System mObywatel stał się jednym z najważniejszych narzędzi cyfrowych w Polsce, umożliwiającym obywatelom dostęp do wielu dokumentów i usług publicznych przez smartfona. Ale z cyfryzacją wiąże się także ryzyko: mowa o ochronie danych osobowych. Czy aplikacja mObywatel działa zgodnie z RODO? Jakie dane są przetwarzane i co to oznacza dla użytkownika? Odpowiadamy na te pytania w niniejszym poradniku.
Co to jest system mObywatel i kto za niego odpowiada?
System mObywatel to aplikacja mobilna, której operatorem jest Ministerstwo Cyfryzacji. Umożliwia ona dostęp do usług takich jak:
- mDowód osobisty,
- mPrawo jazdy,
- mLegitymacja szkolna/studencka,
- eRecepty,
- dane z rejestru PESEL, CEIDG, KRS,
- potwierdzanie tożsamości przy załatwianiu spraw urzędowych.
📌 Administrator danych osobowych w systemie mObywatel to Minister Cyfryzacji, działający w ramach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
Jakie dane osobowe są przetwarzane?
Zakres danych zależy od usług aktywowanych w aplikacji, ale najczęściej są to:
- imię i nazwisko,
- numer PESEL,
- dane z dowodu osobistego (numer dokumentu, data ważności),
- adres zamieszkania,
- numer telefonu i adres e-mail (dla powiadomień),
- dane zdrowotne (np. eRecepty, certyfikaty COVID),
- informacje o pojeździe (dla właścicieli pojazdów).
🎯 Zasada minimalizacji danych z RODO wymaga, aby przetwarzać tylko te dane, które są niezbędne do realizacji celu – w tym przypadku świadczenia usługi publicznej przez aplikację.
Podstawy prawne przetwarzania danych w mObywatel
Aplikacja mObywatel działa w oparciu o szczególne przepisy krajowe oraz unijne, a przetwarzanie danych jest legalne, gdy:
- jest niezbędne do wykonania obowiązku prawnego ciążącego na administratorze (art. 6 ust. 1 lit. c RODO),
- jest realizowane w interesie publicznym (art. 6 ust. 1 lit. e RODO),
- użytkownik wyraził zgodę na konkretne funkcje (np. lokalizację czy biometrię) – (art. 6 ust. 1 lit. a RODO).
📄 Przykład: Dane z rejestru PESEL są wyświetlane w mObywatelu na podstawie przepisów ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.
Czy mObywatel spełnia zasady RODO?
Tak, jednak z zastrzeżeniami. System mObywatel realizuje większość wymogów RODO, takich jak:
- zapewnienie transparentności (dostępna polityka prywatności),
- umożliwienie wglądu w dane,
- pseudonimizacja danych transmisyjnych,
- szyfrowanie danych na urządzeniu mobilnym,
- ograniczenia czasowe przechowywania danych.
⚠️ Zastrzeżenia mogą budzić:
- niedostateczna kontrola nad tym, jakie dane są synchronizowane z chmurą,
- trudność w pełnym usunięciu danych po dezinstalacji aplikacji,
- niejasna odpowiedzialność w razie wycieku danych z urządzenia użytkownika.
Jakie prawa przysługują użytkownikom aplikacji?
Zgodnie z RODO, użytkownik mObywatela ma prawo do:
- dostępu do swoich danych,
- sprostowania danych, jeśli są nieprawidłowe,
- ograniczenia przetwarzania,
- wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania,
- usunięcia danych – jednak nie zawsze jest to możliwe, gdy dane są przetwarzane na podstawie przepisów prawa,
- przenoszenia danych, o ile przetwarzanie opiera się na zgodzie lub umowie.
📞 Skargi dotyczące przetwarzania danych w mObywatel można kierować do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (PUODO).
Praktyczne konsekwencje dla użytkowników
✔ Co warto zrobić jako użytkownik?
- Regularnie aktualizuj aplikację – zawiera poprawki bezpieczeństwa.
- Nie udostępniaj danych z aplikacji osobom trzecim (np. przez zrzuty ekranu).
- Sprawdź, jakie dane aplikacja pobiera i na co wyraziłeś zgodę.
- Korzystaj z biometrii i PIN-u do zabezpieczenia aplikacji.
- Przed sprzedażą telefonu – usuń aplikację i dane użytkownika!
✖ Czego unikać?
- Instalowania aplikacji z nieautoryzowanych źródeł.
- Przechowywania zrzutów ekranu dokumentów w chmurze.
- Udzielania nieświadomych zgód (np. na lokalizację, dostęp do kontaktów).
Przykłady praktyczne
🧑🔧 Przykład 1: Michał z Torunia korzysta z mObywatela, ale po zmianie nazwiska po ślubie dane w aplikacji się nie zaktualizowały. Zgłosił problem przez formularz kontaktowy – aktualizacja nastąpiła dopiero po ręcznej interwencji operatora systemu.
🏢 Przykład 2: Firma ochroniarska w Lublinie chciała kopiować dane z mDowodu okazywanego przez aplikację – jest to niezgodne z przepisami. Aplikacja pokazuje dane do wglądu, ale nie można ich zapisywać ani przetwarzać bez odrębnej podstawy prawnej.
Podsumowanie
System mObywatel znacząco ułatwia życie obywatelom, ale jednocześnie wiąże się z ryzykiem naruszenia prywatności. Choć spełnia większość wymagań RODO, użytkownicy powinni być świadomi, jakie dane są przetwarzane, jak są zabezpieczane oraz jak skutecznie dochodzić swoich praw. Odpowiedzialne korzystanie z aplikacji pozwala zminimalizować ryzyko, a także zwiększa naszą cyfrową dojrzałość.
Podstawa prawna
- art. 6 ust. 1 lit. a, c, e – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 (RODO)
- art. 20–24 – Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne
- art. 51–60 – Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych
Tematy porad zawartych w poradniku
- dane osobowe w mObywatel
- bezpieczeństwo aplikacji rządowej
- prawa użytkownika RODO aplikacja
- mDowód a przetwarzanie danych
- cyfrowa tożsamość a prywatność