Ulga rehabilitacyjna to jedna z najważniejszych preferencji podatkowych dla osób z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunów. Pozwala znacząco zmniejszyć dochód do opodatkowania, a tym samym zapłacić niższy podatek. Jednak by z niej skorzystać, trzeba spełnić konkretne warunki. W tym poradniku wyjaśniamy, kto ma prawo do ulgi, jakie dokumenty są wymagane oraz jakie limity dochodów obowiązują.
Kto może skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej w 2025 roku?
Z ulgi rehabilitacyjnej mogą skorzystać dwie grupy podatników:
✔ osoby z niepełnosprawnościami,
✔ podatnicy, którzy utrzymują osoby niepełnosprawne.
W obu przypadkach konieczne jest udokumentowanie prawa do ulgi – albo poprzez posiadanie orzeczenia, albo poprzez spełnienie kryterium dochodowego w przypadku osoby na utrzymaniu.
Jakie dokumenty potwierdzają niepełnosprawność?
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje konkretne dokumenty, które uprawniają do skorzystania z ulgi. Są to:
📄 orzeczenie o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, wydane przez właściwy organ orzekający (powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności),
📄 decyzja przyznająca rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową lub rentę socjalną,
📄 orzeczenie o niepełnosprawności osoby poniżej 16. roku życia, wydane na podstawie odrębnych przepisów.
Stopnie niepełnosprawności i grupy inwalidzkie
Z orzeczeniami powiązane są trzy główne grupy niepełnosprawności. Ustawa podatkowa odwołuje się tu do podziału funkcjonującego w innych przepisach:
- 🟢 I grupa inwalidzka:
- całkowita niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji,
- albo sama niezdolność do samodzielnej egzystencji,
- albo znaczny stopień niepełnosprawności.
- 🟡 II grupa inwalidzka:
- całkowita niezdolność do pracy,
- albo umiarkowany stopień niepełnosprawności.
- 🟠 III grupa inwalidzka:
- częściowa niezdolność do pracy,
- albo lekki stopień niepełnosprawności – ten poziom również może uprawniać do ulgi, o ile jest potwierdzony orzeczeniem lub decyzją rentową.
Ulga rehabilitacyjna dla opiekunów osób niepełnosprawnych
Z ulgi mogą również korzystać osoby, które utrzymują osobę z niepełnosprawnością – pod warunkiem, że jej dochód w danym roku nie przekracza określonego limitu.
Kogo można mieć na utrzymaniu?
Lista osób, które mogą być utrzymywane przez podatnika i uprawniać go do ulgi rehabilitacyjnej, została ściśle określona. Obejmuje:
- współmałżonka,
- dzieci własne i przysposobione,
- dzieci obce przyjęte na wychowanie,
- pasierbów,
- rodziców i rodziców współmałżonka,
- rodzeństwo,
- ojczyma i macochę,
- zięcia i synową.
📌 Uwaga: Dalsi krewni (np. wujowie, kuzyni) nie dają prawa do ulgi, nawet jeśli są osobami z niepełnosprawnością i faktycznie są na utrzymaniu podatnika.
Limit dochodów osoby niepełnosprawnej – ile można zarobić?
Aby opiekun mógł skorzystać z ulgi, dochody osoby niepełnosprawnej nie mogą przekroczyć rocznie 12-krotności renty socjalnej obowiązującej w grudniu danego roku.
W 2024 roku renta socjalna wynosiła 1780,96 zł brutto, więc limit roczny wynosił:
👉 21 371,52 zł
📌 Limit ten może ulec zmianie w 2025 roku – warto go zawsze sprawdzić przed złożeniem PIT.
Jakie dochody NIE wliczają się do limitu?
Ważne jest, że nie wszystkie świadczenia są liczone jako dochód. Do limitu nie wlicza się m.in.:
- alimentów na rzecz dzieci (zarówno małoletnich, jak i studiujących do 25 r.ż.),
- świadczenia uzupełniającego (dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji),
- dodatków energetycznych, węglowych, osłonowych,
- dodatków z tytułu źródeł ciepła i energii elektrycznej,
- zasiłku pielęgnacyjnego,
- trzynastek i czternastek (świadczeń rocznych dla emerytów i rencistów),
- refundacji VAT za gaz (jeśli została przyznana zgodnie z przepisami ustawy z 15.12.2022 r.).
Kiedy ulga rehabilitacyjna nie przysługuje – najważniejsze ograniczenia
Samo poniesienie wydatku nie wystarczy, by skorzystać z ulgi. Ustawodawca przewidział sytuacje, w których wydatek nie może być odliczony, mimo że dotyczy osoby niepełnosprawnej.
🔸 Zakaz podwójnego finansowania
Nie można odliczyć tych kosztów, które zostały w jakikolwiek sposób zwrócone podatnikowi lub sfinansowane z innych źródeł, takich jak:
- zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON),
- zakładowy fundusz aktywności,
- Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON),
- Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ),
- zakładowy fundusz świadczeń socjalnych,
- inne formy refundacji, dofinansowania, dopłaty.
📌 Wyjątek: Jeśli wydatek był częściowo dofinansowany, możesz odliczyć różnicę między kosztem całkowitym a kwotą dofinansowaną.
Przykład praktyczny – refundacja uniemożliwia odliczenie
🔎 Przykład 1
Pan Krzysztof, emeryt z umiarkowaną niepełnosprawnością wzroku, kupił specjalistyczne okulary korekcyjne z soczewkami pryzmatycznymi za 2600 zł. Następnie uzyskał pełną refundację z PFRON.
📌 Wniosek: Nie może odliczyć tej kwoty w PIT, ponieważ została w całości sfinansowana ze środków publicznych.
🔎 Przykład 2
Pani Elżbieta, która opiekuje się swoim ojcem (znacznym stopniem niepełnosprawności), poniosła koszt turnusu rehabilitacyjnego w wysokości 4500 zł. Otrzymała dopłatę z MOPS w kwocie 1200 zł.
📌 Wniosek: Może odliczyć 3300 zł (4500 zł – 1200 zł dofinansowania).
Ulga rehabilitacyjna a obowiązek dokumentacyjny
Ustawodawca nie wymaga zawsze przedstawienia faktur czy rachunków przy składaniu PIT – ale w razie kontroli musisz udowodnić, że:
- poniosłeś dany wydatek,
- wydatek nie został zrefundowany,
- dotyczy osoby uprawnionej (z odpowiednim orzeczeniem),
- i miał charakter rehabilitacyjny lub ułatwiający czynności życiowe.
Dowody, które warto zbierać:
✔ Faktury i paragony,
✔ Potwierdzenia przelewów,
✔ Zaświadczenia od lekarza specjalisty (szczególnie przy zakupie leków lub sprzętu),
✔ Kopia orzeczenia o niepełnosprawności,
✔ Oświadczenie o nieotrzymaniu dofinansowania lub jego wysokości.
Co orzekł sąd: samochód tylko jeśli faktycznie był używany na rehabilitację
Ważna interpretacja została przedstawiona w wyroku WSA w Lublinie z 23.05.2018 r., I SA/Lu 69/18. Sąd stwierdził, że:
„Ulga na cele rehabilitacyjne nie przysługuje z samego faktu inwalidztwa i posiadania samochodu osobowego. W przypadku dojazdów na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne brak obowiązków dokumentacyjnych odnośnie poniesionych wydatków nie zwalnia podatnika od obowiązku wykazania, że rzeczywiście z owych zabiegów korzystał.”
📌 Wniosek: Nawet jeśli wydatek jest objęty ulgą (np. 2280 zł rocznie za używanie samochodu), to w razie kontroli trzeba wykazać jego związek z rehabilitacją (np. zaświadczenie o uczęszczaniu na zabiegi, potwierdzenia wizyt).
Innowacyjne podejście: ulga także na nowoczesne urządzenia wspierające funkcjonowanie
Z uwagi na postęp technologiczny, w ostatnich latach Krajowa Informacja Skarbowa uznaje nowe urządzenia za możliwe do odliczenia – o ile spełniają określone warunki.
🔎 Przykład 3 – praca zdalna i zakup sprzętu
Pan Paweł, informatyk z niepełnosprawnością narządu ruchu, pracuje w trybie home office. Zakupił:
- fotel ortopedyczny na zamówienie,
- komputer ze specjalistycznym oprogramowaniem,
- telefon z funkcją audiodeskrypcji,
- zegarek z monitoringiem zdrowia.
📌 Interpretacja KIS z 27.09.2023 r. (0111-KDSB2-2.4011.278.2023.2.AP): uznano, że taki sprzęt ma charakter indywidualny, jest niezbędny do wykonywania czynności życiowych i zawodowych, dlatego może być odliczony od dochodu.
🔎 Przykład 4 – trenażer do ćwiczeń domowych
Pani Dorota, po operacji ortopedycznej, zakupiła trenażer do ćwiczeń w domu za 2900 zł. Lekarz zalecił jej codzienną aktywność fizyczną.
📌 Interpretacja KIS z 30.08.2023 r. (0113-KDIPT2-2.4011.466.2023.2.DA): wydatki na trenażer są odliczalne, ponieważ mają związek z niepełnosprawnością i służą rehabilitacji.
Jak wykazać ulgę w zeznaniu podatkowym?
Ulgę rehabilitacyjną wykazuje się w:
📄 załączniku PIT/O, który należy dołączyć do deklaracji PIT-36 lub PIT-37 (dla osób na skali podatkowej),
📄 lub do PIT-28 (dla ryczałtowców, którzy mają prawo do tej preferencji).
W PIT/O podaje się:
- dane osoby niepełnosprawnej,
- rodzaj ulgi (z wyszczególnieniem rodzaju wydatku),
- kwotę poniesionego i odliczanego wydatku.
📌 Uwaga: Jeśli poniesiono kilka różnych rodzajów wydatków (np. na turnus, sprzęt, leki), należy wykazać je osobno.
Podsumowanie: co musisz wiedzieć o warunkach ulgi rehabilitacyjnej
✅ Ulga przysługuje osobom z niepełnosprawnościami i opiekunom spełniającym kryterium dochodowe,
✅ Wydatki muszą być poniesione z własnych środków (lub częściowo z własnych),
✅ Konieczne jest wykazanie związku wydatku z niepełnosprawnością,
✅ Innowacyjny sprzęt również może być objęty ulgą – jeśli spełnia funkcję rehabilitacyjną,
✅ W razie kontroli konieczne będzie udokumentowanie zasadności odliczenia.
Podstawa prawna
- art. 26 ust. 1, 7a i 7b – ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
- art. 6 ust. 4e – ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych
- wyrok WSA w Lublinie z 23.05.2018 r., I SA/Lu 69/18
- interpretacja indywidualna KIS z 27.09.2023 r., 0111-KDSB2-2.4011.278.2023.2.AP
- interpretacja indywidualna KIS z 30.08.2023 r., 0113-KDIPT2-2.4011.466.2023.2.DA
Tematy porad zawartych w poradniku:
- ulga rehabilitacyjna 2025 warunki,
- dokumenty do ulgi rehabilitacyjnej,
- dochód osoby niepełnosprawnej limit,
- co nie wlicza się do dochodu niepełnosprawnego,
- jak rozliczyć ulgę rehabilitacyjną.