Zawarcie umowy na instalację fotowoltaiczną z niską wartością wykupu budzi pytania o prawidłowe ujęcie księgowe takiej transakcji. Czy należy traktować ją jak leasing operacyjny czy finansowy? Jak poprawnie zaksięgować miesięczne faktury? Ten poradnik odpowie na te pytania i pomoże Ci uniknąć błędów, które mogą skutkować nieprawidłowościami w sprawozdaniu finansowym 📄.
Leasing instalacji PV – co decyduje o kwalifikacji księgowej?
Instalacje fotowoltaiczne coraz częściej są oddawane do odpłatnego użytkowania firmom w modelu przypominającym leasing. W praktyce mogą przybierać formę:
- Leasingu operacyjnego – w którym opłaty są zaliczane bezpośrednio do kosztów operacyjnych i nie ewidencjonuje się instalacji jako środka trwałego,
- Leasingu finansowego – w którym przedmiot umowy traktuje się jak własny środek trwały, a miesięczne opłaty księguje się jako spłatę zobowiązania.
Kluczowe znaczenie ma tu art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości, który zawiera siedem warunków, po spełnieniu których umowa podlega zakwalifikowaniu jako leasing finansowy.
Jeśli choć jeden z tych warunków jest spełniony – jednostka powinna zaksięgować instalację jako własny środek trwały i rozliczać umowę jak leasing finansowy. W przeciwnym wypadku może traktować ją jako leasing operacyjny.
Przykład nr 1 – leasing finansowy: niska wartość wykupu i pełny okres użytkowania
Spółka SolarLux sp. z o.o. z Krakowa zawarła umowę na instalację PV na dachu swojej siedziby. Umowa opiewa na 7 lat. Wartość wykupu po zakończeniu umowy wynosi 1 zł. Instalacja została wykonana i przekazana do użytkowania. Wartość instalacji to 210 000 zł, a miesięczne raty wynoszą po 2 500 zł netto + VAT.
Spółka spełnia co najmniej dwa warunki z art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości:
✔ po zakończeniu umowy przewidziany jest zakup instalacji za symboliczną kwotę (poniżej wartości rynkowej),
✔ okres użytkowania odpowiada przewidywanemu okresowi użytkowania instalacji (7 lat ≈ 100% żywotności instalacji).
➡ W takiej sytuacji spółka powinna:
- przyjąć instalację do ewidencji środków trwałych,
- dokonywać amortyzacji zgodnie z planem amortyzacji,
- każdą fakturę miesięczną księgować jako spłatę zobowiązania wobec dostawcy (część kapitałowa i odsetkowa).
Przykład nr 2 – leasing operacyjny: spółka z uproszczoną rachunkowością
Firma EcoStart Michał Wójtowicz, prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, zawarła podobną umowę leasingową. Jednak jej przychody i zatrudnienie są na poziomie mikroprzedsiębiorstwa.
Dzięki temu może skorzystać z uproszczenia na podstawie art. 3 ust. 6 ustawy o rachunkowości, czyli kwalifikować umowę zgodnie z przepisami podatkowymi.
➡ W takiej sytuacji przedsiębiorca może:
- nie rozpoznawać środka trwałego,
- księgować co miesiąc faktury jako koszty uzyskania przychodów,
- prowadzić ewidencję jak dla leasingu operacyjnego.
Jak interpretować warunki z art. 3 ust. 4?
📌 W praktyce najczęściej decydujące są:
- niewielka wartość wykupu (np. 1 zł),
- długość okresu użytkowania odpowiadająca większości ekonomicznej żywotności środka,
- przystosowanie instalacji wyłącznie do potrzeb konkretnego użytkownika (np. indywidualny projekt dachu, umiejscowienie inwertera).
W przypadku instalacji PV wiele umów spełnia przynajmniej jeden z tych warunków – co przesądza o konieczności ich bilansowego ujęcia jako leasing finansowy.
Jak ująć faktury za opłatę podstawową?
W zależności od wybranej klasyfikacji, faktury księguje się inaczej:
| Rodzaj leasingu | Ujęcie księgowe faktury miesięcznej |
|---|---|
| Leasing finansowy | Zmniejszenie zobowiązania wobec finansującego |
| Leasing operacyjny | Bezpośrednio w koszty działalności operacyjnej |
Podsumowanie
✔ Jeśli umowa przewiduje symboliczny wykup (np. 1 zł) i trwa przez większość ekonomicznego okresu użytkowania – najpewniej mamy do czynienia z leasingiem finansowym.
✔ Małe firmy mogą skorzystać z uproszczenia i kwalifikować umowy według zasad podatkowych – czyli jako leasing operacyjny, bez wykazywania instalacji jako środka trwałego.
✔ Decyzja powinna być zgodna z polityką rachunkowości firmy i odpowiednio udokumentowana w sprawozdaniu finansowym.
Podstawa prawna
- art. 3 ust. 4 i ust. 6 – ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. 2023 poz. 120 t.j.)
Tematy porad zawartych w poradniku
- leasing finansowy instalacji PV
- księgowanie fotowoltaiki w firmie
- rachunkowość a leasing operacyjny 2025
- środki trwałe a leasing
- uproszczenia rachunkowe dla mikroprzedsiębiorców