Ulga prorodzinna to jedna z najczęściej wykorzystywanych ulg w rozliczeniach podatkowych. Nic dziwnego – przysługuje bezpośrednio od podatku, a nie od dochodu, co czyni ją szczególnie atrakcyjną. Jednak prawo do skorzystania z niej nie przysługuje każdemu rodzicowi automatycznie. Aby z niej skorzystać, trzeba spełnić konkretne warunki – i to nie tylko formalne, ale również praktyczne.
W tym poradniku wyjaśniam:
- kto i w jakich przypadkach może skorzystać z ulgi prorodzinnej w 2025 r. (za rok 2024),
- kiedy rodzic traci do niej prawo,
- jakie limity dochodów obowiązują przy jednym dziecku,
- co z dziećmi uczącymi się, pełnoletnimi lub z niepełnosprawnością,
- jak interpretują te przepisy organy podatkowe na podstawie praktycznych przykładów.
Kto może skorzystać z ulgi prorodzinnej?
Ulga prorodzinna przysługuje podatnikom, którzy:
- wykonywali władzę rodzicielską nad dzieckiem,
- pełnili funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nimi mieszkało,
- sprawowali opiekę jako rodzina zastępcza, na podstawie:
- orzeczenia sądu, lub
- umowy zawartej ze starostą.
Nie wystarczy mieć prawa rodzicielskie – trzeba je realnie wykonywać, co potwierdzają zarówno organy skarbowe, jak i sądy administracyjne (o czym poniżej).
📌 Ważne: Samo zapewnianie dziecku opieki przez kilka miesięcy nie daje prawa do ulgi, jeśli nie było formalnego stosunku prawnego (np. przysposobienia czy opieki prawnej).
Na jakie dzieci przysługuje ulga?
Z ulgi prorodzinnej można skorzystać na każde dziecko:
- które nie ukończyło 18 lat,
- które jest niepełnosprawne i otrzymuje:
- zasiłek pielęgnacyjny lub
- rentę socjalną,
- które uczy się i nie ukończyło 25. roku życia, pod warunkiem, że:
- nie osiąga zbyt wysokich dochodów,
- nie rozlicza się podatkiem liniowym ani ryczałtem, z wyjątkiem najmu prywatnego.
👉 Jeśli dziecko osiąga dochody opodatkowane na zasadach ogólnych (czyli według skali 12% i 32%) – np. z umowy o pracę, umowy zlecenia – to ich łączna kwota nie może przekroczyć 12-krotności renty socjalnej (czyli w 2024 r. – kwoty ogłoszonej w grudniu, najprawdopodobniej ok. 19 300 zł).
📌 Dochody z tzw. „ulgi dla młodych” (zwolnienie do 26. roku życia), ulgi 4+ i ulgi dla powracających również wliczają się do limitu.
Kiedy rodzic NIE ma prawa do ulgi?
Ulga nie przysługuje, jeśli:
- rodzic nie wykonywał faktycznie opieki (np. ojciec widywał dziecko tylko co dwa tygodnie),
- dziecko osiągnęło zbyt wysokie dochody (w przypadku dzieci uczących się powyżej 18 roku życia),
- podatnik osiąga dochody wyłącznie z działalności opodatkowanej ryczałtem lub podatkiem liniowym,
- podatnik nie pozostaje w związku małżeńskim i przekroczył próg dochodowy 56 000 zł (w przypadku jednego dziecka),
- dziecko nie zamieszkiwało z podatnikiem, który nie miał władzy rodzicielskiej lub nie był opiekunem prawnym.
Przykład 1 – brak prawa do ulgi mimo opieki
🧑🎓 Pani Urszula od czerwca 2023 r. opiekowała się synem swojej siostry, która przebywała za granicą. Chłopiec mieszkał z nią przez pół roku. Jednak formalnie pani Urszula nie miała przyznanej opieki prawnej ani nie była rodziną zastępczą. W listopadzie 2023 r. sąd orzekł o przysposobieniu dziecka. Postanowienie uprawomocniło się 20 grudnia.
➡️ Prawo do ulgi przysługuje tylko od grudnia, bo dopiero wtedy zaistniała podstawa prawna do uznania pani Urszuli za osobę uprawnioną.
Przykład 2 – piecza naprzemienna a podział ulgi
🧔 Pan Bartosz i pani Joanna są po rozwodzie. Sprawują pieczę naprzemienną nad córką – tydzień u ojca, tydzień u matki. Nie mogą się dogadać co do rozliczenia ulgi.
➡️ Zgodnie z przepisami, jeśli nie ma porozumienia, a oboje wykonują władzę rodzicielską i dziecko zamieszkuje naprzemiennie u obojga, ulga dzielona jest po równo – po 50% dla każdego.
Co z osobami samotnie wychowującymi dzieci?
Osoby samotnie wychowujące dziecko (np. wdowy, rozwódki, osoby w separacji lub z małżonkiem w więzieniu) mogą skorzystać równocześnie z ulgi prorodzinnej oraz preferencyjnego rozliczenia jako osoby samotnie wychowującej dziecko.
Wówczas:
- dochód rozlicza się w sposób korzystniejszy (podatek od połowy dochodu × 2),
- można także skorzystać z pełnej ulgi na dziecko, jeśli spełnione są pozostałe warunki.
Wysokość ulgi – ile wynosi odliczenie?
Wysokość odliczenia zależy od liczby dzieci:
| Liczba dzieci | Miesięczna kwota na dziecko | Roczna kwota |
|---|---|---|
| 1 dziecko | 92,67 zł | 1 112,04 zł |
| 2 dzieci | 92,67 zł na każde | 2 224,08 zł |
| 3 dziecko | 166,67 zł | 2 000,04 zł |
| 4 i kolejne | 225 zł | 2 700 zł |
📌 Uwaga: Jeśli masz jedno dziecko, obowiązują limity dochodu:
- 112 000 zł dla małżeństw i osób samotnie wychowujących,
- 56 000 zł dla osób niepozostających w związku małżeńskim.
📍W kolejnej części poradnika omówię m.in.:
- jak krok po kroku wykazać ulgę w zeznaniu PIT-37 lub PIT-36,
- jak rozliczyć ją z uwzględnieniem składek zdrowotnych i społecznych,
- jak ją rozliczyć przy działalności gospodarczej i w różnych modelach rodzinnych (np. jeden rodzic na ryczałcie, drugi na etacie),
- przykłady poprawnego wypełnienia formularzy PIT.
Czy mam kontynuować drugą część tego poradnika?
Powiedziałeś(-aś):
tak
ChatGPT powiedział:
Dziękuję! Oto druga część poradnika:
„Ulga prorodzinna 2025 – kto może skorzystać i na jakich zasadach?”
W tej części dowiesz się, jak rozliczyć ulgę w PIT, jak ją wykazać, co z dodatkowymi odliczeniami i jak rozliczać się w niestandardowych sytuacjach.
Jak rozliczyć ulgę prorodzinną w zeznaniu rocznym PIT?
Ulga prorodzinna rozliczana jest w zeznaniu rocznym za pomocą:
- formularza PIT-37 – dla osób pracujących na etacie, zleceniu, dziele itp.,
- formularza PIT-36 – dla osób prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej.
📄 Dodatkowo zawsze należy dołączyć załącznik PIT/O, w którym:
- wpisujesz dane dzieci (PESEL lub imię, nazwisko i datę urodzenia),
- określasz okres korzystania z ulgi,
- wskazujesz proporcję rozliczenia (jeśli dzielisz ulgę z drugim rodzicem).
Odliczenie w małżeństwie i przy wspólnym rozliczeniu
Ulga przysługuje łącznie obojgu rodzicom/opiekunom, ale można ją:
- rozliczyć w dowolnej proporcji (np. 70% matka, 30% ojciec),
- podzielić po równo, jeśli nie ma porozumienia, a dziecko mieszka przy obojgu rodzicach (np. piecza naprzemienna).
📌 Uwaga: rozliczając ulgę wspólnie, można też łącznie wykorzystać składki zdrowotne i społeczne obojga małżonków, aby skonsumować ulgę w pełnej wysokości.
Co jeśli ulga jest wyższa niż zapłacony podatek?
W takiej sytuacji można uzyskać zwrot niewykorzystanej części ulgi, do wysokości zapłaconych składek:
- na ubezpieczenie społeczne,
- na ubezpieczenie zdrowotne,
- od przychodów zwolnionych z podatku, np. z ulgi dla młodych – ale tylko jeśli składki były opłacone ze środków podatnika.
💡 Przykład:
🧑🔧 Pan Tomasz rozlicza PIT-37 i ma dwoje dzieci. Podatek należny wynosi 1 000 zł, ale ulga przysługuje w wysokości 2 224,08 zł. Różnica (1 224,08 zł) może zostać mu zwrócona, jeśli opłacił składki na ZUS/zdrowotne w tej wysokości.
Przykład – wykorzystanie składek współmałżonka
👩 Pani Karolina prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem. Jej mąż, pan Michał, pracuje na etacie. Oboje mają dwoje dzieci. Pani Karolina w PIT-28 nie może rozliczyć ulgi, ale jej mąż może ją ująć w PIT-37. Co ważne, może on również uwzględnić składki społeczne i zdrowotne opłacone przez Karolinę.
➡️ Dzięki temu pan Michał może odzyskać większą kwotę ulgi, niż wynikałoby z jego indywidualnych składek.
Kiedy ulga nie przysługuje mimo opieki?
🧑⚖️ Naczelny Sąd Administracyjny i Krajowa Informacja Skarbowa są zgodne:
samo posiadanie władzy rodzicielskiej nie wystarcza – trzeba ją faktycznie wykonywać.
📄 NSA w wyroku z 27.07.2016 r. (sygn. II FSK 2378/15):
„Dla nabycia prawa do ulgi konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: posiadanie władzy rodzicielskiej oraz jej faktyczne wykonywanie. Czym innym jest bowiem posiadanie władzy, a czym innym jej wykonywanie”.
🔍 To oznacza, że:
- Ojciec, który ma prawa rodzicielskie, ale widzi dziecko 2 razy w miesiącu i nie partycypuje w kosztach życia – nie może skorzystać z ulgi.
- Matka, która faktycznie wychowuje dziecko, zapewnia mu edukację, zdrowie, rozwój – może odliczyć pełną ulgę.
Jak rozliczyć ulgę przy działalności gospodarczej?
- Podatnicy opodatkowani ryczałtem lub podatkiem liniowym nie mają prawa do ulgi na dzieci.
- Ale jeśli mają część przychodów opodatkowaną według skali podatkowej (np. etat + działalność) – wtedy mogą skorzystać z ulgi, ale tylko w PIT-36.
💡 Przykład:
👠 Pani Leokadia prowadzi sklep obuwniczy jako ryczałtowiec, ale jednocześnie pracuje na pół etatu. Mąż nie osiąga dochodów. Mają jedno dziecko i łączny dochód poniżej 112 000 zł.
➡️ Pani Leokadia może złożyć PIT-37 z PIT/O i odliczyć ulgę.
Jak wykazać ulgę w PIT/O?
W formularzu PIT/O należy:
- Wpisać dane dzieci: PESEL lub (gdy brak) imię, nazwisko, data urodzenia.
- Wskazać liczbę miesięcy, w których przysługiwała ulga.
- Określić udział procentowy (np. 100%, 50%, 70% – zależnie od porozumienia).
- Ująć dodatkowe składki współmałżonka (jeśli dotyczy).
📌 Warto dołączyć dokumenty potwierdzające spełnienie warunków, szczególnie w spornych sytuacjach (orzeczenie sądu, zaświadczenia ze szkoły, potwierdzenie przysposobienia itp.).
Podsumowanie – najważniejsze zasady
✔ Ulga prorodzinna przysługuje tylko rodzicom realnie wychowującym dzieci – sama władza rodzicielska nie wystarcza.
✔ Można ją odliczyć w PIT-36 lub PIT-37, dołączając PIT/O.
✔ W przypadku braku podatku, można odzyskać ulgę do wysokości zapłaconych składek zdrowotnych i społecznych.
✔ Limit dochodu ma znaczenie przy jednym dziecku – nie może przekroczyć 56 000 zł (osoby samotne) lub 112 000 zł (małżeństwa).
✔ Rodzice mogą dzielić ulgę dowolnie lub po równo, jeśli nie ma porozumienia.
✔ Dzieci uczące się do 25. roku życia mogą być objęte ulgą, o ile nie przekraczają limitu dochodów.
Podstawa prawna
- art. 27f ust. 1–8 – ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
- art. 6 ust. 4c i 4d – ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych
- art. 21 ust. 1 pkt 148, 152–154 – ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych
- Wyrok NSA z 27.07.2016 r., sygn. II FSK 2378/15
- Interpretacje indywidualne KIS: m.in. 0111-KDSB2-2.4011.308.2023.2.SD, 0114-KDIP3-2.4011.554.2023.1.MN
Tematy porad zawartych w poradniku
- ulga prorodzinna 2025 zasady
- odliczenie ulgi na dziecko PIT-37
- rozliczenie ulgi przy pieczy naprzemiennej
- ulga na dzieci a ryczałt
- ulga dla samotnych rodziców