Wielu podatników, w tym organizacje non profit oraz rolnicy, zastanawia się, czy wykorzystywane przez nich składniki majątku – na przykład samochody, maszyny czy sprzęt biurowy – mogą być traktowane jako środki trwałe w świetle przepisów podatkowych, a co za tym idzie – czy przysługuje im prawo do amortyzacji. To zagadnienie ma istotne znaczenie, ponieważ nieprawidłowa kwalifikacja może prowadzić do sporów z organami skarbowymi lub utraty prawa do kosztów podatkowych. W tym poradniku wyjaśnię, kiedy składniki majątku wykorzystywane w działalności rolniczej i statutowej (non profit) uznaje się za środki trwałe, a kiedy nie – na podstawie aktualnych interpretacji Krajowej Informacji Skarbowej.
Kiedy składnik majątku jest środkiem trwałym w rozumieniu ustawy o CIT?
Aby dany składnik majątku mógł być uznany za środek trwały w rozumieniu przepisów podatkowych, musi spełniać warunki określone w art. 16a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z ustawą, środkiem trwałym jest m.in.:
„…stanowiąca własność lub współwłasność podatnika rzecz, kompletna i zdatna do użytku w dniu przyjęcia do używania, przewidywana do używania przez okres dłuższy niż rok, wykorzystywana przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą…”
(art. 16a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych)
Co istotne, warunkiem niezbędnym jest wykorzystywanie środka trwałego w działalności gospodarczej. W przypadku działalności statutowej o charakterze non profit (czyli niezarobkowej) lub działalności rolniczej – które nie stanowią działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy CIT – ten warunek nie jest spełniony.
Przykład: Samochód w stowarzyszeniu non profit
Załóżmy, że Fundacja „ProEdukacja” z Bydgoszczy zakupiła samochód osobowy wykorzystywany wyłącznie do realizacji celów statutowych, takich jak dowóz wolontariuszy na wydarzenia edukacyjne czy transport materiałów pomocowych. Samochód nie jest wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej (fundacja nie świadczy usług komercyjnych, nie wynajmuje auta odpłatnie, itp.).
W tej sytuacji, zgodnie z interpretacją Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 października 2020 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.307.2020.2.BK):
- Samochód nie stanowi środka trwałego w rozumieniu przepisów podatkowych, ponieważ nie służy działalności gospodarczej.
- Nie przysługuje prawo do amortyzacji tego składnika majątku.
- Fundacja, realizując cele statutowe, korzysta z innych preferencji podatkowych (np. zwolnienia od podatku dochodowego zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy CIT).
📄 Pamiętaj: Jeśli składnik majątku jest wykorzystywany wyłącznie w działalności niegospodarczej (statutowej, non profit), nie możesz rozliczać od niego odpisów amortyzacyjnych jako kosztów podatkowych!
Przykład: Maszyna używana w gospodarstwie rolnym i firmie usługowej
Pan Jan prowadzi indywidualne gospodarstwo rolne oraz niewielką działalność usługową w zakresie naprawy maszyn rolniczych pod firmą „Rol-Tech Jan Nowak” w miejscowości Ostróda. Kupił uniwersalny ciągnik, który przez część czasu wykorzystuje na polu, a przez pozostałą część – świadcząc odpłatne usługi naprawcze dla innych rolników (już w ramach działalności gospodarczej).
Według interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 listopada 2021 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.409.2021.1.EJ) oraz z 1 sierpnia 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.243.2022.3.AND):
- Jeśli składnik majątku jest wykorzystywany zarówno w działalności gospodarczej, jak i rolniczej, może być uznany za środek trwały w prowadzonej działalności gospodarczej – pod warunkiem faktycznego wykorzystania na potrzeby tej działalności.
- Odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej można zaliczać do kosztów uzyskania przychodów – w pełnej wysokości, bez ograniczeń (o ile ciągnik faktycznie jest używany na potrzeby działalności gospodarczej).
📌 Ważne: Jeśli środek trwały (np. maszyna, samochód, sprzęt) jest wykorzystywany zarówno w działalności gospodarczej, jak i innej (np. rolniczej lub statutowej), masz prawo dokonywać odpisów amortyzacyjnych – pod warunkiem, że jest używany w działalności gospodarczej!
Kiedy nie można rozliczać amortyzacji?
Nie możesz rozliczać amortyzacji w kosztach podatkowych, jeśli:
- Składnik majątku jest wykorzystywany wyłącznie w działalności niegospodarczej (np. cele statutowe fundacji, działalność rolnicza niebędąca działalnością gospodarczą).
- Nie prowadzisz działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o CIT.
⚠️ Uwaga na praktykę skarbową: Organy podatkowe bardzo literalnie interpretują przepisy – kluczowe jest faktyczne wykorzystywanie składnika majątku na potrzeby działalności gospodarczej. Nawet jeśli organizacja non profit uzyskuje jakieś przychody (np. ze składek członkowskich), nie oznacza to jeszcze, że prowadzi działalność gospodarczą!
Podsumowanie – kluczowe zasady rozliczania środków trwałych
- Amortyzacja przysługuje tylko tym składnikom majątku, które są wykorzystywane w działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy CIT).
- Działalność non profit i rolnicza (jeśli nie jest zarejestrowaną działalnością gospodarczą) nie daje prawa do zaliczania odpisów amortyzacyjnych w koszty podatkowe.
- W przypadku „mieszanych” składników majątku (np. maszyna używana w firmie i gospodarstwie), masz prawo do amortyzacji, jeśli faktycznie wykorzystujesz je w działalności gospodarczej.
- Przy działalności statutowej organizacji non profit – rozważ inne preferencje podatkowe, np. zwolnienia przewidziane w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy CIT.
Podstawa prawna
- art. 16a ust. 1 – Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 54, z późn. zm.)
- art. 17 ust. 1 pkt 4 – Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
Tematy porad zawartych w poradniku
- środki trwałe działalność non profit
- amortyzacja w organizacjach pozarządowych 2025
- środki trwałe w rolnictwie a podatki