Krótkoterminowe inwestycje to istotny składnik aktywów obrotowych każdej firmy, która zarządza nadwyżkami finansowymi w sposób świadomy i elastyczny. Odpowiednia klasyfikacja i wycena takich inwestycji wpływa nie tylko na prawidłowe sporządzenie sprawozdań finansowych, ale też na ocenę płynności finansowej oraz ryzyka prowadzenia działalności. W tym poradniku wyjaśniam, jak prawidłowo traktować papiery wartościowe, pożyczki, instrumenty pochodne oraz inne inwestycje krótkoterminowe – z perspektywy księgowości i przepisów ustawy o rachunkowości.
📄 Co zalicza się do inwestycji krótkoterminowych?
Zgodnie z ustawą o rachunkowości, inwestycje krótkoterminowe to składniki aktywów, które jednostka zamierza zbyć, zrealizować lub wykorzystać w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Najczęściej będą to:
- akcje i udziały przeznaczone do obrotu,
- dłużne papiery wartościowe (np. obligacje),
- udzielone pożyczki z krótkim terminem spłaty,
- instrumenty pochodne (np. kontrakty forward),
- inne inwestycje o charakterze majątkowym, takie jak kruszce czy dzieła sztuki.
📈 Papiery wartościowe o charakterze kapitałowym
🔹 Kiedy zaliczyć akcje do inwestycji krótkoterminowych?
Jeśli firma kupuje akcje z zamiarem szybkiej sprzedaży i czerpania zysków z krótkoterminowych wahań cen – powinna ująć je jako aktywa finansowe przeznaczone do obrotu. Nieważne, czy sprzedaż faktycznie nastąpi w ciągu miesiąca czy dziesięciu – kluczowa jest intencja zarządu.
🔸 Przykład:
Firma handlowa MAR-TEX z Poznania w czerwcu 2025 roku nabyła pakiet akcji spółki notowanej na GPW, licząc na wzrost kursu po opublikowaniu wyników kwartalnych. Zamierza sprzedać te akcje najpóźniej do września 2025 r. Niezależnie od tego, czy uda się to zrobić wcześniej – akcje te powinny być ujęte jako inwestycje krótkoterminowe.
💰 Wycena:
Takie akcje należy wyceniać według wartości godziwej, a zmiany tej wartości odnoszone są do przychodów lub kosztów finansowych.
📄 Dłużne papiery wartościowe (np. obligacje)
🔹 Kiedy zaliczamy je do inwestycji krótkoterminowych?
Gdy termin wykupu papierów dłużnych przez emitenta nie przekracza 12 miesięcy i jednostka ma zamiar oraz zdolność do ich utrzymania do terminu wykupu.
🔸 Przykład:
Firma ECO-BUD Sp. z o.o. zakupiła w maju 2025 r. obligacje skarbowe z terminem wykupu w lutym 2026 r. Jeśli jednak zamierza je zbyć jeszcze w 2025 r., to nie będą one traktowane jako inwestycje krótkoterminowe – mimo krótkiego czasu do wykupu.
💰 Wycena:
Obligacje utrzymywane do wykupu wycenia się według skorygowanej ceny nabycia, z uwzględnieniem dyskonta i efektywnej stopy procentowej.
💸 Udzielone pożyczki krótkoterminowe
Jeśli firma udzieliła pożyczki innej jednostce i termin jej spłaty przypada w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, a intencją jest jej utrzymanie do końca – klasyfikujemy ją jako inwestycję krótkoterminową.
🔸 Przykład:
Firma PROFINANS z Lublina w lipcu 2025 r. udzieliła spółce partnerskiej pożyczki w wysokości 150 000 zł na 9 miesięcy. Pożyczka powinna zostać ujęta w inwestycjach krótkoterminowych i wyceniona według skorygowanej ceny nabycia.
⚠️ Instrumenty pochodne (np. kontrakty forward)
Instrumenty pochodne to skomplikowane narzędzia finansowe, których wartość zależy od tzw. „bazy” – np. kursu waluty, stopy procentowej lub indeksu giełdowego.
🔸 Przykład:
Spółka POL-EXPORT S.A. sprzedała towary kontrahentowi w Wielkiej Brytanii na kwotę 1 000 000 GBP, z płatnością za trzy miesiące. Obawiając się spadku kursu GBP, zawarła z bankiem kontrakt forward na sprzedaż tej kwoty po stałym kursie. Taki kontrakt należy ująć jako instrument pochodny i wycenić według wartości godziwej.
📌 Wycena:
Instrumenty pochodne wycenia się zawsze według wartości godziwej, niezależnie od intencji jednostki co do ich dalszego wykorzystania.
💎 Inne inwestycje krótkoterminowe
Do tej kategorii zaliczamy aktywa, które nie mają formy finansowej, ale są nabywane z zamiarem odsprzedaży w krótkim terminie. Przykłady to:
- dzieła sztuki,
- metale szlachetne (np. złoto inwestycyjne),
- kamienie szlachetne.
💰 Wycena:
Zgodnie z przepisami, wycena następuje według ceny nabycia lub ceny rynkowej – w zależności od tego, która jest niższa.
✅ Podsumowanie – jak zarządzać krótkoterminowymi inwestycjami?
- 📌 Kluczowa jest intencja zarządu – to ona decyduje o klasyfikacji.
- 📈 Inwestycje przeznaczone do obrotu wyceniaj zawsze według wartości godziwej.
- 📉 Pożyczki i obligacje utrzymywane do wykupu – według skorygowanej ceny nabycia.
- 📄 Pamiętaj o ujawnieniach w polityce rachunkowości i notach do sprawozdań finansowych.
🧾 Podstawa prawna:
- art. 28 ust. 1 pkt 5 – Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. 2023 poz. 120, ze zm.)
📚 Tematy porad zawartych w poradniku:
- klasyfikacja inwestycji krótkoterminowych
- wycena akcji i obligacji w bilansie
- instrumenty pochodne w rachunkowości
- inwestycje krótkoterminowe a ustawa o rachunkowości
- pożyczki krótkoterminowe w firmie