Postępowania kontrolne wobec przedsiębiorców zawsze wiążą się z ryzykiem nie tylko dla działalności firmy, ale i dla samego przedsiębiorcy jako osoby odpowiedzialnej za jej prowadzenie. Jednym z podstawowych uprawnień przedsiębiorcy w toku kontroli jest możliwość wniesienia sprzeciwu wobec czynności kontrolnych. Jednak co się dzieje, gdy organ uznaje taki sprzeciw za bezprzedmiotowy i decyduje się umorzyć postępowanie? W tym poradniku wyjaśniam, na czym polegają najczęstsze błędy popełniane przez organy po wniesieniu sprzeciwu i jak prawidłowo powinno wyglądać umorzenie postępowania – z praktycznym komentarzem i przykładami.
Dlaczego prawidłowa forma umorzenia postępowania jest istotna dla przedsiębiorcy?
Z punktu widzenia przedsiębiorcy poprawność formalna czynności organu po wniesieniu sprzeciwu ma ogromne znaczenie. Jeśli organ dokona rozstrzygnięcia w niewłaściwej formie (np. postanowieniem zamiast decyzji), przedsiębiorca może mieć ograniczone możliwości odwoławcze lub obrony swoich praw, a sama sprawa może zakończyć się formalnym „patt’em”. Co więcej, prawidłowa decyzja o umorzeniu postępowania chroni przedsiębiorcę przed skutkami ewentualnych naruszeń proceduralnych, które mogłyby zaważyć na ważności całej kontroli lub późniejszych rozstrzygnięciach podatkowych.
Najczęstsze błędy organów po wniesieniu sprzeciwu
Organy administracji często popełniają błędy proceduralne na etapie rozpatrywania sprzeciwu wobec czynności kontrolnych, w szczególności w zakresie sposobu i formy umorzenia postępowania. Najpoważniejsze z nich to:
- Wydanie postanowienia zamiast decyzji o umorzeniu postępowania – zgodnie z przepisami, umorzenie postępowania ze względu na jego bezprzedmiotowość powinno nastąpić w formie decyzji, a nie postanowienia.
- Niewłaściwe wskazanie podstawy prawnej – organ powołuje się na przepisy, które nie dają podstawy do umorzenia postępowania w sprawie sprzeciwu.
- Niedostateczne uzasadnienie decyzji lub postanowienia – organ nie wyjaśnia, dlaczego sprzeciw został uznany za bezprzedmiotowy.
Przykład 1 – sprzeciw wniesiony po zakończeniu kontroli
Pani Katarzyna, prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą w Gdyni, otrzymała protokół kontroli podatkowej. Kilka dni później złożyła sprzeciw wobec czynności kontrolnych. Dyrektor urzędu skarbowego umorzył postępowanie w sprawie sprzeciwu, wydając postanowienie, w którym wskazał, że kontrola podatkowa już się zakończyła, więc sprzeciw jest bezprzedmiotowy. Pani Katarzyna złożyła zażalenie. Organ wyższej instancji uchylił postanowienie i umorzył postępowanie decyzją, powołując się na art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego. W uzasadnieniu wskazano, że tylko decyzja może być właściwą formą rozstrzygnięcia w takim przypadku.
Przykład 2 – niewłaściwa forma rozstrzygnięcia przez organ
Spółka „Almaris” z Krakowa złożyła sprzeciw wobec czynności kontrolnych po upływie terminu przewidzianego w ustawie. Dyrektor urzędu kontroli skarbowej wydał postanowienie o umorzeniu postępowania, twierdząc, że nie ma podstaw do dalszego prowadzenia sprawy. Po odwołaniu spółki organ drugiej instancji uchylił postanowienie, wskazując, że zgodnie z art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego postępowanie powinno być umorzone decyzją, a nie postanowieniem.
Jakie skutki ma wydanie postanowienia zamiast decyzji?
Wydanie postanowienia o umorzeniu postępowania w sprawie sprzeciwu, zamiast decyzji, narusza przepisy postępowania administracyjnego i może prowadzić do uchylenia takiego rozstrzygnięcia przez organ wyższej instancji, a w skrajnych przypadkach – nawet do konieczności powtórzenia postępowania. Dla przedsiębiorcy oznacza to wydłużenie sprawy i potencjalne ryzyko proceduralne.
Zwróć uwagę: Zgodnie z art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, jeżeli postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości lub w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania w całości lub w części.
Tylko decyzja wydana na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. gwarantuje przedsiębiorcy możliwość wniesienia odwołania i prawidłowe zakończenie sprawy.
Podsumowanie: co powinien zrobić przedsiębiorca?
- Jeśli Twój sprzeciw został umorzony postanowieniem, a nie decyzją – sprawdź, czy organ prawidłowo zastosował przepisy.
- Masz prawo wnieść zażalenie lub odwołanie, powołując się na brak właściwej formy rozstrzygnięcia.
- Pamiętaj, że tylko decyzja o umorzeniu postępowania gwarantuje Ci odpowiednie środki odwoławcze.
Podstawa prawna
- Art. 105 § 1 – Kodeks postępowania administracyjnego
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców
Tematy porad zawartych w poradniku
- sprzeciw wobec czynności kontrolnych
- umorzenie postępowania sprzeciwu 2025
- błędy organów przy kontroli podatkowej
- art. 105 kpa a sprzeciw przedsiębiorcy
Przydatne linki urzędowe: