Egzekucja komornicza z ruchomości, czyli przedmiotów należących do dłużnika, to procedura, która może dotknąć zarówno przedsiębiorców, jak i osoby prywatne. Prawidłowe zrozumienie zasad przeprowadzania licytacji publicznej pozwala lepiej chronić swoje interesy – zarówno dłużnika, jak i wierzyciela, ale też daje szansę na korzystny zakup rzeczy w toku postępowania egzekucyjnego.
Zasady sprzedaży zajętych ruchomości – kto, kiedy i jak?
Sprzedaż zajętych przez komornika ruchomości następuje w drodze licytacji publicznej, chyba że dana rzecz wymaga specjalnego zezwolenia na sprzedaż (na przykład broń, niektóre urządzenia techniczne, dzieła sztuki z rejestru zabytków – wtedy stosuje się odrębne przepisy). Wynika to wprost z art. 867 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego.
W praktyce oznacza to, że jeżeli komornik nie sprzedał zajętych przedmiotów w drodze sprzedaży z wolnej ręki (czyli na podstawie umowy z wybranym nabywcą, gdy dopuszcza to prawo), ruchomości wystawiane są na licytację publiczną.
Dwa terminy licytacji i ceny wywołania
Przepisy jasno określają mechanizm ustalania ceny wywołania:
- Pierwszy termin licytacji – cena wywołania to ¾ wartości oszacowania.
- Drugi termin licytacji (jeśli w pierwszym terminie nie dojdzie do sprzedaży) – cena wywołania to ½ wartości oszacowania.
Sprzedaż nie może nastąpić poniżej tych cen. Dzięki temu ustawodawca chroni zarówno dłużnika przed zbyt niską sprzedażą jego majątku, jak i wierzyciela przed zbyt dużą utratą wartości zabezpieczenia.
Przykład 1:
Załóżmy, że komornik zajmuje flotę samochodów firmowych spółki „Prometeusz”, a ich wartość oszacowania wynosi 120 000 zł.
- Na pierwszej licytacji cena wywołania wynosi 90 000 zł.
- Jeśli licytacja nie dojdzie do skutku, na drugi termin cena wynosi 60 000 zł.
Przykład 2:
W sprawie indywidualnej przedsiębiorczyni z Gdańska zajęto sprzęt gastronomiczny wart 15 000 zł.
- Pierwszy termin licytacji: cena wywołania 11 250 zł.
- Drugi termin licytacji: cena wywołania 7 500 zł.
Jak i gdzie komornik ogłasza licytację ruchomości?
Obwieszczenie – formalny wymóg i obowiązki informacyjne
Każda licytacja musi być obwieszczona (ogłoszona) w sposób przewidziany przez prawo, aby każdy potencjalnie zainteresowany miał szansę wziąć udział w przetargu.
Komornik obowiązkowo:
- wywiesza obwieszczenie na tablicy ogłoszeń w budynku sądu właściwego dla miejsca licytacji,
- publikuje je na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej.
Jeśli wartość licytowanych ruchomości przekracza 5 000 zł, komornik może także zamieścić ogłoszenie w lokalnej prasie, by zwiększyć zasięg informacji.
Gdy w jednym obwieszczeniu komornik obejmuje kilka licytacji różnych ruchomości (np. kilka spraw dłużników, których suma oszacowania przekracza 5 000 zł), koszty ogłoszenia dzielone są proporcjonalnie według wartości poszczególnych przedmiotów.
Jeśli licytowana jest większa liczba ruchomości, ogłoszenie musi wskazywać ich rodzaj, liczbę i łączną wartość szacunkową – ale nie musi precyzować każdego przedmiotu z osobna.
Obwieszczenie doręcza się:
- stronom postępowania (wierzyciel, dłużnik),
- dozorcy zajętych ruchomości.
Dłużnik powinien otrzymać obwieszczenie co najmniej 7 dni przed licytacją, a przy rzeczach szybko tracących wartość (np. żywy inwentarz, produkty spożywcze) – bezpośrednio przed licytacją.
Udział w licytacji – rękojmia i zgłoszenie przetargowe
Rękojmia: zabezpieczenie udziału w licytacji
Aby wziąć udział w licytacji, należy wpłacić rękojmię w wysokości 10% wartości szacunkowej ruchomości. Obowiązek ten nie dotyczy rzeczy o wartości oszacowania poniżej 5 000 zł.
- Rękojmię należy wpłacić najpóźniej w dniu poprzedzającym licytację (art. 867¹ § 1 k.p.c.).
- Zgłoszenie udziału w przetargu również musi nastąpić do tego dnia – dotyczy to zwłaszcza wierzycieli, którzy chcą korzystać ze zwolnienia z wpłaty rękojmi.
Uwaga praktyczna:
Jeśli termin licytacji przypada tuż po dniu wolnym od pracy (np. poniedziałek, gdy sobota i niedziela są wolne), wpłata rękojmi powinna być dokonana w ostatnim dniu roboczym przed licytacją. Przepisy nie przewidują przedłużenia tego terminu, dlatego komornicy w praktyce nie powinni wyznaczać licytacji na pierwszy dzień po święcie czy weekendzie.
Zwolnienie z rękojmi dla wierzyciela
Wierzyciel nie musi wpłacać rękojmi, jeśli:
- jego wierzytelność wynosi co najmniej tyle, co rękojmia,
- jego wierzytelność oraz inne prawa korzystające z pierwszeństwa do tej kwoty pokrywają się z ceną wywołania.
Jeżeli wartość wierzytelności jest mniejsza, rękojmia jest odpowiednio obniżana.
Ważne: Zgłoszenie przez wierzyciela udziału w licytacji i spełnienie warunków zwolnienia powinno nastąpić najpóźniej dzień przed licytacją, by komornik mógł zweryfikować te dane.
Przebieg licytacji komorniczej – od licytowania do zapłaty ceny
Licytacja komornicza to proces jawny i przejrzysty, podlegający ścisłym regułom opisanym w przepisach. Dzięki temu zarówno dłużnik, jak i wierzyciel oraz potencjalni nabywcy mają gwarancję równego traktowania i transparentności.
Jak wygląda licytacja ruchomości?
Licytacja odbywa się publicznie, najczęściej w miejscu przechowywania zajętych przedmiotów, rzadziej w budynku sądu. Zainteresowani uczestnicy po złożeniu rękojmi (lub jej równoważnika, jeśli są do tego uprawnieni) mogą przystąpić do przetargu.
Przebieg licytacji:
- Komornik ogłasza otwarcie licytacji i wywołuje ruchomości, podając ich cenę wywołania.
- Uczestnicy zgłaszają kolejne postąpienia, czyli deklarują chęć zakupu za wyższą cenę.
- Gdy po trzykrotnym wezwaniu nikt nie zgłosi wyższej oferty, komornik udziela przybicia najwyższemu oferentowi.
- Z chwilą przybicia dochodzi do sprzedaży rzeczy – to istotna różnica w stosunku do egzekucji z nieruchomości, gdzie moment przeniesienia własności jest późniejszy.
Zapłata ceny nabycia – ile czasu ma zwycięzca licytacji?
Nabywca ruchomości powinien zapłacić całą cenę natychmiast po przybiciu. Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy cena przekracza 500 zł – wtedy obowiązkowo wpłaca się od razu co najmniej jedną piątą ceny, jednak nie mniej niż 500 zł, a resztę w ciągu następnego dnia roboczego (do godziny 18.00, na rachunek komornika lub w kancelarii komorniczej).
Jeśli dzień zapłaty przypada na sobotę lub dzień wolny od pracy, termin przesuwa się na najbliższy dzień roboczy.
Przykład 3:
Pani Anna z Poznania wygrała licytację wyposażenia biura wartego 8 000 zł. Zgodnie z przepisami:
- W momencie przybicia wpłaca minimum 1 600 zł (⅕ ceny), ale nie mniej niż 500 zł.
- Pozostałą kwotę (6 400 zł) powinna wpłacić do godziny 18.00 następnego dnia roboczego.
Co dzieje się po licytacji?
Po skutecznym zakończeniu licytacji i zapłacie pełnej ceny, komornik wydaje nabywcy dokumenty potwierdzające nabycie rzeczy. Przeniesienie własności następuje pod warunkiem zawieszającym zapłaty całej ceny. Oznacza to, że dopóki nabywca nie ureguluje pełnej kwoty, nie staje się właścicielem.
Jeżeli nabywca nie wpłaci reszty ceny w terminie, wpłacona rękojmia przepada na rzecz egzekucji, a rzecz zostaje ponownie wystawiona na sprzedaż.
Podsumowanie – najważniejsze wskazówki dla uczestników licytacji komorniczej
- Zawsze sprawdzaj termin wpłaty rękojmi – musi być dokonana najpóźniej dzień przed licytacją, bez wyjątków na dni wolne!
- Przygotuj środki na zapłatę ceny – zwycięzca licytacji ma bardzo krótki termin na wpłatę pełnej kwoty, a brak płatności powoduje utratę rękojmi.
- Czytaj uważnie obwieszczenia – znajdziesz w nich nie tylko listę przedmiotów, ale i szczegółowe warunki udziału w przetargu.
- Wierzyciel, który chce brać udział w licytacji bez rękojmi, musi zgłosić się odpowiednio wcześniej – najlepiej kontaktując się z komornikiem jeszcze przed terminem wpłaty rękojmi.
- Licytacja to nie aukcja online – udział wymaga obecności na miejscu, wpłaty rękojmi oraz szybkiej zapłaty ceny.
Podstawa prawna
- art. 867 § 1-2, § 11-14, art. 867¹ § 1, § 4, art. 869 § 2, art. 871 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 115 – Kodeks cywilny
Tematy porad zawartych w poradniku
- licytacja ruchomości przez komornika
- zasady sprzedaży zajętych ruchomości 2025
- rękojmia na licytacji komorniczej
- obwieszczenie o licytacji ruchomości
- zapłata ceny po licytacji komorniczej
Przydatne adresy urzędowe:
- https://www.komornik.pl/ (Krajowa Rada Komornicza – ogłoszenia o licytacjach)
- https://bip.ms.gov.pl/ (BIP Ministerstwa Sprawiedliwości – przepisy i informacje o egzekucji)
- https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/ (Ministerstwo Sprawiedliwości)