Jak udokumentować koszty uzyskania przychodu?
Aby móc odliczyć koszty, trzeba je w sposób wiarygodny udokumentować. Urząd skarbowy może żądać dowodów na każdy element rozliczenia. Poniżej najczęstsze dokumenty uznawane jako wystarczające:
🗂 Dokumenty potwierdzające koszty:
- potwierdzenia przelewu za zakup akcji lub kryptowalut,
- umowy kupna/sprzedaży,
- wydruki historii transakcji z konta maklerskiego lub giełdy kryptowalut,
- faktury za prowizje, opłaty giełdowe lub doradcze,
- potwierdzenia zawarcia umów ubezpieczeniowych lub funduszowych.
📌 Zasada: Koszty muszą być bezpośrednio powiązane z osiągnięciem przychodu. Nie można odliczyć np. kosztów paliwa użytego do dojazdu na spotkanie z doradcą.
Koszty przy dochodach zagranicznych
Jeśli podatnik uzyskał dochody z inwestycji poza granicami Polski, również może odliczyć koszty – pod warunkiem, że podobne dochody w Polsce również dawałyby takie prawo.
Przykład: Pan Tomasz sprzedał w USA akcje spółki notowanej na NASDAQ, które kupił 3 lata wcześniej. Ma prawo odliczyć koszty ich zakupu i prowizji, bo w Polsce sprzedaż akcji także podlega opodatkowaniu dochodu, a nie przychodu.
Jak rozliczyć dochody i koszty w deklaracji PIT?
🧾 PIT-38
Jeśli dochody pochodzą z:
- sprzedaży papierów wartościowych,
- zbycia udziałów lub akcji,
- zbycia walut wirtualnych – należy je wykazać w PIT-38.
W części D formularza należy wykazać:
- sumę przychodów,
- koszty uzyskania,
- dochód,
- kwotę należnego podatku (19%).
🧾 PIT-36
Składany przez podatników, którzy uzyskują dochody z kapitałów pieniężnych w ramach działalności gospodarczej lub uzyskują je z zagranicy i nie są objęci ryczałtowym poborem przez płatnika.
Praktyczne przykłady rozliczeń
📌 Przykład 1: Zysk z akcji i strata z kryptowalut
Pani Renata:
- sprzedała akcje z zyskiem 10 000 zł,
- sprzedała kryptowaluty ze stratą 5000 zł.
Nie może „pomieszać” źródeł. Strata z kryptowalut nie obniża dochodu z akcji. W PIT-38 wykazuje:
- dochód z akcji: 10 000 zł → podatek 1900 zł,
- stratę z kryptowalut: -5000 zł → możliwa do rozliczenia w kolejnych latach tylko w obrębie kryptowalut.
📌 Przykład 2: Przychód z dywidendy – brak możliwości odliczenia kosztów
Pan Daniel otrzymał 5000 zł dywidendy z akcji spółki notowanej w Polsce. Spółka wypłacająca pobrała i odprowadziła 950 zł podatku (19%). Pan Daniel nie musi składać deklaracji, nie może też odliczyć żadnych kosztów nabycia akcji.
Najczęstsze błędy podatników
❌ Łączenie różnych źródeł dochodów (np. akcji i kryptowalut) do jednej podstawy opodatkowania.
❌ Brak dokumentacji potwierdzającej koszty – skutkuje brakiem możliwości ich odliczenia.
❌ Niezłożenie deklaracji PIT-38 mimo obowiązku.
❌ Pominięcie zagranicznych dochodów – mimo że mogą być opodatkowane w Polsce.
Podsumowanie
- Nie każdy dochód z kapitałów pieniężnych daje prawo do odliczenia kosztów – sprawdź, które.
- Koszty muszą być udokumentowane i bezpośrednio związane z osiągniętym przychodem.
- W rozliczeniu ważne jest zachowanie rozdzielenia źródeł dochodów – nie wszystkie można łączyć.
- W razie wątpliwości warto skonsultować się z doradcą podatkowym lub biurem rachunkowym.
Podstawa prawna
- art. 30a, 30b – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.)
- art. 98–105 – ustawa z 4.10.2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 46)
- art. 40a – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 497 ze zm.)
- art. 25b – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.)