Postępowanie nakazowe o zapłatę na podstawie weksla in blanco to szybka i skuteczna ścieżka odzyskiwania należności, często wykorzystywana przez przedsiębiorców. Jednak aby z niej skorzystać, trzeba znać specyfikę tego typu postępowania oraz rygorystyczne wymogi formalne. W tym poradniku krok po kroku wyjaśniam, jak prawidłowo przygotować pozew, jakie dokumenty dołączyć i czego można się spodziewać w trakcie procesu. 📌
🧾 Czym jest weksel in blanco i jak działa?
Weksel in blanco to weksel własny niezupełny, który w chwili wystawienia nie zawiera wszystkich wymaganych elementów (np. kwoty, daty płatności). Później jest on uzupełniany zgodnie z tzw. porozumieniem wekslowym, czyli umową zawartą między wystawcą a remitentem (wierzycielem).
🔑 Kluczowe cechy weksla in blanco:
- Pełni funkcję zabezpieczającą inne zobowiązania (tzw. stosunek podstawowy – np. umowa pożyczki).
- Może być uzupełniony dopiero w razie niewywiązania się dłużnika z umowy.
- Jego uzupełnienie musi być zgodne z deklaracją wekslową.
🧩 Przykład praktyczny
🧑🔧 Pan Karol prowadzi firmę budowlaną. W ramach współpracy z hurtownią materiałów podpisał umowę kredytu kupieckiego oraz wystawił na jej rzecz weksel in blanco jako zabezpieczenie. Po kilku miesiącach hurtownia nie otrzymała zapłaty, więc uzupełniła weksel o sumę zadłużenia i wniosła pozew do sądu w trybie nakazowym.
📝 Wytoczenie powództwa w trybie nakazowym – krok po kroku
1. Wniosek o wydanie nakazu zapłaty
Powód musi w pozwie wyraźnie wskazać, że wnosi o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, zgodnie z art. 484<sup>1</sup> k.p.c. W przeciwnym razie sprawa nie będzie mogła być rozpoznana w tym trybie.
2. Dołączenie oryginału weksla
📌 Zgodnie z art. 485 § 4 k.p.c., do pozwu należy dołączyć oryginał weksla, który jest podstawą dochodzonego roszczenia. Brak tego dokumentu skutkuje zwrotem pozwu.
💰 Opłaty sądowe
W postępowaniu nakazowym opłata wynosi 1/4 normalnej opłaty sądowej, czyli:
- Przy żądaniu do 20 000 zł – 1/4 opłaty stałej z art. 13 ust. 1 u.k.s.c.
- Przy żądaniu powyżej 20 000 zł – 1/4 opłaty stosunkowej wynoszącej 5% wartości przedmiotu sporu (maks. 200 000 zł).
Minimalna opłata to 30 zł (art. 20 ust. 1 u.k.s.c.).
⚖️ Wyroki sądowe
Sąd Najwyższy w wyroku z 1 grudnia 2010 r. (I CSK 181/10) podkreślił, że uzupełnienie weksla po przedawnieniu roszczenia ze stosunku podstawowego może być uznane za naruszenie porozumienia wekslowego – co stanowi podstawę do oddalenia powództwa.
🔍 Weryfikacja pozwu – co bada sąd?
Czy pozew podlega odrzuceniu?
Pozew zostanie odrzucony, jeśli:
- sprawa została już prawomocnie osądzona (art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.),
- sąd nie jest właściwy (np. brak jurysdykcji krajowej – art. 1099 k.p.c.),
- nie zachowano wymogów z art. 1165 k.p.c.
Badanie formalne
Sąd sprawdza:
- czy oryginał weksla został załączony,
- czy pozew zawiera wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie nakazowym,
- czy zawarte są niezbędne dane (strony, roszczenie, uzasadnienie).
✉️ Zwrot pozwu i usuwanie braków
Jeśli pozew jest niekompletny (brak podpisu, błędna opłata, brak załączników), sąd może:
- wyznaczyć termin na uzupełnienie braków formalnych i fiskalnych,
- zarządzić zwrot pozwu, co jest zaskarżalne (art. 394 § 1 pkt 2 k.p.c.).
🧩 Przykład praktyczny
🏢 Spółka handlowa z Poznania złożyła pozew w trybie nakazowym, ale nie dołączyła oryginału weksla. Sąd zwrócił pozew i wezwał do usunięcia braku. Po uzupełnieniu załączników sąd wydał nakaz zapłaty.
Rozstrzygnięcia sądu i skutki postępowania
🧾 Zarzuty od nakazu zapłaty – jak się bronić?
Po doręczeniu pozwanemu nakazu zapłaty, ma on 14 dni na wniesienie zarzutów. Musi przy tym wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy tylko w części.
W zarzutach pozwany ma obowiązek:
- przedstawić wszystkie twierdzenia i dowody (jeśli sąd tak nakazał – pod rygorem ich pominięcia),
- wyraźnie zaprzeczyć twierdzeniom powoda,
- załączyć dokumenty (np. umowy, przelewy, korespondencję) potwierdzające swoje stanowisko.
🔎 Przykładowe zarzuty w sprawach z weksla in blanco:
1. 🕒 Uprawnienie do uzupełnienia weksla wygasło
➡ np. wskutek zapłaty zobowiązania ze stosunku podstawowego lub jego przedawnienia.
2. 📉 Uprawnienie do uzupełnienia weksla nie powstało
➡ np. zobowiązanie warunkowe (np. zależne od opóźnienia) w ogóle nie powstało.
3. 📊 Uzupełnienie weksla na zawyżoną kwotę
➡ np. powód doliczył opłaty lub odsetki, które nie były uzgodnione.
4. ❌ Weksel nieważny formalnie
➡ np. brak podpisu, waluty lub miejsca wystawienia.
5. ⚠️ Zarzuty obiektywne
➡ niezależne od relacji między stronami, m.in. brak zdolności wekslowej, fałszerstwo podpisu, brak protestu wekslowego, przedawnienie.
⚖️ Przeprowadzenie postępowania dowodowego
Jeśli zarzuty nie zostały odrzucone, sąd przeprowadza postępowanie dowodowe. Obie strony mogą wtedy:
- zgłaszać nowe twierdzenia i dowody,
- odpowiadać na stanowisko przeciwnika,
- wnosić o dopuszczenie świadków, biegłych, dokumentów.
📌 Uwaga: Jeśli sąd wydał zarządzenie o przedstawieniu wszystkich twierdzeń i dowodów w piśmie przygotowawczym, a strona ich nie przedstawiła, może je później pominąć.
🔎 Legitymacja stron
✔ Legitymacja czynna (powoda)
Powód musi wykazać, że ma prawo dochodzić zapłaty z weksla:
- formalnie – jeśli jest wpisany jako remitent lub ma weksel z ciągiem indosów,
- materialnie – np. wskutek przelewu wierzytelności lub dziedziczenia.
📄 Jeśli powód uzyskał weksel przez indos dokonany przez pełnomocnika, musi – po zarzuceniu tego przez pozwanego – wykazać istnienie pełnomocnictwa.
✔ Legitymacja bierna (pozwanego)
Pozwany to osoba, która złożyła podpis na wekslu jako:
- wystawca,
- poręczyciel,
- indosant.
Także tu możliwe jest dziedziczenie obowiązku zapłaty.
💸 Odsetki z weksla – ile można żądać?
Zgodnie z art. 48 ustawy – Prawo wekslowe, należą się wyłącznie odsetki ustawowe za opóźnienie, i to dopiero od dnia następującego po przedstawieniu weksla do zapłaty.
📌 Weksel nie może zawierać zapisu o odsetkach umownych – takie zastrzeżenie uważa się za nieważne (art. 5 ustawy).
📜 Treść zobowiązania wekslowego
Co do zasady, liczy się dosłowna treść weksla. W praktyce sądy dopuszczają jednak możliwość:
- poprawy błędów językowych i stylistycznych,
- wykładni niejasnych sformułowań.
🧩 Przykład praktyczny
🧑🔧 Pani Elwira wniosła powództwo z weksla in blanco, uzupełnionego na kwotę 85 000 zł. Pozwany podniósł, że uregulował dług w części (30 000 zł) i zażądał przedstawienia oryginału weksla. Sąd ustalił, że przed uzupełnieniem minął termin przedawnienia roszczenia z umowy pożyczki, a powód nie wykazał innego porozumienia. W rezultacie – oddalono powództwo.
📤 Uzupełnienie weksla a zgodność z porozumieniem
Pozwany może zarzucić, że:
- weksel został uzupełniony niezgodnie z deklaracją wekslową (np. co do kwoty, terminu),
- w ogóle nie było upoważnienia do uzupełnienia weksla,
- uprawnienie wygasło przez przedawnienie.
➡ W takim przypadku spór przenosi się częściowo na grunt stosunku podstawowego.
📌 Powód może obronić się, wykazując, że uzupełnienie było zgodne z porozumieniem lub że zarzuty naruszają art. 5 k.c. (nadużycie prawa przez dłużnika).
🛑 Uchylenie nakazu i oddalenie powództwa
Powództwo może zostać oddalone w całości, gdy:
- weksel jest nieważny (np. brak waluty),
- powód nie ma legitymacji do dochodzenia roszczenia,
- dług został spłacony lub wygasł,
- uprawnienie do uzupełnienia wygasło.
⚖️ Uchylenie nakazu i uwzględnienie powództwa w części
Sąd może uwzględnić pozew częściowo, gdy:
- zapłata nastąpiła częściowo,
- uzupełnienie weksla dotyczyło zbyt wysokiej kwoty,
- odsetki naliczono błędnie (np. żądano odsetek umownych).
📌 Uwaga: Sąd nie może rozłożyć zasądzonej kwoty na raty ani przesunąć terminu zapłaty (art. 74 prawa wekslowego – zakaz stosowania art. 320 k.p.c. i art. 357<sup>1</sup> k.c.).
✅ Utrzymanie nakazu zapłaty
Nakaz zapłaty utrzymuje się w mocy, jeśli:
- powód wykazał swoją legitymację,
- weksel został prawidłowo uzupełniony,
- pozwany nie obalił domniemania zgodności z porozumieniem.
Sąd może wtedy z urzędu nadać wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności (art. 333 § 2 k.p.c.).
📚Podstawa prawna
- art. 38, art. 48, art. 70, art. 74, art. 101–103 – Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (Dz.U. z 2016 r. poz. 160)
- art. 127, art. 148 § 3, art. 205<sup>3</sup>, art. 205<sup>12</sup>, art. 229–230, art. 320, art. 333 § 2, art. 338, art. 357<sup>1</sup>, art. 484<sup>1</sup>, art. 485 § 2 i 4 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 5, art. 60, art. 65, art. 231 – Kodeks cywilny
🔖Tematy porad zawartych w poradniku
- obrona przed nakazem zapłaty z weksla
- zarzuty od nakazu zapłaty
- ważność i nieważność weksla in blanco
- deklaracja wekslowa a pozew
- co grozi za błędy w uzupełnieniu weksla