Świadoma decyzja zakupowa to fundament uczciwych relacji między przedsiębiorcą a konsumentem. Z tego powodu prawo konsumenckie nakłada na przedsiębiorców szereg obowiązków informacyjnych – zwłaszcza na etapie reklamy i oferowania produktów. Każda niejasność, pominięcie lub przekłamanie może zostać uznane za reklamę wprowadzającą w błąd i skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi oraz finansowymi. Ten poradnik wyjaśnia, jak zgodnie z prawem konstruować komunikaty reklamowe i jakie ryzyko niesie za sobą brak rzetelnych informacji.
Obowiązek informacyjny – co oznacza w praktyce?
Zgodnie z prawem, konsument ma niezbywalne prawo do uzyskania pełnej, jasnej i prawdziwej informacji o oferowanym produkcie lub usłudze. To prawo ma kluczowe znaczenie na etapie przedkontraktowym, czyli zanim konsument podejmie decyzję o zakupie lub zawarciu umowy.
🔍 Obowiązek ten spoczywa wyłącznie na przedsiębiorcy, który z definicji działa jako profesjonalista. To on ma zadbać, aby wszystkie informacje były:
- zrozumiałe i niebudzące wątpliwości,
- pełne (bez przemilczania istotnych faktów),
- zgodne ze stanem faktycznym.
Brak którejkolwiek z tych cech może zostać zakwalifikowany jako działanie wprowadzające w błąd, nawet jeśli nie było intencjonalne.
Reklama wprowadzająca w błąd – kiedy mamy z nią do czynienia?
📌 Reklama wprowadzająca w błąd to taka, która choćby potencjalnie może skłonić konsumenta do podjęcia decyzji zakupowej, której by nie podjął, gdyby posiadał rzetelną informację.
Przykłady działań mogących wprowadzać w błąd:
- pomijanie informacji o ograniczeniach produktu (np. przeciwwskazaniach zdrowotnych),
- nieczytelne oznaczenie warunków promocji (np. małym drukiem lub na odwrocie opakowania),
- sugerowanie korzyści zdrowotnych bez wyraźnego uzasadnienia (np. „wzmacnia odporność” bez odniesienia do badań),
- ukrycie kosztów dodatkowych (np. opłat za dostawę lub aktywację).
Przykład 1: Suplement diety z „gwiazdką”
Firma „BioZdrowie Plus” wprowadziła na rynek suplement diety i oznaczyła go na opakowaniu hasłem: „Wzmacnia układ odpornościowy”. Na odwrocie opakowania zamieściła dodatkową informację: *„Zawiera witaminę C, która wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego”.
Brak bezpośredniego odsyłacza (np. gwiazdki) pomiędzy tymi informacjami może zostać uznany za naruszenie art. 10 ust. 3 rozporządzenia nr 1924/2006, ponieważ przeciętny konsument może nie połączyć ich w logiczną całość.
✅ Jak zrobić to poprawnie? Umieść na przodzie opakowania odsyłacz (*), który jasno prowadzi do szczegółowego wyjaśnienia na odwrocie – to wymóg zarówno formalny, jak i praktyczny.
Przykład 2: Rezerwacja lotu przez pośrednika
Pani Monika zarezerwowała lot z Warszawy do Barcelony przez popularny serwis pośredniczący. Na dwa tygodnie przed odlotem przewoźnik odwołał lot i poinformował o tym pośrednika. Jednak serwis nie przekazał tej informacji Monice.
Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł, że w takiej sytuacji odpowiedzialność za obowiązek informacyjny ponosi przewoźnik, nie pośrednik – chyba że konsument wyraźnie upoważnił pośrednika do odbierania takich informacji.
📌 Wniosek: przedsiębiorca (tu: przewoźnik) nie może „przerzucać” swojego obowiązku informacyjnego na inne podmioty, jeżeli konsument nie wyraził na to zgody.
Dlaczego rzetelna informacja jest tak ważna?
🔐 Brak rzetelnej informacji upośledza wybór rynkowy konsumenta – tzn. konsument nie wie, co tak naprawdę kupuje, i nie ma możliwości świadomego porównania ofert. To nie tylko łamanie zasad uczciwej konkurencji, ale także naruszenie prawa konsumenckiego.
⚖️ Dodatkowo, zgodnie z praktyką Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), każda forma reklamy może zostać oceniona przez pryzmat przeciętnego konsumenta – a nie osoby o wiedzy specjalistycznej. To oznacza, że nawet drobne uchybienia mogą zostać uznane za wprowadzenie w błąd, jeśli przeciętny odbiorca mógłby je źle zrozumieć.
Podsumowanie: Co powinien zrobić przedsiębiorca?
✔ Zadbaj o to, aby każda informacja o produkcie (zarówno w reklamie, jak i na opakowaniu) była pełna, jasna i zgodna z rzeczywistością.
✔ Nigdy nie pomijaj faktów, które mogłyby mieć wpływ na decyzję konsumenta.
✔ Jeżeli odwołujesz się do korzyści zdrowotnych, stosuj się do zasad z rozporządzenia nr 1924/2006 – zadbaj o odpowiedni kontekst, lokalizację i sposób prezentacji informacji.
✔ Jeżeli współpracujesz z pośrednikami (np. platformami sprzedaży, agregatorami lotów), upewnij się, że konsument został poinformowany w wymaganym terminie – w przeciwnym razie to Ty ponosisz odpowiedzialność.
Podstawa prawna:
- art. 6 ust. 1, art. 24 ust. 2 – ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
- art. 5 ust. 1 – ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
- art. 10 ust. 3 – rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r.
- Wyrok TSUE z 30 stycznia 2020 r., C-524/18 – Dr. Willmar Schwabe
- Wyrok TSUE z 10 lipca 2019 r., C-163/18 – Trinck Travel / przewoźnik lotniczy
Tematy porad zawartych w poradniku:
- reklama wprowadzająca w błąd
- obowiązki informacyjne przedsiębiorcy
- prawo konsumenta do informacji
- suplementy diety a reklama
- obowiązki przewoźnika lotniczego