Jeśli masz wyrok sądu albo inny dokument potwierdzający, że ktoś jest Ci winien pieniądze, nie oznacza to jeszcze, że możesz od razu rozpocząć egzekucję komorniczą. Zanim do tego dojdzie, potrzebny jest tytuł wykonawczy – czyli tzw. „przepustka” do egzekucji. Ten poradnik wyjaśnia, czym różni się tytuł egzekucyjny od wykonawczego, jak je uzyskać, kto je wydaje i dlaczego ich prawidłowe przygotowanie to klucz do skutecznej windykacji. Znajdziesz tu również przykłady, w których nawet błędnie sformułowany wniosek może zniweczyć całą procedurę.
🔍 Czym jest tytuł egzekucyjny?
Tytuł egzekucyjny to dokument, z którego wynika obowiązek dłużnika do spełnienia określonego świadczenia – najczęściej zapłaty określonej sumy pieniężnej. Został on wskazany w art. 777 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, który zawiera zamknięty katalog takich dokumentów.
Wśród najczęściej spotykanych tytułów egzekucyjnych znajdują się:
- wyroki sądów i postanowienia podlegające wykonaniu,
- ugody sądowe,
- akty notarialne, w których dłużnik poddał się egzekucji,
- bankowe tytuły egzekucyjne (w odniesieniu do spraw sprzed 2016 r.),
- administracyjne tytuły wykonawcze,
- orzeczenia innych organów, jeżeli ustawa przyznaje im moc egzekucyjną.
Tytuł egzekucyjny to „treść” – zawiera konkretne zobowiązanie. Ale to za mało, by komornik mógł działać.
📄 Czym jest tytuł wykonawczy?
Tytuł wykonawczy to tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Bez niej nie da się wszcząć egzekucji sądowej.
➤ Co to jest klauzula wykonalności?
To krótka formuła, którą sąd zamieszcza na tytule egzekucyjnym, np. wyroku, i która brzmi mniej więcej tak:
„Nadaje się klauzulę wykonalności wyrokowi z dnia 15 marca 2025 r. w sprawie IC 45/24 Sądu Rejonowego w Opolu.”
Tę klauzulę wpisuje sąd rejonowy – najczęściej ten, który wydał orzeczenie albo sąd ogólnej właściwości dłużnika (jeśli orzeczenie pochodzi spoza sądu powszechnego).
⚖️ Kiedy potrzebna jest klauzula wykonalności?
Zgodnie z art. 776 k.p.c.:
„Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy.”
A zatem, egzekucję można prowadzić wyłącznie na podstawie tytułu egzekucyjnego opatrzonego klauzulą wykonalności – chyba że ustawa stanowi inaczej (np. niektóre postanowienia w postępowaniu zabezpieczającym są wykonalne bez klauzuli).
📌 Przykład praktyczny
🧑💼 Pan Rafał, prowadzący firmę transportową, uzyskał korzystny wyrok przeciwko kontrahentowi, który zalegał mu 18 500 zł za przewozy. Wyrok uprawomocnił się 3 marca 2025 r.
Rafał sądził, że może iść od razu do komornika – ten jednak odmówił przyjęcia sprawy. Dlaczego? Bo brakowało klauzuli wykonalności. Dopiero po jej uzyskaniu – poprzez złożenie wniosku do sądu – możliwe było wszczęcie egzekucji.
🧾 Kto nadaje klauzulę wykonalności?
Zgodnie z art. 781 k.p.c.:
- jeśli orzeczenie wydał sąd – klauzulę nadaje ten sam sąd,
- jeśli tytuł pochodzi spoza sądu (np. akt notarialny) – klauzulę nadaje sąd ogólnej właściwości dłużnika.
Od 2023 r. obowiązują też jasne reguły dotyczące orzeczeń sądów administracyjnych. Zgodnie z uchwałą SN (III CZP 51/23), klauzulę nadaje sąd rejonowy, nie administracyjny.
🛑 Czy są wyjątki od konieczności uzyskania klauzuli?
Tak. Przepisy przewidują nieliczne przypadki, kiedy egzekucję można prowadzić bez klauzuli wykonalności. Należą do nich:
- postanowienia sądu zatwierdzające plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji (por. uchwała SN z 7.06.2023 r., III CZP 153/22),
- niektóre postanowienia zabezpieczające (np. w sprawach rodzinnych),
- tytuły wykonawcze z urzędu – np. wydane przez ZUS lub Urząd Skarbowy, które z mocy prawa mają klauzulę (w systemie teleinformatycznym).
📚 Znaczenie praktyczne tytułu wykonawczego
Dla wierzyciela to dokument, który „otwiera drzwi” do skutecznego odzyskiwania należności. Bez niego:
- komornik nie przyjmie sprawy,
- nie można złożyć wniosku o egzekucję z wynagrodzenia, rachunku czy nieruchomości,
- nie można zabezpieczyć majątku dłużnika w postępowaniu zabezpieczającym.
Tytuł wykonawczy – na co uważać w praktyce?
Wielu wierzycieli, zwłaszcza działających bez pełnomocnika, popełnia błędy już na etapie wnioskowania o klauzulę wykonalności. Czasem drobna pomyłka skutkuje tym, że sprawa się przeciąga o tygodnie, a dłużnik zdąży wyzbyć się majątku.
Oto typowe błędy:
✔ Złożenie wniosku do niewłaściwego sądu
Jeśli np. masz akt notarialny z poddaniem się egzekucji, ale składasz wniosek o klauzulę do sądu, który nie jest sądem ogólnej właściwości dłużnika, dostaniesz postanowienie o zwrocie lub przekazaniu sprawy.
✔ Błędne oznaczenie stron
Imiona, nazwiska, nazwy spółek, numery PESEL/NIP muszą być zgodne z dokumentem źródłowym. Jeśli sąd zauważy niezgodność – odmówi nadania klauzuli.
✔ Brak opłaty sądowej (tam, gdzie wymagana)
W większości przypadków opłata za nadanie klauzuli wykonalności to 6 zł (art. 71 pkt 1 u.k.s.c.), ale są wyjątki – np. w przypadku wyroków sądów administracyjnych SN uznał, że opłaty nie pobiera się (uchwała z 30.04.2024 r., III CZP 51/23).
🧾 Jak napisać poprawny wniosek o nadanie klauzuli?
Wniosek musi zawierać:
- Dokładne oznaczenie tytułu egzekucyjnego, do którego ma być nadana klauzula (np. „wyrok Sądu Rejonowego w Łodzi z dnia 12.02.2025 r., sygn. akt I C 118/24”),
- Oznaczenie stron (wierzyciel, dłużnik) – pełne dane adresowe i identyfikacyjne,
- Wskazanie sądu właściwego,
- Oświadczenie o wykonalności – np. „Orzeczenie uprawomocniło się w dniu…”, jeśli dotyczy,
- Załączniki – np. oryginał lub odpis orzeczenia, pełnomocnictwo, potwierdzenie opłaty.
🧑💻 Niektóre sądy umożliwiają składanie wniosków elektronicznie – przez portal ePUAP lub system Portal Informacyjny Sądów Powszechnych.
⚖️ Co się stanie, gdy sąd odmówi nadania klauzuli?
Zgodnie z art. 795 § 1 k.p.c.:
„Na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności przysługuje zażalenie.”
W praktyce oznacza to, że możesz złożyć zażalenie w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia. Warto jednak najpierw dokładnie sprawdzić przyczyny odmowy – często szybciej i skuteczniej jest poprawić wniosek i złożyć go ponownie, niż toczyć spór w drugiej instancji.
🔄 Klauzula wykonalności po cesji wierzytelności – jak to wygląda?
Jeśli sprzedałeś lub nabyłeś wierzytelność, a chcesz prowadzić egzekucję – nie możesz korzystać ze starego tytułu wykonawczego z nazwiskiem poprzedniego wierzyciela. Potrzebujesz nowej klauzuli wykonalności, wydanej zgodnie z art. 788 § 1 k.p.c.:
„Jeżeli uprawnienie lub obowiązek wynikające z tytułu egzekucyjnego przeszły na inną osobę, sąd na wniosek tej osoby, po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania, stwierdza ten fakt i nadaje klauzulę wykonalności na rzecz nowego wierzyciela.”
To tzw. klauzula przejściowa – i bez niej komornik nie ruszy z egzekucją na rzecz nowego wierzyciela.
📍 Przykład praktyczny: Klauzula po cesji
🏢 Spółka „MEBLONEX” sprzedała przeterminowaną wierzytelność za dostawę towaru firmie windykacyjnej „FinSolvent”. „FinSolvent” próbował złożyć wniosek o dalszy tytuł wykonawczy – bez uzyskania klauzuli wykonalności na swoją rzecz. Sąd oddalił wniosek, powołując się na uchwałę SN z 25.05.2023 r., III CZP 151/22, zgodnie z którą:
„Nowy wierzyciel nie może uzyskać dalszego tytułu wykonawczego bez uprzedniego nadania klauzuli wykonalności na swoją rzecz.”
🧷 Klauzula wykonalności a zabezpieczenie hipoteczne
W przypadku, gdy wierzytelność jest zabezpieczona hipoteką przymusową (np. na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego), możliwe jest uzyskanie klauzuli wykonalności na potrzeby egzekucji sądowej – co potwierdza uchwała SN z 25.10.2023 r., III CZP 2/23.
To kluczowe rozstrzygnięcie dla urzędów skarbowych i ZUS-u, ale również dla każdej osoby, która chce egzekwować swoje roszczenie z nieruchomości dłużnika.
🧠 Podsumowanie: co musisz zapamiętać?
✔ Tytuł egzekucyjny = dokument potwierdzający obowiązek świadczenia,
✔ Tytuł wykonawczy = tytuł egzekucyjny z klauzulą wykonalności,
✔ Bez klauzuli nie rozpoczniesz egzekucji,
✔ Wniosek o klauzulę musi być poprawny formalnie,
✔ Cesja wierzytelności wymaga nowej klauzuli na rzecz nowego wierzyciela.
📜 Podstawa prawna
- art. 776, 777, 781, 788 § 1, 793, 795 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 71 pkt 1 – Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
🧩 Tematy porad zawartych w poradniku
- tytuł wykonawczy klauzula wykonalności
- jak uzyskać klauzulę wykonalności
- egzekucja sądowa 2025
- zmiana wierzyciela i klauzula
- komornik tytuł egzekucyjny
🔗 Przydatne adresy urzędowe
- https://orzeczenia.sn.pl/ – Orzeczenia Sądu Najwyższego