Zasady ewidencji wartości niematerialnych i prawnych (WNIP) według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF, ang. IFRS) są rygorystyczne i ukierunkowane na zapewnienie rzetelności oraz porównywalności informacji finansowych. Jednocześnie dają możliwość stosowania uproszczeń – ale tylko wtedy, gdy skutki ich zastosowania są nieistotne. W niniejszym poradniku wyjaśnię, kiedy i na jakich warunkach można uprościć ewidencję WNIP w spółkach stosujących MSR.
Dlaczego to ważne?
Nieprawidłowa klasyfikacja wartości niematerialnych może istotnie zniekształcić wynik finansowy spółki, wprowadzać w błąd inwestorów i narazić spółkę na odpowiedzialność wobec organów nadzoru. Prawidłowe zrozumienie granic stosowania uproszczeń jest kluczowe, zwłaszcza w przypadku licencji rocznych, które mogą mieć wysoką wartość, ale krótki okres użyteczności.
📌 Kiedy można uprościć ewidencję WNIP?
🔹 Podstawowa zasada wynikająca z MSR
Zgodnie z § 8 Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 8 „Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów”:
„Zasady rachunkowości muszą być stosowane, jeśli mają istotny wpływ na sprawozdania finansowe. Jeżeli wpływ jest nieistotny – nie ma konieczności ich stosowania.”
Oznacza to, że spółka może pominąć niektóre wymogi MSR, jeśli ich pominięcie nie wpływa istotnie na rzetelność informacji finansowej.
🔹 Przykład praktyczny – dopuszczalne uproszczenie
🧑💼 Przykład 1
Spółka ITnet Sp. z o.o. z Warszawy nabywa corocznie oprogramowanie licencyjne (np. pakiet biurowy, antywirus) na 12 miesięcy, o łącznej wartości około 4 000 zł rocznie. Spółka uznaje te licencje za nieistotne z punktu widzenia sprawozdań finansowych (jej bilans to 12 mln zł), dlatego zgodnie z polityką rachunkowości księguje je jednorazowo w kosztach, bez wykazywania jako aktywa trwałe (konto 020).
✔ TAK – działanie dopuszczalne: Ze względu na nieistotną wartość, zastosowanie uproszczenia jest zgodne z MSR 8.
🔹 Przykład ryzykowny – uproszczenie niezalecane
🏢 Przykład 2
Spółka MediaCloud S.A. zawiera umowę na roczną licencję systemu analitycznego w chmurze o wartości 480 000 zł (okres użycia: 12 miesięcy). Spółka decyduje się ująć całość kosztu jednorazowo w grudniu danego roku.
✖ NIE – działanie ryzykowne: Wysoka wartość licencji może istotnie wpłynąć na wynik finansowy i zaburzyć porównywalność danych międzyokresowych. Nawet przy rocznym okresie używania, wskazane jest ujmowanie kosztu w czasie poprzez rozliczenia międzyokresowe kosztów (konto 640).
Jak poprawnie wdrożyć uproszczenie w polityce rachunkowości?
Aby uproszczenie było legalne i audytowalne, należy:
- 📄 Wprowadzić stosowny zapis w polityce rachunkowości, np.:
„Składniki majątku spełniające definicję wartości niematerialnych i prawnych, których okres ekonomicznej użyteczności nie przekracza 1 roku oraz wartość jednostkowa nie przekracza 10 000 zł, ujmuje się jednorazowo w kosztach działalności operacyjnej.” - 🧮 Dokonać oceny istotności – najlepiej dokumentowanej (np. w notatce księgowej lub sprawozdaniu wewnętrznym).
- 🔍 Stosować jednolicie – nie można stosować uproszczenia tylko tam, gdzie wpływ na wynik jest korzystny dla spółki.
Podsumowanie – kluczowe wnioski
- ✔ Spółka stosująca MSR może przyjąć uproszczenie polegające na jednorazowym ujmowaniu w kosztach składników WNIP o krótkim okresie użyteczności (do 1 roku), jeśli ich wartość jest nieistotna.
- ⚠️ W przypadku wartości znacznych – nawet przy rocznym okresie używania – konieczne jest ich rozliczenie w czasie lub ujęcie w aktywach trwałych.
- 🧾 Polityka rachunkowości musi przewidywać takie uproszczenie w sposób spójny, dokumentowany i zgodny z MSR 8.
Podstawa prawna
- § 8 – Międzynarodowy Standard Rachunkowości 8 „Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów” – załącznik do rozporządzenia Komisji (UE) nr 2023/1803 z dnia 13 września 2023 r.
- Rozporządzenie (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady – w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości.
Tematy porad zawartych w poradniku
- ewidencja wartości niematerialnych MSR
- uproszczenia w polityce rachunkowości
- licencje roczne ujęcie w kosztach
- polityka rachunkowości według MSSF
- rozliczenia międzyokresowe MSR