Objęcie majątku upadłego przez syndyka to kluczowy etap postępowania upadłościowego. Od jego prawidłowego przeprowadzenia zależy zarówno skuteczność zaspokojenia wierzycieli, jak i bezpieczeństwo prawne wszystkich uczestników postępowania. Ten poradnik wyjaśni Ci – krok po kroku – jak wygląda proces obejmowania majątku przez syndyka, jakie są najważniejsze obowiązki i uprawnienia syndyka oraz na co powinien zwrócić uwagę zarówno przedsiębiorca, jak i osoba fizyczna ogłaszająca upadłość.
Dowiesz się, jakie działania musi podjąć syndyk, kiedy traci się zarząd nad majątkiem i jak wygląda sporządzanie inwentarza. Poradnik zawiera również praktyczne przykłady i cytaty z aktualnych przepisów prawa.
Dlaczego temat objęcia majątku przez syndyka jest ważny?
Jeżeli prowadzisz firmę lub jesteś osobą fizyczną, która znalazła się w trudnej sytuacji finansowej i musisz ogłosić upadłość – musisz mieć świadomość, że od momentu ogłoszenia upadłości to syndyk przejmuje zarząd nad Twoim majątkiem. Prawidłowe przekazanie majątku i współpraca z syndykiem mają kluczowe znaczenie dla przebiegu całego postępowania. Zaniedbania mogą skutkować nie tylko stratą majątku, ale też odpowiedzialnością karną lub cywilną.
Krok po kroku: jak syndyk obejmuje majątek upadłego?
Krok 1: Ogłoszenie upadłości – co się wtedy dzieje?
Gdy sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, przedsiębiorca (lub osoba fizyczna) traci zarząd swoim majątkiem, a prawo do rozporządzania tym majątkiem przechodzi na syndyka. Jest to tzw. masa upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli. Jednak upadły nie traci zdolności do czynności prawnych w sprawach, które nie dotyczą masy upadłości.
Przykład praktyczny 1:
Pan Michał prowadził firmę budowlaną. W marcu 2025 r. sąd ogłosił jego upadłość. Od tego momentu nie może samodzielnie sprzedawać czy przekazywać składników majątku firmy – zarząd nad całym majątkiem przejmuje syndyk.
Podstawa prawna:
Art. 173 ustawy Prawo upadłościowe:
„Z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania majątkiem wchodzącym w skład masy upadłości.”
Krok 2: Obejmowanie zarządu masą upadłości przez syndyka
Syndyk obejmuje majątek z mocy samego prawa – nie są wymagane żadne dodatkowe czynności ani formalności ze strony upadłego, sądu czy sędziego-komisarza. Podstawą do objęcia majątku jest samo postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Syndyk działa w imieniu własnym, ale na rachunek upadłego.
Przykład praktyczny 2:
Pani Aleksandra ogłosiła upadłość konsumencką. Syndyk nie musi przychodzić do jej domu, by formalnie przejąć klucze do mieszkania – wystarczy postanowienie sądu, a od tego dnia zarząd nad jej majątkiem formalnie już należy do syndyka.
Podstawa prawna:
Art. 160 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe:
„Syndyk wykonuje czynności związane z zarządem masą upadłości w imieniu własnym, lecz na rachunek upadłego.”
Krok 3: Zarządzanie masą upadłości – co robi syndyk?
Po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości syndyk podejmuje czynności, które mają na celu:
- zabezpieczenie majątku upadłego,
- ustalenie składników majątku,
- spieniężenie majątku i przekazanie środków wierzycielom.
Syndyk musi dbać o to, by majątek nie uległ zniszczeniu lub uszczupleniu. W praktyce często oznacza to zabezpieczenie lokalu, pieczę nad dokumentacją firmową, czy czasowe zatrzymanie produkcji.
Krok 4: Ustalenie majątku ruchomego i nieruchomego
Syndyk, korzystając z ksiąg rachunkowych i innych dokumentów, ustala składniki majątku, które wchodzą do masy upadłości. Obejmuje to:
- ruchomości (maszyny, pojazdy, sprzęt elektroniczny, wyposażenie biura itp.),
- nieruchomości (domy, mieszkania, działki, lokale użytkowe),
- środki pieniężne (gotówka, rachunki bankowe).
Jeżeli syndyk stwierdzi, że jakichś składników nie objął, ma obowiązek sporządzić ich spis.
Krok 5: Sporządzenie spisu inwentarza i bilansu
Kluczowym obowiązkiem syndyka jest sporządzenie spisu inwentarza oraz spisu należności. W spisie inwentarza powinny znaleźć się wszystkie prawa, ruchomości, nieruchomości i środki pieniężne zgromadzone w kasie oraz na rachunkach bankowych. Sporządzony spis syndyk składa w postaci elektronicznej i zamieszcza w odpowiednim rejestrze.
Podstawa prawna:
Art. 69 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe:
„Syndyk ustala skład masy upadłości przez sporządzenie spisu inwentarza oraz spisu należności.”
Krok 6: Wyłączenie z masy upadłości składników nienależących do upadłego
Syndyk ma obowiązek wyłączyć z masy upadłości te składniki mienia, które nie należą do upadłego (np. rzeczy użyczone, leasingowane, rzeczy należące do osób trzecich).
Krok 7: Ubezskutecznienie czynności prawnych upadłego
Jeśli upadły jeszcze przed ogłoszeniem upadłości podejmował działania zmierzające do uszczuplenia majątku kosztem wierzycieli, syndyk może żądać uznania takich czynności za bezskuteczne, a nawet wytoczyć odpowiednie powództwo.
Przykład praktyczny 3:
Firma „Delta” w ostatnich tygodniach przed upadłością sprzedała kluczową maszynę zaprzyjaźnionej firmie po rażąco zaniżonej cenie. Syndyk występuje do sądu o uznanie tej czynności za bezskuteczną i przywrócenie maszyny do masy upadłości.
Podsumowanie – najważniejsze wskazówki
- Po ogłoszeniu upadłości tracisz zarząd swoim majątkiem – wszystkie czynności związane z zarządem wykonuje syndyk.
- Syndyk ustala skład majątku, sporządza inwentarz i dba o zabezpieczenie masy upadłości.
- Wszelkie próby wyprowadzenia majątku przed ogłoszeniem upadłości mogą być uznane za bezskuteczne.
- Współpracuj z syndykiem i udostępnij mu wszelkie dokumenty oraz informacje o majątku – to przyspieszy postępowanie i ograniczy ryzyko dla Ciebie.
Podstawa prawna
- art. 173, art. 160 ust. 1, art. 51 ust. 1 pkt 6, art. 69 ust. 1, art. 69 ust. 1d, art. 69 ust. 1e, art. 70 – Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2024 r. poz. 2501 z późn. zm.)
Tematy porad zawartych w poradniku
- objęcie majątku upadłego syndyk 2025
- postępowanie upadłościowe krok po kroku
- obowiązki syndyka w upadłości
- spis inwentarza syndyka
- masa upadłości zasady