Inwestowanie wolnych środków finansowych może przynieść realny zysk, ale też wiąże się z obowiązkami podatkowymi. Przychody z kapitałów pieniężnych podlegają opodatkowaniu na specyficznych zasadach, które różnią się w zależności od źródła i rodzaju przychodu. W 2025 roku nadal obowiązuje zasada opodatkowania zysków kapitałowych według stawki 19%, ale sposób rozliczenia – czy przez płatnika, czy przez podatnika – może się różnić. W artykule wyjaśniam, kiedy i jak należy zapłacić podatek, na co uważać oraz jak nie wpaść w pułapki fiskalne.
Przychody z kapitałów pieniężnych – co to właściwie jest?
Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT, jednym ze źródeł przychodów są tzw. kapitały pieniężne i prawa majątkowe. W uproszczeniu są to wszelkiego rodzaju przychody z inwestycji, takie jak:
- odsetki od lokat i pożyczek,
- dywidendy i inne udziały w zyskach osób prawnych,
- zyski z funduszy inwestycyjnych i PPK,
- dochody ze sprzedaży papierów wartościowych,
- zyski z obrotu kryptowalutami.
Ważne jest rozróżnienie, czy dana forma przychodu powstaje w ramach działalności gospodarczej, czy poza nią. Przykładowo, odsetki od pożyczki udzielonej w ramach firmy będą opodatkowane inaczej niż pożyczka prywatna.
Kto rozlicza podatek? Płatnik czy podatnik?
W polskim systemie prawnym występują dwa sposoby rozliczenia podatku od kapitałów pieniężnych:
✅ Przychody rozliczane przez płatnika
W większości przypadków to instytucja wypłacająca przychód (np. bank, dom maklerski, fundusz inwestycyjny) jest zobowiązana do pobrania i odprowadzenia podatku. Dotyczy to między innymi:
- odsetek od lokat i pożyczek (jeśli pożyczka nie była udzielona w ramach firmy),
- dywidend,
- zysków z funduszy inwestycyjnych,
- wypłat z Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK).
Podatek wynosi 19% i nie łączy się z innymi dochodami (np. z pracy czy działalności gospodarczej). Oznacza to, że nie można np. rozliczyć się wspólnie z małżonkiem czy zastosować ulg.
Przykład:
Pani Anna z Łodzi posiadała środki zgromadzone w funduszu inwestycyjnym, z którego w 2024 roku uzyskała 12 000 zł zysku. Fundusz pobrał i odprowadził 19% podatku (czyli 2280 zł), więc Pani Anna nie musi składać żadnej deklaracji PIT w tym zakresie.
⚠️ Wyjątek – zwolnienie z podatku w PPK
Zyski wypłacane z PPK mogą być zwolnione z podatku, jeśli wypłata następuje:
- po ukończeniu 60. roku życia,
- w związku z poważnym zachorowaniem,
- jako wkład własny przy zakupie mieszkania.
Jednak naruszenie tych warunków skutkuje koniecznością zapłaty podatku, także w wysokości 19%.
Przychody rozliczane przez podatnika
Są sytuacje, w których to sam podatnik ma obowiązek obliczyć, zadeklarować i zapłacić podatek. Dotyczy to m.in.:
- sprzedaży papierów wartościowych (np. akcji, obligacji),
- obrotu kryptowalutami,
- zbycia udziałów lub akcji w spółkach kapitałowych,
- objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny.
W takich przypadkach obowiązuje także stawka 19%, ale podatnik musi:
- sam ustalić dochód (przychód minus koszty),
- wykazać go w PIT-38 lub PIT-36 (jeśli dochód był częścią działalności),
- zapłacić podatek najpóźniej w terminie złożenia deklaracji.
Przykład:
Pan Marek z Bydgoszczy w 2024 roku sprzedał akcje kupione kilka lat wcześniej, osiągając dochód 18 000 zł. Nie miał innych przychodów z kapitałów pieniężnych. W 2025 roku musi złożyć PIT-38 i zapłacić podatek w wysokości 3420 zł (czyli 19% od dochodu).
Dochody z kryptowalut – zasady opodatkowania
Kryptowaluty, mimo że funkcjonują w cyfrowym świecie, podlegają takim samym zasadom podatkowym jak tradycyjne inwestycje. Zgodnie z art. 30b ust. 1a i 1b ustawy o PIT, dochód z odpłatnego zbycia walut wirtualnych podlega opodatkowaniu stawką 19%.
Jak obliczyć dochód?
Dochód to różnica między:
- sumą przychodów z odpłatnego zbycia kryptowalut (np. sprzedaż za złotówki, wymiana na inną walutę, zapłata kryptowalutą za usługę),
- a kosztami uzyskania przychodu, czyli m.in. kosztami zakupu tych kryptowalut, prowizjami giełdy itp.
Co ważne, strat z kryptowalut nie można odliczać od innych źródeł dochodów, np. z etatu czy działalności gospodarczej.
Przykład:
Pani Edyta kupiła w 2023 r. Bitcoina za 40 000 zł. W 2024 roku sprzedała go za 60 000 zł. Jej dochód to 20 000 zł, a podatek do zapłaty w 2025 roku – 3800 zł.
Dochody z zagranicy – kiedy trzeba zapłacić podatek w Polsce?
Jeśli podatnik uzyskuje dochody z kapitałów pieniężnych poza granicami Polski, np. z zagranicznych kont oszczędnościowych, inwestycji w fundusze czy akcji zagranicznych spółek, również może być zobowiązany do zapłaty podatku w Polsce.
Podstawową zasadą jest łączenie dochodów uzyskanych w Polsce i za granicą – a następnie odliczenie podatku zapłaconego za granicą, ale tylko do wysokości podatku, jaki byłby należny w Polsce.
Warunek – certyfikat rezydencji
Aby uniknąć podwójnego opodatkowania i móc zastosować stawki wynikające z umów międzynarodowych, podatnik musi posiadać aktualny certyfikat rezydencji podatkowej. Jest to dokument potwierdzający miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
📌 Certyfikat jest ważny przez 12 miesięcy – po tym czasie należy go odnowić.
Przykład z dochodami zagranicznymi
Pan Artur z Wrocławia uzyskał w 2024 roku 5000 euro (ok. 22 000 zł) dochodu z dywidend z akcji spółki niemieckiej. Niemiecki urząd skarbowy pobrał 15% podatku (3300 zł). W Polsce od dywidend przysługuje stawka 19% (4180 zł). Pan Artur musi dopłacić różnicę – 880 zł, a dochód wykazać w deklaracji PIT-38.
Uwaga na działalność gospodarczą!
Jeśli odpłatne zbycie papierów wartościowych lub kryptowalut następuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, to dochód z takiej transakcji nie podlega opodatkowaniu według stawki 19% z kapitałów pieniężnych, lecz jako przychód z działalności gospodarczej – na zasadach ogólnych (skala podatkowa) lub liniowo (19%), w zależności od wybranej formy opodatkowania.
Ważne jest więc ustalenie, czy inwestowanie ma charakter profesjonalny, powtarzalny i zorganizowany, co może sugerować prowadzenie działalności gospodarczej.
Przykład:
Pan Kamil regularnie dokonuje obrotu akcjami i kryptowalutami, prowadzi dokumentację i korzysta z doradztwa inwestycyjnego. Fiskus może uznać, że działalność ma charakter zarobkowy i profesjonalny, co oznacza, że powinien zarejestrować działalność gospodarczą i opodatkować dochody w inny sposób.
Kiedy można odliczyć koszty uzyskania przychodu?
W większości przypadków przychody z kapitałów pieniężnych są opodatkowane ryczałtowo od przychodu – czyli bez uwzględniania kosztów. Są jednak wyjątki, kiedy podatnik ma prawo do ich potrącenia, co może znacząco obniżyć wysokość należnego podatku.
Koszty uwzględnia się m.in. w przypadku:
- dochodu z odpłatnego zbycia papierów wartościowych,
- zysków z funduszy kapitałowych,
- dochodu z umów ubezpieczenia inwestycyjnego (np. polisolokat),
- wypłat z PPK, PPE, IKE, jeżeli nie spełniają warunków zwolnienia,
- dochodów z obrotu walutami wirtualnymi.
Koszty te należy udokumentować – mogą to być np. dowody zakupu papierów wartościowych, prowizje maklerskie, koszty nabycia kryptowalut.
Przykład:
Pani Justyna z Krakowa sprzedała w 2024 r. obligacje skarbowe za 40 000 zł, które wcześniej kupiła za 34 000 zł. Dodatkowo zapłaciła 200 zł prowizji maklerskiej. Jej dochód wynosi:
40 000 zł – 34 000 zł – 200 zł = 5800 zł, a podatek do zapłaty to 1102 zł.
Jakie formularze PIT należy złożyć?
W zależności od rodzaju przychodu i tego, kto rozlicza podatek, podatnik może mieć obowiązek złożenia jednego z poniższych formularzy:
🧾 PIT-38
Składany przez osoby fizyczne, które uzyskały dochody z:
- odpłatnego zbycia papierów wartościowych,
- realizacji praw z instrumentów finansowych,
- zbycia udziałów i akcji,
- obrotu kryptowalutami.
🧾 PIT-36
Składany przez podatników, którzy:
- prowadzą działalność gospodarczą (np. inwestycje w ramach firmy),
- uzyskali dochody za granicą, które nie zostały rozliczone przez płatnika.
🧾 PIT-8AR
Deklaracja składana przez płatników, np. banki, fundusze inwestycyjne – w celu rozliczenia pobranego podatku od kapitałów pieniężnych.
Kluczowe wskazówki praktyczne
✔️ Sprawdź, kto powinien rozliczyć podatek – płatnik czy Ty sam.
✔️ Zbieraj dokumenty potwierdzające koszty zakupu papierów, kryptowalut itp.
✔️ Nie zapomnij o zagranicznych dochodach – mogą podlegać opodatkowaniu w Polsce.
✔️ Zadbaj o certyfikat rezydencji – jego brak może skutkować podwójnym opodatkowaniem.
✔️ Złóż deklarację w terminie – zwykle do 30 kwietnia roku następnego.
✔️ Nie mieszaj źródeł dochodu – kapitały pieniężne nie łączą się z dochodami z pracy czy firmy.
Podstawa prawna
- art. 10 ust. 1 pkt 7, art. 30a, art. 30b – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.)
- art. 98, 99, 102, 105 – ustawa z 4.10.2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 46)
- art. 40a – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 497 ze zm.)
- art. 25b – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.)