Publikowanie reklam i informacji handlowych podczas trwania obowiązującej umowy z konsumentem to działanie powszechne – szczególnie w sektorach takich jak telekomunikacja, usługi finansowe czy energetyka. Wielu przedsiębiorców traktuje to jako legalny sposób na zwiększenie sprzedaży. W rzeczywistości jednak nieprzemyślane działania reklamowe mogą prowadzić do naruszenia praw konsumenta, a tym samym – do ryzyka prawnego po stronie przedsiębiorcy. W tym poradniku wyjaśnimy, kiedy reklama może wpływać na modyfikację trwającego stosunku zobowiązaniowego, co grozi za takie działanie i jak się przed tym chronić.
📌 Na czym polega ingerencja reklamy w trwającą umowę?
Zgodnie z art. 2 pkt 7 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, decyzją konsumenta dotyczącą umowy jest nie tylko decyzja o zakupie towaru lub usługi, ale także decyzja o zmianie, wykonaniu lub rozporządzeniu produktem w ramach istniejącego zobowiązania.
Oznacza to, że:
✔ reklama, która ma skłonić konsumenta do zmiany taryfy, podpisania aneksu do umowy, wyboru opcji dodatkowej lub przedłużenia umowy – dotyka treści obowiązującego stosunku prawnego.
🧩 Grupa 1: Reklama a decyzja o zakupie w ramach istniejącej umowy
W tej grupie mieści się każda sytuacja, w której konsument – mając już zawartą umowę – jest zachęcany reklamą do zmiany jej warunków, np. poprzez:
- podpisanie aneksu,
- wybranie innej taryfy,
- rozszerzenie usług (np. dodatkowy pakiet, ubezpieczenie),
- zmianę modelu płatności (np. przejście z przedpłaty na rozliczenie cykliczne),
- wydłużenie czasu trwania umowy.
Takie działania są powszechne, ale mogą być zakwestionowane jako nieuczciwe, jeżeli:
- wprowadzają konsumenta w błąd,
- zawierają informacje niepełne lub sprzeczne z rzeczywistością,
- wywierają presję (np. przez sztucznie skracany czas oferty),
- sugerują korzyści, które nie mają pokrycia w warunkach umowy.
📌 Przykład 1: Telekomunikacja – aneks do umowy
Firma Tellex Sp. z o.o. wysyła do klientów SMS z hasłem:
„Zmień taryfę na Premium+ i korzystaj bez limitu! Zyskujesz 3 miesiące gratis!”
Klientka, pani Anna z Zielonej Góry, zawarła umowę na 24 miesiące na taryfę Standard. Na podstawie SMS-a postanowiła podpisać aneks zmieniający umowę, który przedłuża ją o kolejne 24 miesiące. Dopiero po podpisaniu dokumentów zorientowała się, że „gratisowe miesiące” były dostępne tylko przy płatności z góry.
👉 Taka praktyka może być oceniona jako praktyka wprowadzająca w błąd, ponieważ klientka podjęła decyzję umowną na podstawie niepełnej informacji handlowej.
📌 Przykład 2: Usługi bankowe – rozszerzenie produktu
Bank Nowoczesny SA promuje kredyt hipoteczny hasłem:
„Rozszerz swoją umowę i skorzystaj z ubezpieczenia mieszkania za 1 zł!”.
Pan Rafał, który ma już kredyt w tym banku, składa wniosek o rozszerzenie pakietu. Okazuje się, że warunkiem skorzystania z promocji jest podpisanie nowego aneksu, który zmienia oprocentowanie kredytu z WIBOR + 1,7% na WIBOR + 2,2%.
👉 Mimo że informacja o promocji nie była formalnie nieprawdziwa, to nieujawnienie kosztów zmiany może stanowić nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 5 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.
⚠️ Ryzyka dla przedsiębiorcy
Nieuczciwe praktyki rynkowe są zagrożone:
- karami pieniężnymi nakładanymi przez Prezesa UOKiK (do 10% obrotu z poprzedniego roku),
- nakazem zaniechania praktyki i obowiązkiem opublikowania sprostowania,
- roszczeniami cywilnymi konsumentów, np. o odszkodowanie lub unieważnienie umowy,
- odpowiedzialnością reputacyjną, która może zniechęcić klientów.
✅ Dobre praktyki marketingowe – jak reklamować bezpiecznie?
Zasady, których warto przestrzegać:
- Pełna przejrzystość – ujawniaj wszystkie warunki oferty, również te mniej korzystne.
- Unikaj sugestii presji czasu, jeśli promocja nie ma rzeczywistego ograniczenia czasowego.
- Zadbaj o równowagę informacji – nie eksponuj tylko korzyści, pomijając koszty.
- Oznaczaj jasno charakter zmiany – czy chodzi o aneks, nową umowę, zmianę warunków?
- Monitoruj reakcje konsumentów – jeśli reklamacja dotyczy treści reklamy, to sygnał alarmowy.
Podsumowanie
Reklama skierowana do konsumenta w trakcie trwania zobowiązania umownego może być uznana za próbę wpłynięcia na treść umowy. W takich sytuacjach przedsiębiorca powinien szczególnie uważać, by jego komunikaty nie wprowadzały konsumenta w błąd, nie przemilczały ważnych informacji i nie tworzyły fałszywego obrazu korzyści. W przeciwnym razie może dojść do naruszenia przepisów o nieuczciwych praktykach rynkowych, co niesie za sobą poważne konsekwencje prawne i finansowe.
Podstawa prawna
- art. 2 pkt 7, art. 5 – ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U. z 2017 r. poz. 2070)
- art. 384–385³ – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2023 r. poz. 1610)
Tematy porad zawartych w poradniku
- wpływ reklamy na obowiązującą umowę
- nieuczciwe praktyki rynkowe 2025
- zmiana umowy pod wpływem reklamy
- reklamowanie usług w trakcie trwania umowy
- UOKiK reklama a zobowiązanie
Źródła urzędowe, które warto odwiedzić
- https://www.uokik.gov.pl/ – Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
- https://www.biznes.gov.pl/ – Portal dla przedsiębiorców
- https://isap.sejm.gov.pl/ – Internetowy System Aktów Prawnych