Leasing samochodu osobowego to jeden z popularniejszych sposobów finansowania pojazdów przez firmy. Jednak prawidłowe zaklasyfikowanie umowy leasingu w księgach rachunkowych – jako leasing operacyjny lub finansowy – ma istotne znaczenie dla sprawozdań finansowych i obciążeń podatkowych. W tym poradniku wyjaśniam, jak krok po kroku ocenić, z jakim rodzajem leasingu mamy do czynienia oraz jakie uproszczenia można zastosować w przypadku małych jednostek.
Leasing operacyjny a finansowy – dlaczego klasyfikacja jest ważna?
Z punktu widzenia prawa bilansowego, leasing finansowy oznacza, że przedmiot leasingu w rzeczywistości staje się składnikiem majątku korzystającego i powinien być ujęty w jego bilansie. W przypadku leasingu operacyjnego, leasingowany składnik majątku pozostaje u finansującego i nie trafia do bilansu korzystającego.
➡ Różnica ta wpływa m.in. na:
- sposób ujmowania kosztów w rachunku zysków i strat,
- strukturę bilansu,
- wskaźniki zadłużenia i rentowności firmy.
Studium przypadku: Spółka z o.o. leasinguje auto – co z klasyfikacją?
🔎 Przykład:
Spółka „AutoNova” z siedzibą w Gdyni zawarła w styczniu 2025 r. umowę leasingu samochodu osobowego o wartości 151 800 zł netto. Umowa została zawarta na 35 miesięcy, z opcją wykupu za 56% wartości pojazdu (czyli ponad 85 000 zł). Dodatkowo zapłacono opłatę wstępną w wysokości 10% wartości auta (ok. 15 180 zł).
W umowie znajduje się zapis, że odpisów amortyzacyjnych dokonuje finansujący, a nie korzystający.
Czy to leasing operacyjny, czy finansowy? Odpowiedź nie jest jednoznaczna – wszystko zależy od spełnienia przynajmniej jednego z warunków określonych w art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości oraz Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 5.
Kiedy leasing jest finansowy? – warunki z KSR 5
Zgodnie z KSR 5, leasing należy uznać za finansowy, jeżeli spełniony jest przynajmniej jeden z siedmiu warunków:
- ✅ Przeniesienie własności po zakończeniu leasingu
- ✅ Opcja zakupu za cenę niższą niż wartość rynkowa
- ✅ Czas trwania leasingu odpowiada przeważającej części okresu użyteczności składnika
- ✅ Suma opłat leasingowych przekracza 90% wartości rynkowej
- ✅ Przyrzeczenie zawarcia kolejnej umowy leasingu na korzystnych warunkach
- ✅ Możliwość wypowiedzenia z obowiązkiem pokrycia kosztów przez korzystającego
- ✅ Przedmiot leasingu dostosowany tylko do korzystającego
W przedstawionym przykładzie:
- Okres leasingu (35 miesięcy) prawdopodobnie nie przekracza ¾ okresu ekonomicznej użyteczności samochodu osobowego (zwykle wynosi on 5 lat, czyli 60 miesięcy).
- Wartość wykupu na poziomie 56% to bardzo wysoka kwota – trudno uznać ją za „cenę niższą niż wartość rynkowa”, szczególnie jeżeli pojazd po 3 latach może mieć wartość niższą niż 56% początkowej wartości.
- Opłata wstępna + raty + wykup być może nie przekracza 90% wartości rynkowej samochodu – ale wymaga to dokładnego wyliczenia.
⚠️ Wniosek: brak danych jednoznacznie wskazujących na spełnienie któregoś z warunków – leasingu nie można automatycznie uznać za finansowy.
Kiedy można skorzystać z uproszczenia i uznać leasing za operacyjny?
Z pomocą przychodzi art. 3 ust. 6 ustawy o rachunkowości, który pozwala małym jednostkom (czyli np. wielu spółkom z o.o.) stosować uproszczenia. Jeżeli firma nie przekracza dwóch z trzech progów:
- 25 500 000 zł aktywów,
- 51 000 000 zł przychodów rocznych,
- 50 pracowników (średniorocznie),
to może klasyfikować leasing według zasad podatkowych, czyli traktować go jako operacyjny, jeżeli:
- przedmiot leasingu nie przechodzi na własność,
- umowa trwa krócej niż 40% okresu amortyzacji (w przypadku leasingu podatkowego).
🧑💼 W przypadku spółki „AutoNova”, jeśli spełnia te warunki – może skorzystać z uproszczenia i zakwalifikować leasing jako operacyjny, nawet jeżeli teoretycznie spełniony byłby np. warunek 4 z KSR 5 (suma opłat >90%).
Drugi przykład dla porównania
📌 Firma „LogiCar” Sp. z o.o. leasinguje samochód za 120 000 zł netto, na 60 miesięcy, z wykupem za 1 200 zł. Opłata wstępna wyniosła 12 000 zł. Umowa wskazuje, że amortyzacji dokonuje korzystający.
W tym przypadku:
- Okres leasingu to 100% użyteczności pojazdu (60 miesięcy),
- Wykup za symboliczną kwotę,
- Amortyzacja po stronie korzystającego.
🟢 Wniosek: Umowa spełnia co najmniej 3 warunki leasingu finansowego. Firma nie może jej zakwalifikować jako operacyjny, nawet jako jednostka mała.
Podsumowanie
✅ Spółki z o.o. zawierające umowy leasingu muszą każdorazowo przeanalizować warunki umowy według kryteriów z KSR 5 i ustawy o rachunkowości.
✅ Jeżeli firma spełnia warunki małej jednostki, może skorzystać z uproszczenia i zaklasyfikować leasing jako operacyjny, nawet jeżeli formalnie spełnia on warunki leasingu finansowego.
⚠️ Pamiętaj: błędna klasyfikacja może prowadzić do nieprawidłowego sporządzenia sprawozdania finansowego!
Podstawa prawna
- art. 3 ust. 4, art. 3 ust. 6 – Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
- pkt 4.2 – Krajowy Standard Rachunkowości nr 5 „Leasing, najem i dzierżawa”
Tematy porad zawartych w poradniku
- klasyfikacja leasingu operacyjnego i finansowego
- leasing samochodu osobowego w spółce z o.o.
- KSR 5 leasing samochodowy 2025
- uproszczenia dla małych jednostek rachunkowość
- wykup auta a klasyfikacja leasingu