Tematy porad zawartych w poradniku
- faktury egzekucyjne a VAT
- sprzedaż komornicza dokumentacja
- obowiązki podatkowe komornika 2025
- egzekucja majątku przedsiębiorcy VAT