Planujesz podjąć sezonową pracę jako student podczas wakacji? A może Twoje dziecko lub bliski szuka pracy tymczasowej między semestrami? Zanim podpiszesz umowę, sprawdź, w jakich sytuacjach składki na ZUS są obowiązkowe, a kiedy praca studencka pozostaje nieoskładkowana. To ważne – od tego zależą Twoje przyszłe świadczenia i uprawnienia!
Praca wakacyjna studenta to dla wielu młodych osób pierwszy kontakt z rynkiem pracy, samodzielnością finansową i odpowiedzialnością za własne ubezpieczenia. ZUS jasno określa, kiedy student podlega obowiązkowym składkom społecznym, a kiedy jest z nich zwolniony. Wybór formy zatrudnienia wpływa nie tylko na wysokość wynagrodzenia „na rękę”, ale też na bezpieczeństwo socjalne, prawo do świadczeń chorobowych czy możliwość gromadzenia kapitału emerytalnego.
Poniżej znajdziesz praktyczne wyjaśnienie najważniejszych zasad – bez prawniczego żargonu, za to z przykładami i wskazówkami.
Zatrudnienie studenta na umowę o pracę – pełna ochrona i obowiązkowe składki
Jeśli pracujesz na podstawie umowy o pracę (niezależnie od wieku czy statusu studenta), zawsze podlegasz obowiązkowym składkom na:
- ubezpieczenie emerytalne,
- rentowe,
- wypadkowe,
- chorobowe,
- a także zdrowotne.
Twój pracodawca musi zgłosić Cię do ZUS w ciągu 7 dni od rozpoczęcia pracy. Odprowadzane składki zapewniają nie tylko świadczenia w razie choroby, wypadku czy ciąży, ale również „budują” Twoją przyszłą emeryturę. Masz też prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie utraty zdrowia lub zdarzeń losowych.
Przykład 1
Kacper, 22-letni student z Torunia, podpisał umowę o pracę jako kelner w hotelu na lipiec i sierpień. Jego pracodawca zgłosił go do wszystkich obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Dzięki temu, gdy w sierpniu zachorował, mógł skorzystać ze zwolnienia lekarskiego i otrzymać zasiłek chorobowy z ZUS. Po zakończeniu pracy okres składkowy powiększył jego konto emerytalne.
Umowa zlecenie a składki ZUS – kiedy student nie podlega ubezpieczeniu?
W praktyce najczęstszą formą sezonowego zatrudnienia studentów jest umowa zlecenia. Dla studentów do 26. roku życia to korzystna opcja, bo:
- nie podlegasz obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnym (pod warunkiem, że masz status studenta i nie ukończyłeś 26 lat),
- nie odprowadza się od Twojego wynagrodzenia składek ZUS,
- dostajesz wyższe wynagrodzenie „na rękę”.
Jednak pamiętaj – nie masz wtedy prawa do świadczeń z ZUS w razie choroby, wypadku czy ciąży. Ta forma pracy nie buduje też Twojego stażu emerytalnego.
Od kiedy do kiedy przysługuje zwolnienie ze składek?
Zwolnienie z obowiązku składkowego przysługuje:
- od dnia immatrykulacji (przyjęcia na studia),
- aż do momentu:
- skreślenia z listy studentów,
- złożenia egzaminu dyplomowego,
- zdania ostatniego egzaminu (na studiach lekarskich, dentystycznych, weterynaryjnych),
- zaliczenia ostatniej praktyki (farmacja).
Uwaga: Student nie jest osobą, która studiuje na studiach podyplomowych lub doktoranckich – nawet jeśli ma mniej niż 26 lat.
Przykład 2
Anna, 24-letnia studentka ekonomii w Poznaniu, przez całe wakacje dorabia na umowie zlecenia w sklepie internetowym. Pracodawca nie odprowadza za nią składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, bo Anna ma status studenta i nie ukończyła 26 lat. Gdy jednak w sierpniu Anna straciła głos i musiała przez tydzień zostać w domu, nie przysługiwało jej żadne świadczenie chorobowe z ZUS.
Wyjątki! Kiedy student-zleceniobiorca podlega ubezpieczeniom?
- Umowa zlecenia z własnym pracodawcą
Jeśli jesteś już zatrudniony na umowę o pracę, a podpisujesz z tym samym pracodawcą (lub dla niego) umowę zlecenia – nie przysługuje Ci zwolnienie z obowiązku opłacania składek. - Przerwa między studiami
Jeżeli kończysz jeden etap studiów (np. obrona licencjatu w czerwcu), a nowe studia zaczynasz od października, w tej przerwie tracisz status studenta. Każda umowa zlecenie zawarta w tym okresie będzie oskładkowana – musisz to zgłosić zleceniodawcy!
Przykład 3
Marek, 25-letni student, w czerwcu obronił licencjat w Bydgoszczy i do października czeka na rozpoczęcie studiów magisterskich. Podczas wakacji podpisał umowę zlecenia w firmie kurierskiej. Ponieważ w tym czasie nie był studentem, zleceniodawca zgłosił go do wszystkich ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.
Umowa o dzieło – żadnych składek, żadnych świadczeń
Niezależnie od tego, czy masz status studenta, czy nie – umowa o dzieło nie rodzi obowiązku opłacania składek ZUS. Oznacza to:
- brak ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego,
- okres nieskładkowy do emerytury,
- brak prawa do świadczeń w razie wypadku, choroby, macierzyństwa.
Wyjątek: Jeśli wykonujesz dzieło na rzecz własnego pracodawcy (czyli tego, z którym masz już umowę o pracę), od umowy o dzieło także odprowadza się składki na ZUS.
Przykład 4
Katarzyna, studentka grafiki z Lublina, podpisała umowę o dzieło na wykonanie projektu logo dla agencji reklamowej. Wynagrodzenie otrzymała bez potrącenia składek ZUS. Gdyby jednak umowę o dzieło zawarła z własnym pracodawcą (z którym ma podpisaną umowę o pracę), musiałaby już mieć od niej opłacane składki na ZUS.
Podsumowanie – na co zwrócić uwagę, podejmując wakacyjną pracę jako student?
- Umowa o pracę zawsze oznacza obowiązkowe składki i pełną ochronę w ZUS.
- Umowa zlecenia dla studenta do 26 lat bez składek – ale też bez zabezpieczenia socjalnego!
- Brak statusu studenta (np. przerwa między studiami) = składki ZUS obowiązkowe przy zleceniu.
- Umowa o dzieło – nigdy nie ma składek, chyba że podpisujesz ją z własnym pracodawcą.
- Sprawdzaj swoje ubezpieczenie na PUE ZUS/eZUS – łatwo kontrolujesz, czy jesteś zgłoszony.
Podstawa prawna
- art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 13, art. 16 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
- art. 66 ust. 1 pkt 1 i 1a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
- art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
Tematy porad zawartych w poradniku
- składki ZUS studentów wakacje
- umowa zlecenie student 2025
- praca sezonowa student ubezpieczenie
- status studenta a ZUS
- umowa o dzieło a ZUS student
Przydatne strony urzędowe
- https://www.zus.pl/ (Zakład Ubezpieczeń Społecznych)
- https://www.gov.pl/web/rodzina (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej)
- https://www.pue.zus.pl/ (Platforma Usług Elektronicznych ZUS)