W Polsce osoby z niepełnosprawnościami coraz częściej decydują się na prowadzenie własnej firmy lub gospodarstwa rolnego. Dla tej grupy dostępnych jest kilka form wsparcia finansowego, które mogą stanowić realne wsparcie na starcie lub w rozwoju działalności. W tym poradniku wyjaśniam, jak uzyskać środki z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), kto może z nich skorzystać, jak wygląda procedura, na jakie wsparcie można liczyć oraz na co zwracać uwagę przy składaniu wniosku.
Dlaczego temat jest ważny?
Samodzielność ekonomiczna i zawodowa osób z niepełnosprawnościami to nie tylko szansa na lepszą jakość życia, ale także sposób na aktywne uczestnictwo w życiu społecznym i gospodarczym. Skorzystanie z dostępnych form wsparcia pozwala przełamać bariery i rozwinąć własny biznes, nawet przy ograniczonych środkach na start.
Jakie formy wsparcia oferuje PFRON osobom niepełnosprawnym prowadzącym działalność gospodarczą?
PFRON udziela osobom niepełnosprawnym pomocy publicznej na prowadzenie działalności gospodarczej, rolniczej lub wnoszenie wkładu do spółdzielni socjalnej. Główne kategorie wsparcia to:
- Dotacja na rozpoczęcie działalności (także rolniczej lub wkład do spółdzielni socjalnej)
- Dofinansowanie oprocentowania kredytu bankowego
- Refundacja składek na ubezpieczenia społeczne
Te formy pomocy zostały szczegółowo uregulowane w przepisach krajowych i unijnych (patrz: podstawa prawna na końcu poradnika).
Kto może otrzymać pomoc? – status osoby niepełnosprawnej
Aby skorzystać z pomocy, musisz posiadać orzeczenie o niepełnosprawności (lekki, umiarkowany lub znaczny stopień) lub równoważne (np. orzeczenie o niezdolności do pracy wydane przez ZUS). Ważne, aby być zarejestrowanym w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny lub poszukujący pracy niepozostający w zatrudnieniu.
Szczegóły wsparcia i przykłady praktyczne
1. Dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej
- O dotację może wystąpić osoba niepełnosprawna, która nie otrzymała wcześniej bezzwrotnych środków publicznych na ten cel.
- Maksymalna wysokość wsparcia wynosi:
- Nie więcej niż 6-krotność przeciętnego wynagrodzenia (jeżeli zobowiążesz się prowadzić działalność przez minimum 12 miesięcy)
- Od 6- do 15-krotności przeciętnego wynagrodzenia (jeżeli zobowiążesz się prowadzić działalność nieprzerwanie przez co najmniej 24 miesiące)
- Przykład praktyczny 1:
Pani Katarzyna, która posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności, planuje otworzyć sklep internetowy z rękodziełem w Sieradzu. Nie prowadziła dotąd firmy i nie otrzymała żadnych środków na ten cel. W 2025 roku przeciętne wynagrodzenie wynosi ok. 8000 zł brutto, więc może otrzymać nawet do 48 000 zł, jeśli zobowiąże się prowadzić działalność przez co najmniej rok, a nawet do 120 000 zł – przy zobowiązaniu 24-miesięcznym. - Przykład praktyczny 2:
Pan Grzegorz, który posiada znaczny stopień niepełnosprawności, chce przystąpić do istniejącej spółdzielni socjalnej w Nowym Dworze Mazowieckim. Jako nowy członek, także może otrzymać środki, o ile nie korzystał wcześniej z takiej pomocy.
- W przypadku działalności rolniczej: kwota wsparcia nie może przekroczyć równowartości 15 000 euro.
Procedura:
- Wniosek składa się do starosty (lub prezydenta miasta), właściwego ze względu na miejsce rejestracji w powiatowym urzędzie pracy.
- Starosta rozpatruje wniosek, biorąc pod uwagę m.in. efekty ekonomiczne planowanej działalności, popyt i podaż lokalnego rynku, kalkulację wydatków, kwalifikacje wnioskodawcy oraz dostępność środków w danym roku.
2. Dofinansowanie do oprocentowania kredytu bankowego
- Osoby prowadzące działalność gospodarczą lub rolną mogą uzyskać dofinansowanie do wysokości 50% oprocentowania kredytu bankowego, jeśli:
- Nie korzystały wcześniej z pożyczki na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej albo pożyczka została w całości spłacona/umorzona,
- Nie otrzymały bezzwrotnych środków na rozpoczęcie działalności lub prowadzą ją co najmniej 24 miesiące po otrzymaniu takiej pomocy.
- Przykład praktyczny:
- Pani Ewelina prowadzi firmę cateringową w Bydgoszczy. Otrzymała wcześniej dotację na start, ale od tego czasu prowadzi działalność już ponad 2 lata. Planuje inwestycję na kredyt w wysokości 100 000 zł, przy oprocentowaniu 8%. Może ubiegać się o dofinansowanie do 4% oprocentowania kredytu.
3. Refundacja składek na ubezpieczenia społeczne
- Niepełnosprawni przedsiębiorcy mogą także liczyć na refundację składek ZUS – warunki opisane są szczegółowo w osobnym poradniku na ten temat.
Na co zwracać uwagę przy składaniu wniosku?
- Przygotuj realistyczny biznesplan – podkreśl efekty ekonomiczne i trwałość przedsięwzięcia.
- Zadbaj o zgromadzenie niezbędnych dokumentów – w tym orzeczenie o niepełnosprawności, kalkulację wydatków, dokumenty potwierdzające kwalifikacje.
- Pamiętaj, że wysokość dotacji i jej warunki ustala się w drodze negocjacji z urzędem.
- Umowa określi także formy zabezpieczenia zwrotu pomocy i terminy rozliczenia środków.
Podsumowanie
Uzyskanie środków z PFRON to realna szansa na rozpoczęcie i rozwinięcie własnej firmy przez osoby z niepełnosprawnościami. Warto skrupulatnie przygotować się do wniosku, zadbać o biznesplan i pamiętać, że warunki pomocy są indywidualnie negocjowane. Wsparcie dotyczy także refundacji składek ZUS i dofinansowania oprocentowania kredytu. Dzięki tym narzędziom osoby niepełnosprawne mają znacznie większe możliwości na rynku pracy i przedsiębiorczości.
Podstawa prawna
- art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013 r., s. 1)
- art. 12a, art. 13 – Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
- § 2-7 – Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 października 2007 r. w sprawie przyznania osobie niepełnosprawnej środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej (Dz.U. z 2015 r. poz. 102)
Tematy porad zawartych w poradniku
- pomoc finansowa dla niepełnosprawnych przedsiębiorców 2025
- dotacja PFRON na działalność gospodarczą
- dofinansowanie oprocentowania kredytu PFRON
- refundacja składek ZUS dla niepełnosprawnych