Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju to nowy obowiązek informacyjny dla wielu przedsiębiorstw działających w Unii Europejskiej – także w Polsce. Od 2024 roku niektóre firmy muszą ujawniać szczegółowe dane na temat swojego wpływu na środowisko, społeczeństwo i sposób zarządzania (ESG), ale także wskazywać, jak te czynniki wpływają na samą firmę. Celem tego poradnika jest wyjaśnienie, które jednostki są zobowiązane do przygotowania sprawozdania zrównoważonego rozwoju, oraz na czym polega tzw. analiza podwójnej istotności (double materiality).
📌 Kto musi przygotować sprawozdanie zrównoważonego rozwoju?
Zgodnie z art. 63r ust. 1 ustawy o rachunkowości, obowiązek sprawozdawczości ESG dotyczy:
„jednostek małych i średnich będących emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz jednostek dużych”
Oznacza to, że raport ESG muszą sporządzić m.in.:
- 📄 Spółki akcyjne notowane na GPW lub innym rynku regulowanym EOG (np. giełdach w Niemczech, Francji czy Włoszech),
- 📄 Duże jednostki – niezależnie od tego, czy są notowane na giełdzie, jeśli spełniają co najmniej dwa z trzech kryteriów:
- suma aktywów powyżej 25 mln zł,
- przychody netto powyżej 50 mln zł,
- zatrudnienie powyżej 250 osób.
📌 Uwaga: Jeśli firma nie jest notowana, ale jest dużą jednostką (np. prywatna spółka z o.o.), również może podlegać obowiązkowi, jeśli spełnia wskazane progi.
🌍 Czym jest sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju?
Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju to wyodrębniona część sprawozdania z działalności, w której jednostka ma przedstawić informacje:
„niezbędne do zrozumienia wpływu jednostki na kwestie zrównoważonego rozwoju oraz zrozumienia, w jaki sposób kwestie zrównoważonego rozwoju wpływają na rozwój, wyniki i sytuację jednostki”
(art. 63r ust. 1 u.r.)
Innymi słowy – spółka musi pokazać obustronne relacje między sobą a ESG, czyli m.in.:
- Jak działalność firmy wpływa na środowisko, ludzi i społeczeństwo?
- Jak czynniki klimatyczne, społeczne i regulacyjne wpływają na biznes?
🔄 Analiza podwójnej istotności – co to znaczy?
Kluczowym elementem raportowania ESG jest analiza podwójnej istotności (double materiality). Oznacza to, że firma musi analizować informacje z dwóch perspektyw:
- Istotność dla środowiska i społeczeństwa (perspektywa ESG) – np. emisje CO₂, wpływ na bioróżnorodność, prawa człowieka.
- Istotność finansowa (perspektywa inwestora) – np. wpływ zmian klimatycznych na koszty operacyjne, rentowność czy ryzyko regulacyjne.
Dopiero po uwzględnieniu obu wymiarów firma może uznać, że dana kwestia jest istotna i powinna zostać ujęta w raporcie.
✅ Praktyczne przykłady analizy podwójnej istotności
Poniżej przedstawiamy trzy zróżnicowane sytuacje ilustrujące sposób, w jaki należy analizować oddziaływania ESG:
🟩 Przykład 1 – wpływ wyłącznie z perspektywy ESG
Firma ogrodnicza GreenFlow Sp. z o.o. organizuje akcję sadzenia drzew w parku miejskim z udziałem swoich pracowników. Drzewa pochodzą z darowizny od gminy, pracownicy sadzą je w wolnym czasie.
✔ Wpływ na ESG: pozytywny wpływ na środowisko i społeczeństwo
✖ Wpływ finansowy: brak wpływu na koszty lub przychody firmy
➡ Taka inicjatywa jest istotna z perspektywy ESG, ale nie finansowej. Powinna zostać opisana w raporcie jako działania społeczne i środowiskowe.
🟧 Przykład 2 – wpływ wyłącznie z perspektywy finansowej
Firma logistyczna CargoLine S.A. optymalizuje płynność finansową przez zmianę warunków płatności – wydłuża terminy wobec dostawców, skraca wobec odbiorców.
✖ Wpływ na ESG: żaden
✔ Wpływ finansowy: poprawa cash flow
➡ Taka decyzja jest istotna z perspektywy finansowej, ale nie z perspektywy ESG – mimo to musi zostać uwzględniona, jeśli wpływa na wyniki i ryzyka finansowe firmy.
🟦 Przykład 3 – wpływ obustronny (pełna analiza podwójnej istotności)
Firma transportowa EcoTrans S.A. inwestuje w hybrydowe pojazdy i optymalizuje trasy, ograniczając emisje CO₂ i hałas. W dłuższym okresie generuje to oszczędności na paliwie i poprawia wizerunek.
✔ Wpływ na ESG: pozytywny – ochrona środowiska i zdrowia
✔ Wpływ finansowy: istotny – obniżenie kosztów, przewaga konkurencyjna
➡ Tego typu działania muszą być kompleksowo opisane w raporcie, pokazując zarówno efekt finansowy, jak i wpływ ESG.
📊 Kiedy analiza podwójnej istotności jest obowiązkowa?
Analizę podwójnej istotności trzeba stosować do wszystkich informacji związanych z ESG, m.in.:
- zmian klimatycznych i emisji CO₂,
- różnorodności i równouprawnienia,
- warunków pracy i wynagrodzeń,
- relacji z dostawcami,
- zarządzania ładem korporacyjnym,
- etyki, korupcji i łamania praw człowieka.
➡ Brak przeprowadzenia tej analizy może skutkować uznaniem raportu za niezgodny z przepisami – a to wiąże się z ryzykiem odpowiedzialności zarządu i brakiem wiarygodności wobec inwestorów.
📌 Podsumowanie – najważniejsze informacje
✔ Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju obowiązuje jednostki duże oraz spółki notowane na giełdach EOG
✔ Firma musi wskazać wpływ na i od ESG – stosując analizę podwójnej istotności
✔ Przykłady praktyczne pomagają określić, co powinno być raportowane
✔ Brak rzetelnego raportu ESG może mieć poważne skutki prawne i wizerunkowe
📚 Podstawa prawna
- art. 63r ust. 1 i 2 – ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2023 r. poz. 120 z późn. zm.)
📌 Tematy porad zawartych w poradniku
- obowiązki raportowe ESG 2025
- analiza podwójnej istotności
- sprawozdanie z działalności ESG
- raportowanie zrównoważonego rozwoju
- ESG a rachunkowość