Wniesienie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) to dla wielu przedsiębiorców i osób fizycznych ostatnia szansa na zmianę niekorzystnego rozstrzygnięcia sądu administracyjnego pierwszej instancji. Jednak skuteczność tej szczególnej formy środka zaskarżenia zależy od spełnienia szeregu restrykcyjnych wymogów formalnych i merytorycznych. W praktyce nawet drobny błąd może skutkować odrzuceniem skargi przez NSA. Dlatego każdy, kto rozważa taki krok, powinien dobrze rozumieć, jak poprawnie przygotować skargę kasacyjną i jakich błędów unikać.
Wymogi konstrukcyjne skargi kasacyjnej – co musi się znaleźć w dokumencie?
Zgodnie z art. 176 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (p.p.s.a.), skarga kasacyjna musi spełniać określone wymagania formalne, które są ściśle określone przez przepisy. Wśród tych wymagań wyróżniamy tzw. wymogi konstrukcyjne, czyli elementy, które muszą znaleźć się w każdej skardze kasacyjnej.
Co musi zawierać każda skarga kasacyjna?
- Oznaczenie zaskarżonego orzeczenia
Należy wskazać nazwę sądu, datę wydania orzeczenia oraz sygnaturę akt sprawy. Przykładowo: „Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Katowicach z dnia 15 lutego 2024 r., sygn. akt I SA/Ka 1234/23”.- Jeżeli podane dane pozwalają jednoznacznie zidentyfikować orzeczenie, nawet drobne braki formalne (np. brak pełnej nazwy sądu) nie wstrzymują nadania biegu sprawie.
- Wskazanie zakresu zaskarżenia
Trzeba wyraźnie określić, czy orzeczenie zaskarżane jest w całości, czy tylko w określonej części.- Jeśli w całości: Warto napisać wprost, że „orzeczenie jest zaskarżane w całości”.
- Jeśli w części: Należy dokładnie wskazać, która część sentencji (np. konkretny punkt wyroku) jest zaskarżana. Uwaga: zakres zaskarżenia dotyczy wyłącznie sentencji (rozstrzygnięcia), a nie uzasadnienia orzeczenia.
- Przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie
Każda skarga kasacyjna musi zawierać dokładnie wskazane podstawy prawne (podstawy kasacyjne), na których się opiera, wraz z uzasadnieniem.- Należy wskazać konkretne przepisy prawa (np. „art. 151 ustawy – Ordynacja podatkowa”) oraz opisać, na czym polegało ich naruszenie.
- W przypadku zarzutu naruszenia prawa materialnego należy określić, czy sąd błędnie zinterpretował, czy też niewłaściwie zastosował dany przepis.
- Przy zarzutach dotyczących przepisów postępowania trzeba wykazać, że naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
- Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia
Trzeba sformułować wyraźny wniosek, czy domagasz się uchylenia, czy zmiany zaskarżonego orzeczenia, oraz w jakim zakresie.Uzupełnianie wymogów konstrukcyjnych skargi kasacyjnej jest możliwe tylko do upływu terminu do jej wniesienia!
Podstawy skargi kasacyjnej – jakie zarzuty można podnieść?
Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć wyłącznie na dwóch kategoriach zarzutów:
- naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,
- naruszenie przepisów postępowania, o ile uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Granice rozpoznania skargi przez NSA wyznaczają zarzuty przywołane w podstawach kasacyjnych. NSA jest zobligowany do rozpoznania wszystkich podniesionych zarzutów, co wynika z art. 183 § 1 p.p.s.a.
Jak prawidłowo formułować zarzuty kasacyjne?
Każdy zarzut powinien:
- Przynależeć do jednej z dwóch kategorii – naruszenie prawa materialnego lub naruszenie przepisów postępowania. Nie wolno mieszać obu rodzajów naruszeń w jednym zarzucie!
- Precyzyjnie wskazywać jednostkę redakcyjną aktu normatywnego (artykuł, paragraf, ustęp, punkt), która została naruszona oraz podać tytuł aktu prawnego.
- Rozpoczynać się od wskazania naruszonego przepisu prawa, którego błędne zastosowanie lub interpretację zarzuca się sądowi I instancji.
- Określić sposób naruszenia – czy chodzi o błędną wykładnię, niewłaściwe zastosowanie czy inne uchybienie.
- W przypadku naruszenia przepisów postępowania – wskazać związek przyczynowy między naruszeniem a wynikiem sprawy.
Praktyczne przykłady zarzutów kasacyjnych
Przykład 1 – naruszenie prawa materialnego
Stan faktyczny:
Firma transportowa „TransPol” z siedzibą w Gdyni otrzymała decyzję odmawiającą zwrotu podatku VAT za styczeń 2023 r. WSA w Gdańsku oddalił skargę spółki.
Zarzut kasacyjny:
„Naruszenie art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, polegające na jego błędnej wykładni i przyjęciu, że spółce nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, podczas gdy z prawidłowej interpretacji tego przepisu wynika, że warunki do odliczenia zostały spełnione.”
Uzasadnienie:
Autor skargi wykazuje, że sąd mylnie zrozumiał zakres uprawnienia do odliczenia VAT i błędnie je zakwestionował.
Przykład 2 – naruszenie przepisów postępowania
Stan faktyczny:
Indywidualny przedsiębiorca z Krakowa, Jan Nowak, zaskarżył decyzję podatkową, zarzucając organowi pominięcie kluczowego dowodu. WSA w Krakowie oddalił skargę.
Zarzut kasacyjny:
„Naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c oraz art. 133 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przez nieuwzględnienie, że organ podatkowy rażąco naruszył zasady postępowania dowodowego, co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.”
Uzasadnienie:
Wskazano, że sąd I instancji nie dostrzegł istotnego naruszenia przez organ podatkowy i tym samym naruszył własne obowiązki procesowe.
Jak nie popełnić błędu przy sporządzaniu zarzutów?
W orzecznictwie NSA wielokrotnie podkreślano, że niedopuszczalne jest:
- łączenie w jednym zarzucie przepisów prawa materialnego i procesowego,
- wskazywanie przepisów bez ich precyzyjnego oznaczenia (np. bez podania artykułu i ustawy),
- ograniczanie się do ogólnikowych twierdzeń (np. „sąd naruszył prawo podatkowe”), które zmuszają sąd do domyślania się, o jaki przepis chodzi,
- niewskazanie w uzasadnieniu, w czym dokładnie przejawiało się błędne zastosowanie lub interpretacja przepisu.
Najczęstsze błędy i ich skutki ⚠️
- Skarga kasacyjna sporządzona nieprecyzyjnie może zostać odrzucona przez NSA już na etapie wstępnej kontroli formalnej.
- NSA nie może poprawiać ani uzupełniać za autora skargi treści zarzutów kasacyjnych (por. art. 183 § 1 p.p.s.a.).
Podsumowanie – kluczowe zasady przy sporządzaniu skargi kasacyjnej
- Skarga kasacyjna musi spełniać wymagania konstrukcyjne (art. 176 p.p.s.a.).
- Podstawą skargi mogą być tylko dwa rodzaje zarzutów: naruszenie prawa materialnego lub naruszenie przepisów postępowania (art. 174 p.p.s.a.).
- Każdy zarzut musi być precyzyjnie sformułowany i należycie uzasadniony – nie wolno łączyć obu kategorii naruszeń w jednym zarzucie.
- NSA rozpatruje skargę wyłącznie w granicach zarzutów (art. 183 § 1 p.p.s.a.).
- Błędy formalne lub nieprecyzyjne zarzuty mogą skutkować odrzuceniem skargi.
Podstawa prawna
- art. 173–176, art. 183 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
- art. 190 ust. 1 i 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
Tematy porad zawartych w poradniku
- wymogi skargi kasacyjnej NSA
- zarzuty w skardze kasacyjnej
- sporządzenie skargi kasacyjnej wzór
- błąd formalny w skardze kasacyjnej