Zakończenie postępowania egzekucyjnego to ważny moment zarówno dla wierzyciela, jak i dłużnika. To właśnie wtedy formalnie kończy się egzekucja należności prowadzona przez komornika. W praktyce wiele osób – zarówno przedsiębiorców, jak i osób prywatnych – ma wątpliwości, jak przebiega zamknięcie sprawy egzekucyjnej, jakie obowiązki ciążą na komorniku oraz jakie konsekwencje wywołuje zakończenie egzekucji. W tym poradniku wyjaśniam krok po kroku, na czym polega zakończenie postępowania egzekucyjnego oraz jakie prawa i obowiązki mają strony postępowania.
Kiedy dochodzi do zakończenia postępowania egzekucyjnego?
Zakończenie postępowania egzekucyjnego zwykle następuje wtedy, gdy wierzyciel zostaje zaspokojony (czyli otrzymuje całość lub część należności), albo gdy dalsze prowadzenie egzekucji jest niemożliwe lub bezcelowe. Kluczową rolę odgrywają tu przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, a w szczególności art. 816 k.p.c., zgodnie z którym po ukończeniu postępowania egzekucyjnego należy zaznaczyć na tytule wykonawczym wynik egzekucji, a następnie – w zależności od sytuacji – zatrzymać ten tytuł w aktach lub zwrócić wierzycielowi.
Jakie są możliwe powody zakończenia egzekucji?
Do zakończenia egzekucji dochodzi w kilku typowych sytuacjach:
- Całkowite zaspokojenie wierzyciela – gdy dłużnik spłaci całość długu wraz z kosztami egzekucyjnymi.
- Częściowe zaspokojenie wierzyciela – gdy tylko część należności zostanie wyegzekwowana.
- Umorzenie postępowania egzekucyjnego – najczęściej wtedy, gdy komornik nie jest w stanie wyegzekwować żadnych kwot (np. brak majątku dłużnika, nieudana egzekucja z rachunków bankowych, wynagrodzenia, ruchomości czy nieruchomości).
Przykład 1:
Firma „Omega Sp. z o.o.” prowadziła egzekucję przeciwko spółce „Jantar-Trans” na podstawie prawomocnego wyroku. Komornikowi udało się wyegzekwować tylko część należności (15 000 zł z zasądzonych 40 000 zł). Po przekazaniu tych środków wierzycielowi komornik oznacza na tytule wykonawczym kwotę, którą udało się wyegzekwować i zwraca dokument wierzycielowi. Wierzyciel może jeszcze próbować dochodzić pozostałej kwoty na podstawie tego samego tytułu.
Przykład 2:
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, pani Alicja Nowak, złożyła wniosek o egzekucję przeciwko swojemu byłemu kontrahentowi, panu Markowi Rutkowskiemu. Okazało się jednak, że dłużnik nie posiada majątku, z którego można by zaspokoić roszczenie. Komornik zakończył egzekucję, odnotował jej bezskuteczność i zatrzymał tytuł wykonawczy w aktach.
Jakie obowiązki ma komornik po zakończeniu egzekucji?
Zaznaczenie wyniku egzekucji na tytule wykonawczym
Po zakończeniu postępowania komornik zawsze odnotowuje na tytule wykonawczym, jaki był jego wynik (czy całość, czy część roszczenia została zaspokojona, czy egzekucja była bezskuteczna). Zabezpiecza to zarówno interesy wierzyciela, jak i dłużnika – uniemożliwia ponowne wszczęcie egzekucji w tym samym zakresie.
- Całkowite zaspokojenie: tytuł zostaje w aktach komornika.
- Częściowe zaspokojenie: tytuł wraca do wierzyciela z adnotacją o już wyegzekwowanej kwocie.
- Brak zaspokojenia (egzekucja bezskuteczna): tytuł pozostaje w aktach, a wierzyciel może podjąć nowe działania, np. wskazać inne składniki majątku dłużnika.
System teleinformatyczny a egzekucja elektroniczna
Jeżeli egzekucja była prowadzona na podstawie tytułu wykonawczego utrwalonego w systemie teleinformatycznym (np. w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym – EPU), wynik egzekucji jest również odnotowywany w tym systemie. Dla wierzyciela oznacza to, że każda operacja i jej rezultat są widoczne w systemie online.
Postanowienie o zakończeniu egzekucji – co zawiera i jakie przysługują środki odwoławcze?
Zakończenie egzekucji następuje formalnie przez wydanie przez komornika postanowienia, w którym:
- stwierdza ukończenie postępowania egzekucyjnego,
- rozstrzyga o kosztach postępowania (kto, ile i komu musi zapłacić),
- wskazuje, czy i w jakim zakresie roszczenie zostało zaspokojone.
Na takie postanowienie przysługuje skarga do sądu rejonowego (na podstawie art. 767 k.p.c.), jeżeli strona uzna, że komornik postąpił niezgodnie z prawem lub nieprawidłowo rozstrzygnął o kosztach.
Przykład praktyczny:
Pan Tomasz Gajda, który był dłużnikiem w postępowaniu egzekucyjnym, uważa, że komornik naliczył zbyt wysokie koszty. Po otrzymaniu postanowienia o zakończeniu egzekucji składa do sądu rejonowego skargę na czynności komornika. Sąd rozpatruje, czy komornik prawidłowo zastosował przepisy dotyczące kosztów egzekucji.
Co zrobić w przypadku utraty tytułu wykonawczego?
Jeżeli tytuł wykonawczy (np. wyrok sądu z klauzulą wykonalności) zostanie utracony, wierzyciel może wystąpić do sądu o wydanie nowego tytułu na podstawie art. 794 k.p.c. Sąd zasadniczo nie bada wtedy, czy po wydaniu pierwotnego tytułu dłużnik spłacił część długu. Jeżeli jednak w utraconym tytule był wpis o częściowym spełnieniu świadczenia, powinno to zostać odnotowane także w nowym tytule.
Czy możliwe jest ponowne prowadzenie egzekucji na podstawie tego samego tytułu wykonawczego?
Zasadniczo nie. Na podstawie jednego tytułu wykonawczego można tylko raz przeprowadzić egzekucję danego świadczenia. Jest jednak wyjątek – w sprawach o naruszenie posiadania, zgodnie z art. 817 k.p.c., egzekucję można podjąć ponownie, jeśli dłużnik ponownie naruszy posiadanie, a wierzyciel wystąpi z takim żądaniem w ciągu 6 miesięcy od zakończenia egzekucji.
Kluczowe wnioski i wskazówki dla praktyki
- Po zakończeniu egzekucji zawsze sprawdź, jaką adnotację komornik umieścił na tytule wykonawczym lub w systemie teleinformatycznym.
- Nie wyrzucaj zwróconego tytułu wykonawczego – możesz go wykorzystać, jeśli nie została wyegzekwowana całość należności.
- Jeśli nie zgadzasz się z postanowieniem komornika (zwłaszcza w zakresie kosztów), masz prawo wnieść skargę do sądu rejonowego.
- Utrata tytułu wykonawczego nie zamyka drogi do dalszej egzekucji – złóż wniosek o wydanie wtórnika w sądzie.
- W sprawach o naruszenie posiadania masz prawo do ponownej egzekucji, ale tylko w określonym terminie.
Podstawa prawna
- art. 816, art. 817, art. 767, art. 797, art. 799, art. 794, art. 824 § 1 pkt 3 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 88 – Kodeks pracy (w zakresie potrąceń przez pracodawcę)
Tematy porad zawartych w poradniku
- zakończenie postępowania egzekucyjnego
- zwrot tytułu wykonawczego po egzekucji
- skarga na czynności komornika 2025
- egzekucja bezskuteczna a dalsze działania
Przydatne adresy urzędowe
- https://www.gov.pl/web/komornicy – lista komorników sądowych
- https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc – Ministerstwo Sprawiedliwości
- https://www.e-sad.gov.pl/ – Elektroniczne Postępowanie Upominawcze (EPU)