Nowelizacja ustawy z 9 lipca 2025 r. w sprawie przetwarzania danych pasażerów (PNR – Passenger Name Record) to jedna z najważniejszych zmian ostatnich lat w obszarze bezpieczeństwa transportu lotniczego. Przepisy wchodzą w życie 14 dni po ogłoszeniu i mają na celu pogodzenie dwóch wartości: ochrony prywatności pasażerów oraz zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. Nowe regulacje wynikają z konieczności dostosowania prawa do realiów geopolitycznych, a także do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (wyrok z 21 czerwca 2022 r., sprawa C-817/19).
Dzięki tej nowelizacji Polska dostosowuje swoje przepisy do standardów unijnych, jednocześnie wzmacniając narzędzia w walce z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną.
Podział lotów na dwie kategorie
Najważniejszą zmianą jest rozróżnienie pomiędzy:
- lotami wewnątrzunijnymi (np. Warszawa – Berlin, Kraków – Rzym),
- lotami pozaunijnymi (np. Warszawa – Nowy Jork, Gdańsk – Dubaj).
Dane pasażerów w obu przypadkach będą przetwarzane i przechowywane według różnych zasad.
👉 Dlaczego to ważne?
TSUE w swoim orzecznictwie wielokrotnie podkreślał, że stosowanie jednolitych zasad wobec lotów wewnątrz UE narusza zasadę proporcjonalności. W praktyce oznacza to, że dane z podróży np. do Francji czy Czech nie mogą być przetwarzane w taki sam sposób i przez tak długi okres jak dane osób podróżujących poza UE.
Okres przechowywania danych
Nowelizacja wprowadza dwa różne okresy retencji danych:
- loty wewnątrzunijne – dane będą przechowywane przez 3 lata,
- loty pozaunijne – dane będą przechowywane przez 5 lat.
Po upływie tych okresów dane muszą zostać usunięte, chyba że toczy się postępowanie związane z bezpieczeństwem lub przestępstwem, w ramach którego są niezbędne.
📄 Przykład praktyczny:
Pani Marta leci z Poznania do Paryża. Jej dane rezerwacyjne (imię, nazwisko, numer biletu, dane kontaktowe, sposób płatności, numer miejsca w samolocie) zostaną wprowadzone do systemu PNR i będą przechowywane przez maksymalnie 3 lata.
Natomiast Pan Adam lecący z Warszawy do Toronto musi liczyć się z tym, że jego dane znajdą się w systemie nawet przez 5 lat.
Rola Jednostki ds. Informacji o Pasażerach (JIP)
Centralnym organem odpowiedzialnym za przetwarzanie i analizę danych PNR jest Krajowa Jednostka ds. Informacji o Pasażerach (JIP).
Nowe przepisy przewidują, że JIP będzie prowadzić:
- weryfikację danych przekazywanych przez przewoźników – w ramach rocznego planu kontrolnego,
- kontrole doraźne – na polecenie Komendanta Głównego Straży Granicznej.
⚠️ To oznacza, że linie lotnicze muszą jeszcze większą wagę przykładać do poprawności i terminowości przekazywania danych o pasażerach.
📄 Przykład praktyczny:
Przewoźnik lotniczy „SkyTravel” dostarcza dane z opóźnieniem 2 godzin. JIP może przeprowadzić kontrolę i ocenić, czy opóźnienie wynikało z problemów technicznych, czy z zaniedbania przewoźnika.
System kar – bardziej elastyczny
Nowelizacja zmienia system sankcji nakładanych na przewoźników. Do tej pory opóźnione przekazanie danych mogło oznaczać wysoką, sztywną karę finansową. Od teraz wprowadzono stopniowane obniżki kar, zależne od czasu opóźnienia.
- niewielkie opóźnienie = niższa kara,
- dłuższe opóźnienie = wyższa kara,
- brak przekazania danych = pełna sankcja.
✔ To rozwiązanie ma zachęcić przewoźników do rzetelnego działania, a jednocześnie złagodzić skutki nieprzewidzianych awarii technicznych.
Co oznacza nowelizacja dla pasażerów?
Dla podróżnych zmiany oznaczają głównie:
- większą ochronę danych w przypadku lotów wewnątrzunijnych (krótszy czas przechowywania),
- pewność, że dane będą wykorzystywane tylko w ściśle określonych sytuacjach związanych z bezpieczeństwem,
- zgodność polskiego prawa z wytycznymi TSUE, co zmniejsza ryzyko naruszenia praw pasażerów.
Podsumowanie – najważniejsze wnioski
- Dane pasażerów będą przechowywane krócej w przypadku lotów w obrębie UE (3 lata) niż poza UE (5 lat).
- Nowe przepisy precyzują zasady działania Krajowej Jednostki ds. Informacji o Pasażerach.
- Przewoźnicy lotniczy zyskali łagodniejszy, stopniowany system kar za opóźnienia w przekazywaniu danych.
- Nowelizacja ma na celu zachowanie równowagi pomiędzy bezpieczeństwem państwa a prawem pasażerów do prywatności.
Podstawa prawna
- ustawa z dnia 9 lipca 2025 r. o zmianie ustawy o przetwarzaniu danych dotyczących przelotów pasażerów (PNR),
- wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 21 czerwca 2022 r., sygn. C-817/19.
Tematy porad zawartych w poradniku
- dane pasażerów lotniczych PNR
- okres przechowywania danych lotniczych 2025
- kary dla przewoźników lotniczych PNR
- rola JIP w przetwarzaniu danych PNR