Nowoczesne technologie coraz częściej wkraczają do codziennych działań organów egzekucyjnych. Od kilku lat komornicy mają obowiązek rejestrowania niektórych czynności egzekucyjnych za pomocą urządzeń utrwalających obraz i dźwięk. Ten wymóg ma kluczowe znaczenie zarówno dla ochrony praw stron postępowania, jak i transparentności działań komornika. W poniższym poradniku dowiesz się, kiedy i jak przebieg czynności komorniczych musi być rejestrowany, jakie prawa mają strony oraz jak wygląda przechowywanie i udostępnianie takich nagrań.
Dlaczego utrwalanie czynności egzekucyjnych jest ważne?
Częste konflikty oraz przypadki naruszeń prawa podczas czynności komorniczych, zwłaszcza wykonywanych poza kancelarią komornika, były impulsem do wprowadzenia obowiązku ich nagrywania. Dzięki temu sąd, strony postępowania i uczestnicy mają możliwość skuteczniejszej kontroli prawidłowości przebiegu czynności. Nagranie może stanowić nieoceniony dowód w razie sporów dotyczących zachowania komornika lub innych osób biorących udział w czynności.
Kiedy komornik musi rejestrować przebieg czynności? [art. 809¹ k.p.c.]
Zgodnie z przepisami, komornik jest zobowiązany do rejestrowania obrazu i dźwięku podczas następujących czynności egzekucyjnych, jeśli odbywają się one poza kancelarią i biorą w nich udział dłużnik lub inne osoby:
- zajęcie ruchomości (np. samochodu, sprzętu RTV),
- wykonanie postanowienia o oddaniu ruchomości pod dozór osobie trzeciej,
- licytacja ruchomości (z wyjątkiem licytacji elektronicznej),
- licytacja nieruchomości (jeśli nie jest nagrywana w sposób wskazany w art. 972 § 2 k.p.c.),
- oględziny nieruchomości,
- wprowadzenie w zarząd nieruchomości,
- opróżnienie pomieszczeń z osób lub rzeczy,
- wydanie ruchomości lub nieruchomości,
- wprowadzenie w posiadanie,
- przymusowe otwarcie pomieszczeń,
- przeszukanie mieszkania lub pomieszczenia gospodarczego dłużnika.
Co ważne, komornik musi nagrać przebieg czynności także wtedy, gdy zażąda tego choćby jedna ze stron postępowania.
Przykład 1 – zajęcie ruchomości
Pan Marcin prowadzi firmę transportową w Krakowie. Komornik pojawia się w jego firmie, by zająć samochód ciężarowy w związku z egzekucją długu. Ponieważ czynność odbywa się poza kancelarią i bierze w niej udział dłużnik, komornik rejestruje jej przebieg na urządzeniu nagrywającym obraz i dźwięk.
Przykład 2 – licytacja nieruchomości na żądanie strony
Pani Barbara, będąc uczestnikiem licytacji nieruchomości prowadzonej przez komornika w Łodzi, składa wniosek o rejestrację przebiegu licytacji. Komornik, zgodnie z przepisami, nagrywa czynność, nawet jeśli nie przewidywał tego wcześniej.
Jak wygląda rejestracja czynności komorniczych? 🖥️
Komornik musi poinformować wszystkich obecnych o tym, że czynność będzie rejestrowana. W przypadku czynności wykonywanej w miejscu zamieszkania dłużnika lub osoby trzeciej, nagrywanie można przerwać, jeśli osoby te wyrażą sprzeciw. Komornik ma wtedy obowiązek pouczyć obecnych o tej możliwości. Jeśli jednak osoba, która wcześniej się sprzeciwiła, zmieni zdanie i zażąda ponownego nagrywania – komornik musi wznowić rejestrację.
Pamiętaj: Sprzeciw wobec nagrywania przysługuje tylko dłużnikowi lub osobie trzeciej, u której czynność jest wykonywana – nie dotyczy to osób postronnych.
Co znajduje się w protokole, gdy czynność była rejestrowana?
Po rejestracji czynności komornik sporządza protokół, który – oprócz wymaganych elementów – zawiera zwięzłe sprawozdanie z przebiegu czynności. Nie zwalnia to jednak komornika z obowiązku sporządzenia pełnego protokołu zajęcia czy licytacji.
Udostępnianie zapisu obrazu i dźwięku
- Strony oraz uczestnicy postępowania mogą zapoznać się z nagraniem wyłącznie w kancelarii komorniczej.
- Nie wydaje się kopii nagrania stronom ani uczestnikom postępowania.
- Zapis obrazu i dźwięku przechowuje się w systemie teleinformatycznym, gdzie stanowi część akt sprawy.
- Zapis przechowywany jest tak długo, jak akta danej sprawy.
Jak komornik przechowuje i zabezpiecza nagrania? [Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 14.12.2018 r.]
- Nagrania utrwala się za pomocą przenośnych urządzeń cyfrowych, zapisując je na informatycznym nośniku danych.
- Komornik musi sporządzić kopię nagrania na osobnym nośniku i przechowywać ją oddzielnie w kancelarii.
- Nośniki oraz zapis cyfrowy muszą być chronione przed zniszczeniem, utratą lub dostępem osób nieuprawnionych.
- Zapis wraz z metadanymi (informacjami o czynności, dacie, uczestnikach) umieszcza się w systemie teleinformatycznym, w którym prowadzone są akta sprawy.
Jakie czynności NIE są utrwalane?
Nie każda czynność komornika podlega rejestracji. Nie utrwala się przebiegu czynności doręczenia korespondencji przez komornika – nie jest to bowiem czynność egzekucyjna w rozumieniu art. 809¹ k.p.c.
Podsumowanie – najważniejsze wskazówki dla stron postępowania egzekucyjnego ⚠️
- Jeśli jesteś dłużnikiem lub wierzycielem, pamiętaj, że możesz żądać rejestracji czynności egzekucyjnych poza kancelarią komornika.
- Masz prawo zapoznać się z nagraniem czynności w kancelarii komorniczej – nie otrzymasz jednak jego kopii.
- Komornik ma obowiązek poinformować Cię o nagrywaniu i pouczyć o przysługujących prawach, w tym o możliwości sprzeciwu wobec nagrywania w miejscu zamieszkania.
- Zadbaj, by wszelkie nieprawidłowości zgłaszać od razu podczas czynności – nagranie może być kluczowym dowodem.
- Nagrania są przechowywane zgodnie z rygorystycznymi zasadami bezpieczeństwa, a ich dostępność podlega kontroli ustawowej.
Podstawa prawna
- art. 809¹, art. 809, art. 933, art. 972 § 2 – Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 grudnia 2018 r. w sprawie zapisu obrazu i dźwięku z przebiegu czynności komornika sądowego
Tematy porad zawartych w poradniku
- nagrywanie czynności komorniczych 2025
- prawa dłużnika podczas egzekucji
- rejestracja egzekucji komorniczej obraz i dźwięk
- obowiązki komornika przy zajęciu majątku
- ochrona praw stron w egzekucji