W dobie rosnących kosztów ogrzewania i zaostrzających się przepisów dotyczących ochrony środowiska, ulga termomodernizacyjna to jedno z najważniejszych narzędzi wsparcia dla właścicieli domów jednorodzinnych. Umożliwia odliczenie od podatku wydatków na poprawę efektywności energetycznej budynku, takich jak docieplenie ścian czy montaż instalacji fotowoltaicznej. W niniejszym poradniku wyjaśniam, kto i na jakich zasadach może skorzystać z tej preferencji podatkowej.
Kto może skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej?
Ulga termomodernizacyjna obowiązuje od 1 stycznia 2019 r. i została wprowadzona na mocy ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. Jej celem jest wspieranie działań ograniczających emisję zanieczyszczeń oraz poprawa jakości powietrza w Polsce – szczególnie w sezonie grzewczym.
Z ulgi mogą skorzystać wyłącznie osoby fizyczne, które są:
✔ właścicielami lub współwłaścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych,
✔ podatnikami PIT, niezależnie od formy opodatkowania:
- według skali podatkowej (art. 27 ustawy o PIT),
- według podatku liniowego (art. 30c ustawy o PIT),
- w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (na podstawie ustawy o ryczałcie).
📌 Ważne: Ulga nie przysługuje podatnikom podatku CIT, czyli np. spółkom z o.o.
Jakie budynki objęte są ulgą?
Ulga dotyczy wyłącznie budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Ich definicję zawiera art. 3 pkt 2a ustawy – Prawo budowlane. Zgodnie z tą definicją, jest to:
„budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku”.
✔ Oznacza to, że nawet jeśli część budynku przeznaczona jest np. na działalność gospodarczą (np. gabinet, biuro), można skorzystać z ulgi, o ile ta część nie przekracza 30% całkowitej powierzchni budynku.
🏠 Przykład praktyczny 1:
Pani Iwona i pan Tomasz są małżeństwem i współwłaścicielami domu jednorodzinnego, w którym część parteru została przekształcona na mały gabinet kosmetyczny prowadzony przez panią Iwonę. Gabinet zajmuje 25% całkowitej powierzchni budynku. Małżeństwo planuje docieplić budynek i zamontować pompę ciepła. Mają prawo do skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej.
Czy budynek musi być zakończony i oddany do użytkowania?
To jedno z najczęściej zadawanych pytań i źródeł nieporozumień.
❌ NIE: Budynek w budowie – brak prawa do ulgi
Zgodnie z interpretacjami organów podatkowych oraz objaśnieniami Ministerstwa Finansów, ulga nie przysługuje w przypadku budynków, które są w trakcie budowy. Oznacza to, że jeśli dom nie został jeszcze faktycznie wybudowany, a jedynie trwa jego budowa – nie można odliczyć ponoszonych w tym czasie wydatków.
Przykład: Pan Bartłomiej buduje dom i jeszcze przed jego ukończeniem zakupił panele fotowoltaiczne oraz piec gazowy. Dom nie został jeszcze zgłoszony do użytkowania. W takiej sytuacji nie może skorzystać z ulgi.
✔ TAK: Budynek wybudowany, ale bez formalnego odbioru – możliwe odliczenie
Co ciekawe, jak wynika z objaśnień podatkowych z 30 marca 2023 r., formalny odbiór budynku (zgłoszenie zakończenia budowy) nie jest warunkiem niezbędnym. Kluczowe jest to, aby budynek był faktycznie wybudowany i możliwy do zamieszkania. Sam brak wpisu w dokumentacji budowlanej nie wyklucza prawa do ulgi.
📌 W praktyce oznacza to, że jeśli dom został już w pełni wybudowany, ale nie dokonano jeszcze jego formalnego odbioru, podatnik może skorzystać z ulgi, o ile spełnione są pozostałe warunki.
Warunek własności – kto musi być właścicielem budynku?
Aby skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej, trzeba być właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego.
Jednak co w sytuacji, gdy ktoś poniósł wydatki jeszcze przed uzyskaniem tytułu własności? Organy podatkowe dopuszczają możliwość odliczenia takich kosztów po nabyciu budynku, o ile wszystkie pozostałe warunki są spełnione. Wówczas podatnik może złożyć korektę zeznania rocznego za rok, w którym poniósł wydatki.
🏠 Przykład praktyczny 2:
Pani Natalia zleciła montaż pompy ciepła w budynku należącym do jej rodziców, spodziewając się, że odziedziczy nieruchomość w najbliższych miesiącach. Nabyła udział w budynku dopiero pod koniec roku. Wówczas złożyła korektę PIT za rok, w którym faktycznie zrealizowano inwestycję i została uznana za współwłaściciela. Zyskała prawo do odliczenia połowy kosztów poniesionych na inwestycję.
Termin zakończenia przedsięwzięcia – 3 lata
Kolejny ważny warunek skorzystania z ulgi dotyczy terminu zakończenia przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. Zgodnie z art. 26h ustawy o PIT:
„Przedsięwzięcie musi zostać zakończone w terminie 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym podatnik poniósł pierwszy wydatek”.
Za datę poniesienia wydatku uważa się datę wystawienia faktury.
📌 Jeśli przedsięwzięcie nie zostanie ukończone w terminie, podatnik ma obowiązek doliczyć wcześniej odliczone kwoty do dochodu w roku, w którym upłynął termin 3 lat.
🧾 Przykład praktyczny 3:
Pan Michał w grudniu 2022 r. zakupił pompę ciepła do swojego domu i otrzymał fakturę. Następnie w latach 2023–2024 prowadził dalsze prace. Do końca 2025 r. musi zakończyć inwestycję, aby nie stracić prawa do ulgi i nie doliczać uprzednio odliczonych kwot do dochodu.
Ulga a otrzymanie dotacji – kiedy odliczenie nie przysługuje?
Ulga termomodernizacyjna nie obejmuje wydatków, które:
❌ zostały sfinansowane ze środków publicznych, np. z programu „Czyste Powietrze”,
❌ zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie (np. refundacja, dofinansowanie),
❌ zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu lub odliczone w innej uldze podatkowej.
📌 Co ważne: Jeśli podatnik najpierw odliczy wydatek, a potem otrzyma dofinansowanie (np. w kolejnym roku), musi odliczoną wcześniej kwotę doliczyć do dochodu w roku, w którym otrzymał refundację.
🏠 Przykład praktyczny 4:
Pani Ewelina przeprowadziła inwestycję termomodernizacyjną w 2023 r. z własnych środków i odliczyła pełną kwotę. W 2024 r. otrzymała 20 000 zł dofinansowania z wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska. Musi doliczyć 20 000 zł do dochodu w zeznaniu podatkowym za 2024 r.
Rozliczenia małżonków – wspólność majątkowa i limity
Ulga termomodernizacyjna przewiduje odrębny limit dla każdego małżonka – po 53 000 zł. Wysokość tego limitu nie jest dzielona, lecz przypada osobno na każdego z małżonków, niezależnie od formy ich rozliczenia.
🔹 Jeśli mają wspólność majątkową, mogą podzielić się kosztami w dowolnej proporcji, nawet jeśli faktura została wystawiona tylko na jedno z nich.
🔹 Jeśli są w rozdzielności majątkowej i każdy z małżonków jest współwłaścicielem nieruchomości, każdy może odliczyć tylko te wydatki, które sam poniósł.
🧾 Przykład praktyczny 5:
Państwo Kowalscy są małżeństwem i współwłaścicielami domu. Koszt inwestycji wyniósł 60 000 zł. Faktura została wystawiona na pana Kowalskiego, ale środki pochodziły z konta wspólnego. Oboje mogą odliczyć po 30 000 zł lub w innej ustalonej proporcji – zgodnie z limitem 53 000 zł na osobę.
Jak rozliczyć ulgę termomodernizacyjną w różnych formach opodatkowania?
Ulga przysługuje podatnikom rozliczającym się w jednej z trzech form opodatkowania:
- Skala podatkowa (PIT-36 lub PIT-37)
- Podatek liniowy (PIT-36L)
- Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28)
W każdej z tych form odliczenia dokonuje się od podstawy opodatkowania – nie od podatku. Oznacza to, że ulga obniża dochód lub przychód podlegający opodatkowaniu.
🧾 Przykład praktyczny 6:
Pan Artur, opodatkowany ryczałtem, osiągnął w 2023 r. przychód w wysokości 50 000 zł. Poniósł wydatki na instalację fotowoltaiczną w wysokości 30 000 zł. W PIT-28 wykazuje przychód pomniejszony o ulgę, tj. 20 000 zł.
📌 Ważne:
- W ryczałcie ulgę odlicza się od przychodu, a nie od dochodu.
- W przypadku skali lub podatku liniowego – od dochodu.
Co jeśli dochód lub przychód jest za niski?
Jeśli podatnik nie jest w stanie w pełni wykorzystać ulgi w danym roku, może przenieść niewykorzystaną część na kolejne lata – maksymalnie przez 6 lat, licząc od końca roku, w którym poniesiono pierwszy wydatek.
🧾 Przykład praktyczny 7:
Pani Beata poniosła w 2023 r. wydatki na termomodernizację w wysokości 52 000 zł. Jej dochód w tym roku wyniósł tylko 30 000 zł. Może odliczyć 30 000 zł w 2023 r., a pozostałe 22 000 zł rozliczyć np. w 2024 i 2025 r., jeśli osiągnie odpowiednio wysoki dochód.
Co jeśli inwestycja nie zostanie zakończona w terminie?
Ustawa nakłada obowiązek zakończenia przedsięwzięcia w terminie 3 lat od końca roku, w którym wystawiono pierwszą fakturę. W przypadku niedotrzymania tego terminu:
Podatnik musi doliczyć do dochodu wszystkie kwoty wcześniej odliczone w ramach ulgi – w zeznaniu za rok, w którym upłynął termin 3 lat.
To mechanizm zwrotny, mający na celu zapewnienie, że ulga służy wyłącznie faktycznym i zakończonym inwestycjom.
Podsumowanie – kluczowe warunki skorzystania z ulgi
Poniżej przedstawiam skróconą checklistę, która pomoże sprawdzić, czy możesz skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej:
✔ jesteś osobą fizyczną i właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego,
✔ poniosłeś wydatki na przedsięwzięcie termomodernizacyjne,
✔ inwestycja została (lub zostanie) zakończona w ciągu 3 lat,
✔ nie sfinansowałeś wydatków ze środków publicznych (np. dotacje),
✔ posiadasz faktury VAT (od czynnego podatnika VAT),
✔ odliczasz kwoty od podstawy opodatkowania (dochodu lub przychodu),
✔ łączna kwota odliczenia nie przekracza 53 000 zł na osobę,
✔ jeśli nie masz wystarczającego dochodu – możesz kontynuować odliczanie przez kolejne 6 lat.
Podstawa prawna
- art. 26h ust. 1–6 – ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
- art. 5a pkt 18b i 18c – ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych
- art. 3 pkt 2a – ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane
- art. 2 pkt 2 – ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków
Tematy porad zawartych w poradniku
- ulga termomodernizacyjna 2025 warunki
- kto może skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej
- ulga termomodernizacyjna właściciel a współwłaściciel
- odliczenie ulgi termomodernizacyjnej w PIT-28
- termomodernizacja a budynek w budowie