Właściwy wybór sądu i poprawne oznaczenie wartości przedmiotu sporu to jedne z kluczowych zagadnień, na które musisz zwrócić uwagę w sprawach przeciwegzekucyjnych. Błędne wskazanie tych elementów może wydłużyć postępowanie lub nawet skutkować oddaleniem powództwa z przyczyn formalnych. Z poniższego poradnika dowiesz się, jak poprawnie ustalić właściwość miejscową, rzeczową oraz jak obliczyć wartość przedmiotu sporu w postępowaniach dotyczących egzekucji komorniczej. Znajdziesz tu również przykłady praktyczne oraz omówienie najnowszych zmian w przepisach.
Właściwość miejscowa sądu w sprawach przeciwegzekucyjnych
Właściwość miejscowa w sprawach dotyczących egzekucji została unormowana w art. 843 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.). Przepisy te mają charakter wyłączny, co oznacza, że nie możesz ich zmienić umową ani na podstawie porozumienia stron. Sąd ma obowiązek badać swoją właściwość miejscową z urzędu – nie możesz jej „przenieść” do innego sądu.
Kiedy i jak ustalić sąd właściwy miejscowo?
Podstawowa zasada:
Pozew w sprawach przeciwegzekucyjnych wnosisz do sądu rzeczowo właściwego, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja (art. 843 § 1 k.p.c.).
Przykład 1
Firma Alfa Sp. z o.o. z Warszawy wytacza powództwo przeciwegzekucyjne w związku z egzekucją prowadzoną przez komornika z Krakowa, ponieważ tam znajdują się zajęte nieruchomości. Pozew należy złożyć do sądu w Krakowie, niezależnie od siedziby firmy.
Przykład 2
Pan Marek, będący osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą w Gdańsku, wnosi powództwo przeciwegzekucyjne dotyczące egzekucji z wynagrodzenia za pracę. Komornik wybrany do prowadzenia egzekucji pochodzi z Poznania, mimo że ogólna właściwość przypisana jest miejscu zamieszkania dłużnika. Sąd właściwy to sąd z Poznania, bo tam komornik prowadzi egzekucję.
Uwaga!
Jeżeli prowadzone są różne rodzaje egzekucji (np. z kilku nieruchomości położonych w różnych miejscach), wybór sądu należy do powoda (art. 43 § 1 k.p.c.).
Co jeśli nie można ustalić sądu miejscowo właściwego?
W przypadku, gdy egzekucja dotyczy majątku rozproszonego lub dłużnik przebywa za granicą, a zajęcie dotyczy np. rachunku bankowego, sąd, do którego wniesiono pozew, zwraca się do Sądu Najwyższego o oznaczenie właściwego sądu (art. 45 k.p.c.).
Wyjątki: powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności
Jeśli egzekucja nie została jeszcze wszczęta, pozew o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności składasz według przepisów o właściwości ogólnej (art. 843 § 2 k.p.c.), czyli – najczęściej – w miejscu zamieszkania lub siedziby pozwanego.
Właściwość rzeczowa i funkcjonalna – co to oznacza w praktyce?
Właściwość rzeczowa zależy od wartości przedmiotu sporu oraz rodzaju sprawy (art. 17 k.p.c.).
Właściwość funkcjonalna – czyli określenie, czy sprawę rozpoznaje sąd rejonowy, okręgowy czy inny organ – wynika z przepisów szczególnych (art. 4582 k.p.c., art. 12 p.u.s.p.).
Jak obliczyć wartość przedmiotu sporu w sprawie przeciwegzekucyjnej?
Wartość przedmiotu sporu ustalasz na podstawie art. 19–26 k.p.c. oraz art. 24 k.p.c., przy czym szczególną uwagę zwróć na:
- W sprawach o zwolnienie spod egzekucji – wartość przedmiotu sporu to wysokość egzekwowanego roszczenia, nie wartość rzeczy, chyba że jest niższa od tej kwoty.
- W sprawach o zabezpieczenie, zastaw, hipotekę – wartość stanowi suma wierzytelności lub, jeśli wartość rzeczy jest niższa, to ona stanowi podstawę.
Przykład 3
Jeśli komornik zajął maszynę produkcyjną o wartości 150 000 zł, a egzekwowane roszczenie to 120 000 zł, wartość przedmiotu sporu wynosi 120 000 zł.
Jeśli natomiast egzekwowane roszczenie to 200 000 zł, a maszyna jest warta 150 000 zł – wartość przedmiotu sporu to 150 000 zł.
Prekluzja zarzutów – o czym musisz pamiętać?
Zarzuty w sprawie przeciwegzekucyjnej musisz zgłosić już w pozwie. Każdy zarzut zgłoszony dopiero w dalszym piśmie nie będzie rozpatrywany (art. 843 § 3 k.p.c.). Prekluzja ta nie dotyczy dowodów, które możesz zgłaszać na zasadach ogólnych.
Pełnomocnictwo w sprawach przeciwegzekucyjnych
Pamiętaj, że postępowanie przeciwegzekucyjne to osobny typ postępowania – potrzebujesz osobnego pełnomocnictwa! Pełnomocnictwo udzielone do wcześniejszego postępowania rozpoznawczego czy egzekucyjnego nie obejmuje automatycznie sprawy przeciwegzekucyjnej.
Zabezpieczenie powództwa przeciwegzekucyjnego
Obecnie zabezpieczenie polega m.in. na możliwości zawieszenia egzekucji lub wstrzymaniu wykonalności tytułu wykonawczego na podstawie art. 755 § 1 pkt 3 k.p.c. Możliwe jest to również przed wszczęciem egzekucji – wówczas sąd może np. wstrzymać wykonalność tytułu, ale nie może wydać zakazu prowadzenia egzekucji.
Podsumowanie – najważniejsze wskazówki
- Sprawdź dokładnie, do którego sądu powinieneś złożyć pozew – unikniesz odrzucenia z przyczyn formalnych.
- Poprawnie oblicz wartość przedmiotu sporu – to warunek skutecznego wszczęcia sprawy.
- Zgłoś wszystkie zarzuty już w pozwie – nie będzie drugiej szansy!
- Pamiętaj o osobnym pełnomocnictwie – nawet jeśli masz już pełnomocnika w sprawie egzekucyjnej.
- Zabezpieczenie powództwa – możliwe na etapie przedsądowym, ale tylko przez wstrzymanie wykonalności, nie przez zakaz egzekucji.
Podstawa prawna
- art. 843 § 1, § 2, § 3 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 844 § 1, art. 880, art. 895 § 1, art. 921 § 1, art. 889 § 1, art. 43 § 1, art. 45, art. 46 § 2, art. 200 § 1¹, art. 19–26, art. 24, art. 13 § 2, art. 755 § 1 pkt 3, art. 172, art. 388 § 1 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 17, art. 4582 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 12 – Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych
Tematy porad zawartych w poradniku
- właściwość sądu w egzekucji komorniczej
- powództwo przeciwegzekucyjne praktyczne wskazówki
- wartość przedmiotu sporu egzekucja
- zabezpieczenie powództwa przeciwegzekucyjnego
- prekluzja zarzutów w postępowaniu przeciwegzekucyjnym