W ostatnich latach fundacje rodzinne zyskały na znaczeniu jako narzędzie budowania i ochrony majątku rodzinnego. Wielu przedsiębiorców zastanawia się, jak skutecznie wykorzystać majątek zgromadzony w fundacji rodzinnej, by nie tylko go zabezpieczyć, ale też pomnażać w sposób bezpieczny podatkowo. Jedną z ciekawszych opcji jest tzw. inwestowanie dłużne. Sprawdź, na czym polega to rozwiązanie, kiedy warto je rozważyć i o czym pamiętać, by uniknąć pułapek podatkowych i formalnych.
Czym jest inwestowanie dłużne przez fundację rodzinną?
Fundacja rodzinna może aktywnie zarządzać swoim majątkiem, nie tylko wypłacając świadczenia beneficjentom, ale również inwestując środki. Jedną z dopuszczalnych i bardzo efektywnych form inwestowania jest udzielanie finansowania dłużnego. W praktyce oznacza to najczęściej:
- Udzielanie pożyczek:
- spółkom powiązanym, w których fundacja posiada udziały lub akcje (np. spółki z o.o., spółki akcyjne, komandytowe),
- beneficjentom fundacji rodzinnej.
- Zakup dłużnych papierów wartościowych (np. obligacji korporacyjnych, listów zastawnych).
Takie działanie pozwala na optymalne wykorzystanie zgromadzonego majątku – fundacja może czerpać przychody z odsetek, które (na poziomie fundacji) nie podlegają opodatkowaniu CIT, pod warunkiem spełnienia wymogów ustawowych.
Jakie są korzyści z inwestowania dłużnego dla fundacji rodzinnej?
- Brak opodatkowania przychodów z odsetek – zgodnie z przepisami, przychody z odsetek od pożyczek udzielanych przez fundację rodzinną nie podlegają CIT na poziomie fundacji.
- Możliwość zaliczenia kosztów finansowania przez spółki lub beneficjentów – odsetki płacone przez podmiot korzystający z pożyczki mogą być, w określonych limitach, zaliczone do kosztów podatkowych (co obniża jego podatek).
- Elastyczność inwestycyjna – fundacja może wspierać wybrane projekty rodzinne, w tym start-upy czy inwestycje deweloperskie, również poprzez finansowanie spółek celowych.
O czym należy pamiętać przy udzielaniu finansowania dłużnego?
1. Powiązania i ceny transferowe
Jeśli fundacja rodzinna udziela pożyczek spółkom powiązanym lub beneficjentom, mogą mieć zastosowanie przepisy o cenach transferowych. Oznacza to obowiązek ustalenia warunków finansowania (oprocentowania, terminów spłaty, zabezpieczeń) na poziomie rynkowym, tak jakby transakcja była zawierana z podmiotem niezależnym.
- Przykład 1
Fundacja rodzinna „Nowakowie” udziela pożyczki 1 mln zł swojej spółce zależnej „NowakTech” na preferencyjnych warunkach (niskie oprocentowanie, brak zabezpieczeń). W przypadku kontroli podatkowej organ może zakwestionować takie warunki i określić dochód według rynkowych stawek, co skutkuje dodatkowym podatkiem. - Przykład 2
Fundacja „Rodzinne Inwestycje” pożycza 500 tys. zł swojemu beneficjentowi, ustalając oprocentowanie o 1% niższe niż aktualne rynkowe stawki. Organy podatkowe mogą nakazać skorygowanie warunków transakcji do poziomu rynkowego oraz sporządzenie dokumentacji cen transferowych.
2. Limit kosztów finansowania dłużnego
Podmiot korzystający z pożyczki (np. spółka zależna) nie zawsze może w pełni zaliczyć odsetki do kosztów podatkowych. Zgodnie z art. 15c ustawy o CIT obowiązuje tu limit – tzw. cienka kapitalizacja. Oznacza to, że nadwyżka kosztów finansowania dłużnego powyżej określonego limitu nie jest podatkowo rozpoznawana.
3. Weryfikacja zdolności kredytowej
Organy podatkowe coraz częściej sprawdzają, czy spółka lub beneficjent rzeczywiście byłby w stanie uzyskać finansowanie na takich warunkach od podmiotu niezależnego. Jeśli nie – fiskus może wyłączyć takie koszty z kosztów uzyskania przychodu.
- Przykład 3
Fundacja udziela pożyczki nowo powstałej spółce celowej, która nie posiada historii kredytowej ani majątku. W przypadku kontroli organ może uznać, że taka spółka nie miałaby szansy na uzyskanie finansowania z banku i odrzucić rozpoznanie kosztów odsetek.
Jak zabezpieczyć się przed ryzykiem podatkowym?
- Sporządzaj rynkową dokumentację pożyczki – określ oprocentowanie, terminy spłaty, zabezpieczenia, zgodnie z warunkami rynkowymi.
- Przygotuj dokumentację cen transferowych – obowiązkową w przypadku transakcji z podmiotami powiązanymi, przy przekroczeniu określonych progów wartości.
- Weryfikuj zdolność kredytową podmiotu, który otrzymuje finansowanie – nawet jeżeli to spółka celowa lub start-up, przygotuj biznesplan lub inne uzasadnienie dla udzielenia pożyczki.
- Ogranicz ryzyko poprzez dywersyfikację inwestycji – nie inwestuj całego majątku fundacji w jeden projekt czy spółkę.
Jak wprowadzić inwestowanie dłużne do polityki inwestycyjnej fundacji?
W praktyce warto w statucie lub regulaminie inwestycyjnym fundacji rodzinnej wprowadzić:
- Kryteria udzielania finansowania – np. minimalna zdolność kredytowa, wymagane zabezpieczenia.
- Wskaźniki rynkowe – oparcie oprocentowania o WIBOR, EURIBOR lub inne uznane stawki referencyjne.
- Regularny przegląd portfela inwestycyjnego – analiza ryzyka, ocena efektywności inwestycji.
- Procedury raportowania – cykliczne sprawozdania dla zarządu fundacji i beneficjentów.
Podsumowanie
Wykorzystanie majątku fundacji rodzinnej do inwestowania dłużnego to skuteczny sposób na pomnażanie majątku i wsparcie realizacji celów rodzinnych. Jednak aby inwestowanie dłużne przynosiło wymierne korzyści, musi być prowadzone z zachowaniem zasad rynkowych i zgodnie z przepisami podatkowymi – zwłaszcza w obszarze cen transferowych i rozpoznawania kosztów finansowania. Warto też wprowadzić jasne procedury wewnętrzne oraz skorzystać z pomocy doświadczonych doradców podatkowych.
Podstawa prawna
- art. 15c ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.)
- art. 11c ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.)
Tematy porad zawartych w poradniku
- fundacja rodzinna inwestowanie dłużne
- pożyczki fundacji rodzinnej a podatki
- ceny transferowe pożyczki 2025
- rozliczanie kosztów finansowania w spółce zależnej