Roszczenia wynikające z umowy spedycji przedawniają się znacznie szybciej niż w wielu innych typach umów cywilnoprawnych. Z tego względu zarówno spedytorzy, jak i zleceniodawcy powinni dokładnie znać obowiązujące terminy oraz moment, od którego zaczyna biec okres przedawnienia. Poniżej omawiamy szczegółowo, kiedy rozpoczyna się bieg terminu oraz jakie skutki niesie jego przekroczenie.
Czym jest przedawnienie roszczeń z umowy spedycji?
Umowa spedycji należy do grupy umów starannego działania, a jej istotą jest organizacja przewozu przesyłki. W praktyce jednak spory między spedytorem a zleceniodawcą często dotyczą szkód w przesyłce, opóźnień, czy braku zapłaty wynagrodzenia. W takich przypadkach kluczowe znaczenie ma okres przedawnienia, czyli czas, po upływie którego dochodzenie roszczenia staje się niemożliwe, jeśli druga strona podniesie zarzut przedawnienia.
Zgodnie z przepisami, roszczenia z umowy spedycji przedawniają się z upływem roku. Krótki termin przedawnienia wynika z potrzeby zapewnienia pewności obrotu gospodarczego i szybkiego rozstrzygania sporów w branży transportowej.
Roczny termin przedawnienia – od kiedy biegnie?
Zgodnie z art. 803 Kodeksu cywilnego, „roszczenia z umowy spedycji przedawniają się z upływem roku”. Termin ten dotyczy zarówno roszczeń dającego zlecenie wobec spedytora, jak i roszczeń spedytora wobec zleceniodawcy.
Moment rozpoczęcia biegu przedawnienia zależy od rodzaju roszczenia:
📦 Uszkodzenie lub ubytek przesyłki
Termin przedawnienia liczy się od dnia dostarczenia przesyłki.
Przykład:
Firma „Trans-Lux” z Krakowa zleciła spedytorowi transport elektroniki. Po dostarczeniu okazało się, że część towaru jest uszkodzona. Zleceniodawca ma rok od dnia dostarczenia przesyłki, aby dochodzić odszkodowania.
🚫 Całkowita utrata przesyłki lub opóźnienie w dostarczeniu
Jeżeli przesyłka zaginęła lub dotarła z opóźnieniem, termin biegnie od dnia, w którym przesyłka miała być dostarczona.
Przykład:
Przesyłka miała dotrzeć 10 lipca, ale zaginęła. W takim przypadku termin roczny liczy się od 10 lipca.
💰 Niewłaściwe wykonanie zlecenia
W przypadku innych roszczeń – np. gdy zlecenie wykonano, ale wadliwie, albo gdy wynagrodzenie zostało wypłacone tylko częściowo – termin liczy się od dnia wykonania zlecenia.
⚠️ Całkowite niewykonanie zlecenia
Jeśli spedytor w ogóle nie zrealizował zlecenia (np. nie rozpoczął transportu i nie wykonał żadnych czynności spedycyjnych), termin przedawnienia biegnie od dnia, w którym zlecenie powinno być wykonane.
Krótszy termin dla roszczeń regresowych – tylko 6 miesięcy
Jeszcze krótszy termin ustawodawca przewidział dla tzw. roszczeń regresowych. Chodzi o sytuacje, gdy spedytor chce dochodzić zwrotu odszkodowania od innych uczestników procesu transportowego – np. przewoźników, dalszych spedytorów lub innych podwykonawców.
Zgodnie z art. 804 Kodeksu cywilnego, roszczenia przysługujące spedytorowi przeciwko przewoźnikom, dalszym spedytorom oraz innym osobom, którymi posługiwał się przy przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy.
🔹 Od kiedy liczyć 6-miesięczny termin?
Termin przedawnienia biegnie:
- od dnia, kiedy spedytor naprawił szkodę dobrowolnie (czyli bez konieczności prowadzenia sporu sądowego),
- albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo, jeśli spedytor nie naprawił szkody dobrowolnie.
Przykład:
Spedytor „EuroCargo” z Gdańska wypłacił swojemu klientowi 15 września odszkodowanie za zniszczony towar. Od tej daty ma 6 miesięcy (czyli do 15 marca następnego roku) na wystąpienie z roszczeniem regresowym wobec przewoźnika, który faktycznie spowodował szkodę.
Skutki przekroczenia terminu przedawnienia
Po upływie terminu przedawnienia roszczenie nie wygasa, ale nie może być skutecznie dochodzone przed sądem, jeśli druga strona zgłosi zarzut przedawnienia. Oznacza to, że mimo istnienia roszczenia, przedsiębiorca traci możliwość jego realnego wyegzekwowania.
Dlatego tak istotne jest, aby:
- prowadzić dokładną ewidencję terminów w każdej umowie spedycyjnej,
- nie zwlekać z reklamacjami i pozwami,
- a także zabezpieczać dowody wykonania lub niewykonania zlecenia (protokoły odbioru, potwierdzenia wysyłki, e-maile, dokumenty przewozowe).
📚 Podstawa prawna
- art. 803 Kodeksu cywilnego – roczny termin przedawnienia roszczeń z umowy spedycji.
- art. 804 Kodeksu cywilnego – sześciomiesięczny termin przedawnienia roszczeń regresowych spedytora.
Tematy zawarte w poradniku
- terminy przedawnienia roszczeń z umowy spedycji
- roczny i sześciomiesięczny termin przedawnienia
- roszczenia regresowe spedytora
- moment rozpoczęcia biegu przedawnienia
- skutki przedawnienia roszczeń