Spółka komandytowo-akcyjna (S.K.A.) to jedyna spółka osobowa, która ma w polskim prawie zdolność do transgranicznego przekształcenia. Może więc przenieść swoją siedzibę do innego państwa UE lub EOG, jednocześnie zmieniając formę prawną, ale zachowując tożsamość podmiotową – podobnie jak przy przekształceniu krajowym.
Transgraniczne przekształcenia S.K.A. zostały uregulowane w dziale IV tytułu II Kodeksu spółek handlowych. Ich obecna postać jest konsekwencją implementacji dyrektywy 2017/1132, w której spółka komandytowo-akcyjna została wymieniona obok spółki akcyjnej i spółki z o.o. w załączniku II (art. 86b pkt 1 dyrektywy).
Podstawa prawna i zasada odpowiedniego stosowania przepisów
Zgodnie z art. 580¹⁸ k.s.h. do transgranicznego przekształcenia S.K.A. stosuje się odpowiednio przepisy oddziału 1 oraz art. 574 k.s.h.
- Oznacza to, że część regulacji przewidzianych dla spółek kapitałowych stosuje się wprost, część w ogóle, a część – z modyfikacjami dostosowanymi do specyfiki S.K.A.
- Jeżeli przepisy działu IV tytułu II k.s.h. nie stanowią inaczej, zastosowanie mają zasady przekształceń transgranicznych spółek kapitałowych (rozdział 4).
Z art. 580¹ k.s.h. wynika natomiast, że stosuje się art. 577–580 k.s.h., które określają m.in. etapy, dokumenty i prawa uczestników procesu.
Etapy transgranicznego przekształcenia S.K.A.
Procedura jest podobna do przekształcenia krajowego i obejmuje trzy fazy:
- Menedżerską – przygotowanie dokumentów i planu,
- Właścicielską – podjęcie uchwał,
- Sądową – rejestracja przekształcenia i wydanie zaświadczenia.
Główne kroki:
- Przygotowanie planu przekształcenia transgranicznego wraz ze sprawozdaniami dla wspólników i pracowników,
- Badanie planu przez biegłego rewidenta (chyba że wszyscy wspólnicy zgodzą się na odstąpienie),
- Podjęcie uchwały o przekształceniu,
- Rejestracja przekształcenia – zarówno w Polsce, jak i w państwie docelowym.
Plan przekształcenia transgranicznego – treść i dodatkowe elementy
Plan przekształcenia powinien zawierać elementy z art. 580⁴ k.s.h., z modyfikacjami dostosowanymi do S.K.A.
Obowiązkowe elementy:
- projekt umowy/statutu/aktu założycielskiego spółki przekształconej zgodnie z prawem państwa docelowego,
- opis prawdopodobnego wpływu przekształcenia na zatrudnienie,
- procedurę określania zasad udziału pracowników w organach spółki przekształconej,
- wskazanie prawa do składania uwag przez wspólników, wierzycieli i przedstawicieli pracowników (lub samych pracowników, jeśli brak ich przedstawicieli).
📌 W S.K.A. obowiązki zarządu spółki kapitałowej pełnią wspólnicy prowadzący sprawy spółki.
Badanie planu przez biegłego rewidenta
- Badanie jest obowiązkowe, chyba że wszyscy wspólnicy wyrażą zgodę na jego pominięcie (art. 580⁶ k.s.h.).
- Biegłego wyznacza sąd rejestrowy (art. 559 § 2–5 k.s.h. stosuje się wprost),
- Biegły może żądać dodatkowych dokumentów i wyjaśnień,
- Opinię sporządza w ciągu 2 miesięcy od zlecenia,
- Wynagrodzenie ustala sąd i zatwierdza wydatki.
Sprawozdanie komplementariuszy
Komplementariusze muszą sporządzić sprawozdanie dla wspólników i pracowników, obejmujące:
- podstawy prawne i ekonomiczne przekształcenia,
- skutki dla pracowników,
- wpływ na przyszłą działalność spółki.
Prawa wierzycieli
Wierzyciele mogą w ciągu 1 miesiąca od ujawnienia lub udostępnienia planu żądać zabezpieczenia swoich roszczeń, jeśli wykażą, że ich zaspokojenie jest zagrożone przez przekształcenie. Dotyczy to roszczeń niewymagalnych w chwili ogłoszenia planu.
Udostępnienie planu i dokumentów
Spółka musi:
- złożyć plan do sądu rejestrowego,
- zawiadomić wspólników, wierzycieli i przedstawicieli pracowników o możliwości zgłaszania uwag,
- ujawnić dokumenty w aktach rejestrowych co najmniej miesiąc przed zgromadzeniem, na którym ma być podjęta uchwała.
📌 Alternatywa: zamiast składania dokumentów do sądu, można je opublikować na stronie internetowej spółki na 5 tygodni przed zgromadzeniem i utrzymywać do dnia jego zakończenia (wraz z opinią biegłego).
Uchwała o transgranicznym przekształceniu S.K.A.
Zgodnie z art. 580¹⁹ k.s.h., aby podjąć uchwałę o transgranicznym przekształceniu spółki komandytowo-akcyjnej, wymagane jest:
- Zgoda wszystkich komplementariuszy – jest to warunek bezwzględny, bez którego uchwała nie może zostać podjęta.
- Uchwała akcjonariuszy, za którą opowiedzą się osoby reprezentujące co najmniej 3/4 kapitału zakładowego, chyba że statut przewiduje surowsze wymagania (ale nie mogą one przekroczyć 90% głosów).
📌 Statut nie może wymagać jednomyślności wszystkich wspólników – jest to wprost zakazane.
📌 W przypadku akcji różnych rodzajów obowiązuje oddzielne głosowanie w każdej grupie.
Odpowiedzialność komplementariuszy i akcjonariuszy po przekształceniu
Na mocy art. 574 k.s.h.:
- Komplementariusze odpowiadają solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia,
- Odpowiedzialność trwa 3 lata od dnia przekształcenia,
- Jest to odpowiedzialność osobista, całym majątkiem prywatnym, solidarna i subsydiarna.
⚠️ Akcjonariusze co do zasady nie odpowiadają za zobowiązania spółki, chyba że ich nazwisko znalazło się w firmie spółki (art. 127 § 4 k.s.h.) – wtedy odpowiadają jak komplementariusze.
Znaczenie pracowników w transgranicznym przekształceniu
Kwestie udziału pracowników reguluje ustawa z 26 maja 2023 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek (Dz.U. poz. 1784).
Uprawnienia pracowników po przekształceniu (art. 30 ustawy):
- Wyznaczanie, wybór lub rekomendowanie członków rady nadzorczej lub rady dyrektorów spółki przekształconej,
- Sprzeciw wobec wyznaczenia członków rady nadzorczej/rady dyrektorów – w liczbie równej najwyższej liczbie członków reprezentujących pracowników w spółce przekształcanej.
Kiedy standardowe zasady uczestnictwa nie obowiązują? (art. 34 ustawy)
Jeśli w spółce przekształcanej nie stosowano form uczestnictwa, w spółce przekształconej nie ma obowiązku ich wprowadzania.
Właściwy organ spółki musi poinformować pracowników o tej decyzji, podając uzasadnienie.
Negocjacje zasad uczestnictwa pracowników
- Prowadzi je specjalny zespół negocjacyjny z reprezentantami spółki przekształcanej,
- Porozumienie musi zostać zawarte przed zakończeniem przekształcenia,
- Może ono określać m.in. liczbę miejsc dla przedstawicieli pracowników w organach spółki, sposób ich wyboru, okres obowiązywania ustaleń,
- Porozumienie zawiera się w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności,
- Zespół negocjacyjny można pominąć, jeśli organ spółki tak postanowi (art. 3 ust. 4 ustawy).
Rejestracja i końcowe czynności
- Wniosek o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem polskim transgranicznego przekształcenia (art. 580¹³ k.s.h.) – składany do sądu rejestrowego.
- Rejestracja w państwie docelowym – zgłoszenia dokonuje zarząd spółki przekształconej w tamtejszym rejestrze.
📌 Po dniu przekształcenia nie można uchylić ani stwierdzić nieważności uchwały o przekształceniu transgranicznym – co stanowi wyjątek od ogólnych zasad dla spółek osobowych.
📌 W pozostałym zakresie stosuje się art. 567 k.s.h. – m.in. dotyczący terminu zaskarżenia uchwały.
Przykład 1 – transgraniczne przekształcenie S.K.A. w spółkę niemiecką
Spółka komandytowo-akcyjna „Pol-Tech S.K.A.” z siedzibą w Gdańsku planuje przenieść się do Berlina i przekształcić w niemiecką GmbH & Co. KGaA. Komplementariusze zgadzają się jednomyślnie, a 80% kapitału zakładowego popiera uchwałę akcjonariuszy. Spółka publikuje plan i opinię biegłego na stronie internetowej na 5 tygodni przed zgromadzeniem. Po wydaniu zaświadczenia przez polski sąd i rejestracji w Niemczech, przekształcenie staje się skuteczne.
Przykład 2 – brak zgody na badanie planu
Spółka komandytowo-akcyjna „Euro-Inwest” planuje przekształcenie w czeską akciová společnost. Wszyscy wspólnicy (zarówno komplementariusze, jak i akcjonariusze) zgadzają się na pominięcie badania planu przez biegłego rewidenta. Sąd rejestrowy wydaje zaświadczenie po spełnieniu pozostałych wymogów proceduralnych.
Kluczowe wnioski
- S.K.A. jest jedyną spółką osobową z możliwością transgranicznego przekształcenia,
- Plan musi uwzględniać kwestie zatrudnienia i udziału pracowników,
- Wierzyciele mogą żądać zabezpieczeń swoich roszczeń,
- Zgoda wszystkich komplementariuszy jest niezbędna, a dla akcjonariuszy wymagane jest co najmniej 3/4 kapitału (do maks. 90%),
- Po dniu przekształcenia uchwała jest niezaskarżalna,
- Odpowiedzialność komplementariuszy za stare zobowiązania trwa 3 lata.
Podstawa prawna
- art. 127 § 4, art. 567, art. 574, art. 577–580, art. 580¹–580¹⁹ – ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych,
- dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1132,
- ustawa z dnia 26 maja 2023 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek (Dz.U. poz. 1784).
Tematy porad zawartych w poradniku
- transgraniczne przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej
- prawa pracowników w przekształceniach transgranicznych
- odpowiedzialność komplementariuszy po przekształceniu
- procedura sądowa przekształcenia transgranicznego
- ochrona wierzycieli w przekształceniach
Przydatne linki: