W polskiej praktyce egzekucyjnej jednym z częściej pojawiających się problemów jest brak wiedzy wierzyciela na temat majątku dłużnika. Skuteczne odzyskanie należności wymaga jednak wskazania komornikowi składników majątku, z których można przeprowadzić egzekucję. Co zrobić, gdy wierzyciel nie zna majątku dłużnika? Ustawodawca przewidział w tym zakresie szczególną procedurę, o której mówi art. 801<sup>2</sup> k.p.c. W poradniku wyjaśniam, na czym polega poszukiwanie majątku dłużnika przez komornika, jakie są warunki skorzystania z tej instytucji, jak wygląda cała procedura w praktyce oraz jakie konsekwencje niesie za sobą umorzenie postępowania egzekucyjnego z powodu bezskuteczności. Przedstawiam także praktyczne przykłady i kluczowe wskazówki dla wierzycieli.
Na czym polega poszukiwanie majątku dłużnika przez komornika?
Poszukiwanie majątku dłużnika to szczególny tryb działania komornika sądowego, z którego może skorzystać wierzyciel, jeżeli nie udało się ustalić składników majątkowych dłużnika pozwalających na skuteczną egzekucję, mimo podjęcia podstawowych czynności przez komornika.
Podstawą prawną tej procedury jest art. 801<sup>2</sup> kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi:
„Wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie majątku dłużnika, jeżeli w drodze czynności przewidzianych w art. 801 § 1 pkt 1 nie zdołano ustalić majątku pozwalającego na zaspokojenie dochodzonego świadczenia.”
Oznacza to, że jeżeli dotychczasowe czynności, takie jak przesłuchanie dłużnika czy jego oświadczenie majątkowe, nie przyniosły efektu, wierzyciel zyskuje prawo do zlecenia komornikowi odpłatnego poszukiwania majątku.
Kiedy warto zlecić komornikowi poszukiwanie majątku dłużnika?
Krok po kroku:
- Brak wiedzy o majątku dłużnika
Jeśli wierzyciel nie jest w stanie wskazać składników majątku dłużnika, a podstawowe czynności egzekucyjne nie przyniosły rezultatu, warto rozważyć skorzystanie z tej procedury. - Zlecenie komornikowi poszukiwania majątku
Wierzyciel może, w formie wniosku, zażądać od komornika podjęcia czynności zmierzających do ujawnienia majątku dłużnika. - Odpłatność czynności
Poszukiwanie majątku dłużnika jest czynnością odpłatną – komornik pobiera za nią dodatkowe wynagrodzenie. Wysokość opłaty jest określona w przepisach wykonawczych. - Zakres czynności komornika
Komornik podejmuje działania mające na celu ustalenie majątku dłużnika z wszelkich dostępnych i zgodnych z prawem źródeł – nie tylko na podstawie wywiadu, ale także poprzez sprawdzenie rejestrów, kontakt z instytucjami czy czynności terenowe.
Co NIE jest poszukiwaniem majątku dłużnika?
Zgodnie z przepisami, za poszukiwanie majątku dłużnika nie uznaje się realizacji wniosków wierzyciela o zwrócenie się do konkretnych organów lub instytucji o udzielenie informacji (np. do urzędów skarbowych, ZUS, banków czy gmin). Takie działania są możliwe, ale są realizowane na podstawie innych przepisów, a nie art. 801<sup>2</sup> k.p.c.
Ważne! Jeżeli wierzyciel sam składa wniosek o pozyskanie informacji z takich źródeł, to czynności te nie wchodzą w zakres poszukiwania majątku przez komornika w rozumieniu art. 801<sup>2</sup> k.p.c.
Praktyczne przykłady zastosowania poszukiwania majątku dłużnika
Przykład 1 – Egzekucja bezskuteczna, dłużnik nie wskazuje majątku
Pani Marta, właścicielka małej firmy transportowej z Radomia, wygrała sprawę sądową przeciwko swojemu byłemu kontrahentowi – firmie „TransPartner Sp. z o.o.” Sąd zasądził na jej rzecz 28 000 zł. Komornik wezwał dłużnika do wskazania majątku i złożył zapytania do urzędu skarbowego, ZUS i banków, jednak nie uzyskał żadnych informacji o majątku, z którego można by prowadzić egzekucję. Pani Marta postanowiła skorzystać z uprawnienia z art. 801<sup>2</sup> k.p.c. i zleciła komornikowi odpłatne poszukiwanie majątku dłużnika. Komornik, korzystając z dodatkowych źródeł i informacji, ustalił, że dłużnik posiada udział w nieruchomości, która wcześniej nie była ujawniona. Dzięki temu udało się przeprowadzić skuteczną egzekucję z udziału w tej nieruchomości.
Przykład 2 – Egzekucja z ruchomości, wierzyciel nie zna przedmiotów egzekucji
Pan Jan, prowadzący działalność handlową w Toruniu, uzyskał nakaz zapłaty przeciwko osobie fizycznej – panu Krzysztofowi. Komornik nie był w stanie ustalić majątku, z którego można by ściągnąć należność. Pan Jan nie wiedział, jakimi ruchomościami dysponuje dłużnik. Zlecił więc komornikowi poszukiwanie majątku. W ramach czynności terenowych komornik odwiedził miejsce zamieszkania dłużnika i zidentyfikował samochód osobowy, z którego następnie została przeprowadzona skuteczna egzekucja.
Umorzenie postępowania egzekucyjnego z powodu bezskuteczności
W sytuacji, gdy mimo poszukiwań komornik nie ustali majątku dłużnika, z którego można byłoby przeprowadzić egzekucję, postępowanie egzekucyjne może zostać umorzone na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c., czyli z powodu bezskuteczności egzekucji. Dla wierzyciela oznacza to konieczność podjęcia innych działań – np. ponownego złożenia wniosku egzekucyjnego po upływie czasu, w którym sytuacja majątkowa dłużnika mogła ulec zmianie.
Kluczowe wskazówki dla wierzycieli
- Zlecenie poszukiwania majątku komornikowi jest prawem, nie obowiązkiem wierzyciela. Warto z niego skorzystać, gdy standardowe czynności nie przyniosły efektu.
- Czynność ta jest odpłatna – przed złożeniem wniosku warto sprawdzić aktualną wysokość opłaty.
- Komornik ma obowiązek podjęcia czynności po otrzymaniu wniosku – nie może odmówić ich wykonania.
- Im precyzyjniej opiszesz swoje oczekiwania lub potencjalne źródła informacji, tym większa szansa na szybkie ustalenie majątku.
- Jeśli dysponujesz jakimikolwiek wskazówkami lub podejrzewasz, że dłużnik ukrywa majątek, przekaż te informacje komornikowi.
- W przypadku całkowitej bezskuteczności egzekucji rozważ złożenie wniosku ponownie po upływie czasu – sytuacja finansowa dłużnika mogła się zmienić.
Podsumowanie
Poszukiwanie majątku dłużnika przez komornika jest ważnym narzędziem w rękach wierzyciela, umożliwiającym skuteczne dochodzenie należności, gdy nie dysponuje się wiedzą na temat majątku dłużnika. Procedura ta ma jednak określone ramy prawne i jest czynnością odpłatną, z której warto skorzystać, gdy inne metody zawodzą. Umiejętne wykorzystanie tego narzędzia może znacząco zwiększyć szanse na odzyskanie należności, ale nie gwarantuje sukcesu – końcowa skuteczność zależy także od realnej sytuacji majątkowej dłużnika.
Podstawa prawna
- art. 801<sup>2</sup> k.p.c. – Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 801 § 1 pkt 1 k.p.c. – Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. – Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 761 § 11 pkt 1–6 k.p.c. – Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 13 – Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa
Tematy porad zawartych w poradniku
- poszukiwanie majątku dłużnika przez komornika
- bezskuteczna egzekucja a działania wierzyciela
- odpłatność czynności komorniczych
- skuteczne odzyskiwanie należności
- wniosek o poszukiwanie majątku dłużnika
Przydatne adresy urzędowe: