Zawiadomienie o wszczęciu egzekucji to pierwszy, niezwykle ważny krok w każdym postępowaniu egzekucyjnym. W praktyce stanowi ono zabezpieczenie praw dłużnika, dając mu możliwość realnej obrony przed czynnościami komornika. Od właściwego doręczenia i treści tego zawiadomienia zależy często skuteczność całej egzekucji oraz ważność podjętych czynności. Poniżej dowiesz się, jakie obowiązki informacyjne spoczywają na komorniku, jak powinno wyglądać prawidłowe zawiadomienie oraz jakie uprawnienia przysługują dłużnikowi w świetle aktualnych przepisów.
Zawiadomienie o wszczęciu egzekucji – dlaczego jest tak istotne?
Z perspektywy przedsiębiorcy lub osoby prywatnej, która niespodziewanie staje się dłużnikiem, prawidłowe zawiadomienie o wszczęciu egzekucji to szansa na poznanie swoich praw, zaskarżenie postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności oraz ograniczenie zakresu egzekucji. Od tego momentu biegną też ważne terminy procesowe. Brak lub nieprawidłowe zawiadomienie może skutkować nawet nieważnością postępowania egzekucyjnego!
Jakie elementy powinno zawierać zawiadomienie o wszczęciu egzekucji?
Obowiązki komornika w tym zakresie precyzyjnie określa art. 805 Kodeksu postępowania cywilnego. Przy pierwszej czynności egzekucyjnej komornik doręcza dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, które musi zawierać m.in.:
- Treść tytułu wykonawczego (np. wyrok sądu, nakaz zapłaty).
- Wskazanie sposobu egzekucji (np. zajęcie rachunku bankowego, wynagrodzenia).
- Pouczenie o możliwości, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności.
- Odpis tytułu wykonawczego lub dokument potwierdzony przez komornika.
- Pouczenie o ograniczeniach egzekucji, np. o kwotach wolnych od zajęcia czy wyłączeniu spod egzekucji rachunku rodzinnego.
Ważne: Komornik jest zobowiązany również do pouczenia o prawie i sposobie złożenia wniosku o ograniczenie egzekucji oraz do przekazania informacji dotyczących rachunków bankowych i rachunków rodzinnych, a także do przekazania danych zgodnie z przepisami ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
Zmiany w prawie – rozszerzone obowiązki informacyjne komornika
Nowelizacja z 22 marca 2018 r. znacząco rozszerzyła obowiązki informacyjne komornika. Dłużnik otrzymuje dziś nie tylko informacje o samym wszczęciu egzekucji, ale także o:
- Ograniczeniach egzekucji z rachunków bankowych i rodzinnych.
- Kwotach wolnych od zajęcia – np. środki na rachunkach oszczędnościowych, oszczędnościowo-rozliczeniowych i lokatach jednej osoby są wolne od zajęcia do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia miesięcznie, bez względu na liczbę rachunków.
- Zasadach prowadzenia tzw. rachunku rodzinnego – mogą na niego wpływać tylko świadczenia niepodlegające egzekucji, np. niektóre zasiłki czy dodatki.
- Konsekwencjach prawnych nieprawidłowego doręczenia zawiadomienia – dłużnik może w takim przypadku być pozbawiony możliwości obrony swoich praw.
Przykład 1 – Egzekucja z rachunku bankowego osoby fizycznej
Pan Tomasz prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w Krakowie. Komornik wszczął egzekucję na podstawie wyroku sądu. Przy pierwszej czynności egzekucyjnej Tomasz otrzymał zawiadomienie o wszczęciu egzekucji wraz z pouczeniem, że środki pieniężne na jego rachunku osobistym są wolne od zajęcia do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia. Tomasz wiedząc o tym, może wykorzystać tę wiedzę do ochrony części swoich środków przed egzekucją i złożyć wniosek o ograniczenie egzekucji.
Prawidłowe doręczenie zawiadomienia a terminy procesowe
Zgodnie z art. 795 § 2 k.p.c. od dnia doręczenia zawiadomienia o wszczęciu egzekucji zaczyna biec termin do wniesienia zażalenia na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności. Zawiadomienie daje więc dłużnikowi realny czas na działanie.
W przypadku gdy egzekucja prowadzona jest na podstawie wniosku wierzyciela, który zawiera wszystkie wymagane prawem elementy, doręczenie odpisu tego wniosku przez sąd jest traktowane na równi z doręczeniem zawiadomienia o wszczęciu egzekucji.
Obowiązek informacyjny komornika – formy przekazania pouczeń
Nowelizacja z 9 marca 2023 r. wprowadziła dodatkowe uproszczenia: komornik może przekazać część pouczeń poprzez wskazanie adresu strony internetowej Krajowej Rady Komorniczej. Na żądanie dłużnika pouczenia muszą jednak zostać przekazane także w formie papierowej. Dzięki temu dłużnik ma łatwy dostęp do kluczowych informacji.
Szczególne przypadki – zastaw rejestrowy i egzekucja z pojazdu
Jeżeli w toku egzekucji okaże się, że zajęty majątek jest objęty zastawem rejestrowym, komornik ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić zastawnika (czyli wierzyciela zabezpieczonego zastawem). Dotyczy to zarówno ruchomości (np. samochodu), jak i praw czy wierzytelności. Zaspokojenie wierzyciela zastawu następuje z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami.
Przykład 2 – Egzekucja z samochodu obciążonego zastawem rejestrowym
Firma transportowa z Poznania posiadała w leasingu samochód, na którym ustanowiono zastaw rejestrowy. Gdy komornik przystąpił do egzekucji z tego pojazdu, musiał niezwłocznie zawiadomić zastawnika – bank, który zabezpieczył się zastawem. Sprzedaż samochodu była możliwa dopiero po upływie tygodnia od doręczenia takiego zawiadomienia, co dało bankowi szansę na dochodzenie swoich praw w postępowaniu egzekucyjnym.
Konsekwencje naruszenia obowiązków informacyjnych przez komornika
Niedopełnienie obowiązku prawidłowego zawiadomienia dłużnika o wszczęciu egzekucji może prowadzić do nieważności postępowania egzekucyjnego (art. 379 pkt 5 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.), jeśli skutkuje pozbawieniem dłużnika możliwości obrony swoich praw. W praktyce oznacza to konieczność powtórzenia czynności lub nawet umorzenia egzekucji.
Podsumowanie – co zyskujesz jako dłużnik lub przedsiębiorca?
- Pamiętaj, że zawiadomienie o wszczęciu egzekucji jest Twoim podstawowym prawem!
- Komornik ma obowiązek rzetelnie pouczyć Cię o wszystkich przysługujących Ci uprawnieniach.
- Brak lub błędne zawiadomienie daje Ci podstawę do podważenia skuteczności egzekucji.
- Znajomość zasad ochrony kwot wolnych od zajęcia czy możliwości ograniczenia egzekucji pozwala realnie chronić swoje środki.
Podstawa prawna
- art. 805, art. 795 § 2, art. 7942 § 3, art. 8051 § 1, art. 379 pkt 5 w zw. z art. 13 § 2, art. 797 § 3, art. 139 § 1 i 5, art. 168, art. 172, art. 8203 § 1 i 2, art. 824 § 1 pkt 5, art. 344, art. 346, art. 4803, art. 492 § 3, art. 493, art. 505, art. 50535, art. 833 § 6 i 7 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 52a, art. 54 – Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe
- art. 13g – Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych
- Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
Tematy porad zawartych w poradniku
- zawiadomienie o wszczęciu egzekucji komorniczej
- prawa dłużnika w egzekucji 2025
- ograniczenia egzekucji z rachunku bankowego
- obowiązki informacyjne komornika 2025
- egzekucja a zastaw rejestrowy
Przydatne adresy urzędowe:
- https://www.komornik.pl/ (strona Krajowej Rady Komorniczej)
- https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc (Ministerstwo Sprawiedliwości)
- https://www.knf.gov.pl/ (Komisja Nadzoru Finansowego)