W postępowaniu podatkowym właściwe formułowanie wniosków dowodowych może decydować o sukcesie sprawy. Organy podatkowe i sądy administracyjne różnie podchodzą do oceny potrzeby przeprowadzania dowodów, dlatego zrozumienie, jak i kiedy składać wnioski dowodowe, jest kluczowe dla każdego podatnika lub przedsiębiorcy uczestniczącego w sporze z organem podatkowym. Przedstawiamy praktyczne wskazówki, jak skutecznie formułować i składać wnioski dowodowe, kiedy warto o nie wnosić, a także jak reagować na działania organów podatkowych.
Dlaczego warto składać wnioski dowodowe?
Zgodnie z art. 188 Ordynacji podatkowej, organ podatkowy ma obowiązek uwzględnić żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu, jeśli dotyczy ono okoliczności istotnych dla sprawy, chyba że okoliczności te zostały już wystarczająco stwierdzone innym dowodem. W praktyce jednak wnioski dowodowe strony nie zawsze są uznawane przez organ lub sąd. Mimo to warto je składać, bo:
- mogą poprawić sytuację strony, dostarczając nowych dowodów,
- ich nieuwzględnienie może zostać zakwestionowane przez sąd administracyjny,
- wskazują aktywność strony i wolę współpracy.
Pamiętaj, że w postępowaniu podatkowym nie istnieje tzw. prekluzja dowodowa – dowody można zgłaszać na każdym etapie postępowania.
Podstawowe zasady składania wniosków dowodowych
Co powinien zawierać skuteczny wniosek dowodowy?
Każdy wniosek dowodowy powinien:
- wskazywać dokładnie, jaki dowód ma być przeprowadzony (np. przesłuchanie świadka, oględziny, opinia biegłego, dokumenty),
- określać na jaką okoliczność dowód jest wnoszony – czyli jakie fakty ma potwierdzić lub wyjaśnić,
- być oparty na faktach mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.
Wskazówki praktyczne:
- Nie składaj wniosków ogólnych – wniosek typu „wnoszę o przeprowadzenie wszelkich możliwych dowodów” nie zostanie uwzględniony.
- Każdy wniosek opisz w sposób konkretny, wskazując, jaką tezę dowodową ma udowodnić dany dowód.
Przykłady prawidłowych i nieprawidłowych wniosków dowodowych
Przykład prawidłowy:
„Wnoszę o przesłuchanie świadka Jana Kowalskiego, zam. w Warszawie, na okoliczność realizacji dostawy towarów do firmy X w dniu 5 stycznia 2023 r., co potwierdza przebieg transakcji.”
Przykład nieprawidłowy:
„Wnoszę o przesłuchanie wszystkich świadków, którzy mogą coś wiedzieć o sprawie.”
Dlaczego źle? Brak wskazania konkretnego świadka i okoliczności.
Najczęstsze rodzaje wniosków dowodowych
Poniżej znajdziesz przykładowe rodzaje wniosków dowodowych najczęściej składanych w postępowaniu podatkowym – wraz z praktycznym komentarzem:
- Wniosek o dokonanie oględzin siedziby firmy
Podstawa prawna: art. 122 w zw. z art. 180 i art. 188 Ordynacji podatkowej
Opis: Oględziny służą bezpośredniemu sprawdzeniu stanu faktycznego przez organ – np. wizja lokalna w firmie. - Wniosek o przesłuchanie świadka
Świadek musi posiadać wiedzę istotną dla sprawy (np. pracownik firmy, kontrahent, kierowca). - Wniosek o opinię biegłego
Gdy sprawa wymaga wiadomości specjalnych, np. wycena majątku, analiza ksiąg rachunkowych. - Wniosek o przeprowadzenie konfrontacji świadków
Składa się w przypadku rozbieżności w zeznaniach. - Wniosek o przeprowadzenie dowodu z dokumentu
Może dotyczyć zarówno dokumentów w aktach sprawy, jak i akt innego postępowania. - Wniosek o przedłużenie terminu na złożenie wyjaśnień
Złożenie wniosku pozwala uniknąć negatywnych konsekwencji braku terminowej reakcji. - Wniosek o eksperyment procesowy
Organ odtwarza pewną sytuację, by zweryfikować wersję przedstawioną przez stronę lub organ.
Praktyczne przykłady formułowania wniosków dowodowych
Przykład 1 – Wniosek o informację o faktach znanych organowi podatkowemu z urzędu
Załóżmy, że prowadzisz firmę handlową w Gdańsku. Otrzymałeś od Urzędu Skarbowego wezwanie do złożenia wyjaśnień w sprawie rozliczeń VAT, a jednocześnie słyszysz od znajomych o rzekomym postępowaniu karnym, o którym nic nie wiesz. Składasz więc wniosek do organu podatkowego o informację:
„Działając na podstawie art. 187 § 3 ustawy – Ordynacja podatkowa, wnoszę o udzielenie informacji w zakresie faktów znanych organowi podatkowemu z urzędu dotyczących prowadzonego postępowania. Proszę o wskazanie, czy organ dysponuje takimi dowodami, a jeśli tak, kiedy, od kogo i z jakiego źródła je uzyskał. Proszę również o udostępnienie zgromadzonych informacji.”
Wskazówka: Dzięki temu możesz dowiedzieć się, czy organ korzysta z danych pochodzących z innych postępowań lub instytucji.
Przykład 2 – Wniosek o udostępnienie akt sprawy poza siedzibą organu
Pani Marta, prowadząca działalność w Toruniu, jest stroną postępowania podatkowego prowadzonego przez urząd w Poznaniu. Z uwagi na odległość i koszty, nie może osobiście zapoznać się z aktami w Poznaniu. Składa więc wniosek:
„Na podstawie art. 178 w związku z art. 157 ustawy – Ordynacja podatkowa, wnoszę o udostępnienie akt sprawy w siedzibie Urzędu Skarbowego w Toruniu w dniach 10–12 września 2025 r. Z uwagi na znaczny koszt i czas podróży, proszę o umożliwienie przeglądania akt w najbliższym urzędzie.”
Wskazówka: Prawo do zapoznania się z aktami sprawy przysługuje każdej stronie postępowania i powinno być realizowane tak, aby nie powodować nadmiernych utrudnień.
Przykład 3 – Wniosek o udostępnienie akt w wersji elektronicznej lub skany dokumentów
Pan Andrzej prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w Rzeszowie, natomiast postępowanie kontrolne prowadzi urząd w Katowicach. Ze względu na pandemię, Andrzej nie może podróżować. Składa wniosek:
„Na podstawie art. 178 § 3 i § 4 Ordynacji podatkowej, wnoszę o udostępnienie akt sprawy w wersji elektronicznej. W przypadku braku możliwości udostępnienia akt elektronicznych, proszę o wykonanie skanów dokumentów od karty 2100 do karty 2150.”
Wskazówka: Coraz częściej organy realizują takie wnioski, ułatwiając stronom udział w postępowaniu.
Przykład 4 – Wniosek o przesłuchanie świadka na konkretną okoliczność
Prowadzisz sklep internetowy i urząd kwestionuje prawidłowość zawartych umów. Składasz wniosek:
„Wnoszę o przesłuchanie świadka Krzysztofa Nowaka, który był obecny przy podpisaniu umowy z firmą XYZ w dniu 12 maja 2024 r., na okoliczność rzeczywistego przebiegu negocjacji i potwierdzenia faktycznego zawarcia umowy.”
Wskazówka: Pamiętaj, aby wskazać dokładnie, jaką informację ma potwierdzić świadek.
Jeśli chcesz, mogę teraz rozwinąć temat o kolejne praktyczne przykłady wniosków dowodowych oraz wskazówki, jak reagować na działania organu podatkowego – daj znać, czy kontynuować poradnik.
Podsumowanie
- Wnioski dowodowe warto składać na każdym etapie postępowania podatkowego.
- Każdy wniosek powinien być konkretny – określać dowód i okoliczność.
- Zwracaj uwagę na swoje prawa do informacji, wglądu w akta oraz czynnego udziału w postępowaniu.
- Reaguj na odpowiedzi organu i składaj kolejne wnioski, jeśli to konieczne.
Podstawa prawna
- art. 122, art. 157, art. 178, art. 180, art. 187 § 3, art. 188, art. 190, art. 199 – ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.)
Tematy porad zawartych w poradniku
- składanie wniosków dowodowych w postępowaniu podatkowym
- skuteczne dowodzenie w sprawach podatkowych
- prawa podatnika do akt sprawy
- przesłuchanie świadków w kontroli podatkowej