Dlaczego warto znać tę procedurę?
Jeśli jesteś wierzycielem i Twoje próby wyegzekwowania należności od dłużnika kończą się fiaskiem, bo nie jesteś w stanie ustalić jego majątku – nie oznacza to jeszcze, że jesteś bezradny. Masz możliwość zlecenia komornikowi poszukiwania majątku dłużnika. To skuteczne narzędzie, które może umożliwić rozpoczęcie egzekucji, nawet gdy dłużnik nie ujawnia swojego stanu majątkowego.
W tym poradniku dowiesz się, kiedy i jak skorzystać z tej procedury, ile to kosztuje, jakie masz prawa, a także co komornik może zrobić w Twoim imieniu.
Kiedy komornik działa z urzędu, a kiedy potrzebny jest wniosek wierzyciela?
Zasadniczo komornik nie ma obowiązku samodzielnego ustalania majątku dłużnika. Wyjątkiem są dwa przypadki, w których działa z urzędu, czyli bez potrzeby składania dodatkowego wniosku:
- Egzekucja alimentów – gdy prowadzona jest egzekucja świadczeń alimentacyjnych (na podstawie art. 1086 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego),
- Egzekucja należności Skarbu Państwa – m.in. grzywien i kar pieniężnych na rzecz sądu (na podstawie § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 29 lipca 2016 r.).
We wszystkich innych przypadkach – aby komornik rozpoczął poszukiwanie majątku dłużnika, musisz złożyć osobny wniosek i wnieść stosowną opłatę.
Warunek podstawowy: brak wiedzy o majątku dłużnika
Nie każdy wierzyciel może od razu zlecić komornikowi poszukiwanie majątku. Aby wniosek był zasadny, musi zaistnieć brak możliwości ustalenia majątku dłużnika, który umożliwiałby skuteczną egzekucję.
Komornik ma dostęp do różnych źródeł informacji, takich jak:
- Rejestry publiczne (CEIDG, KRS, księgi wieczyste, rejestr pojazdów),
- Systemy informatyczne, w tym np. OGNIVO (dostęp do informacji bankowej),
- Dane z innych prowadzonych przez siebie postępowań.
Jeżeli na tej podstawie nie uda się ustalić majątku wystarczającego do zaspokojenia roszczenia, możesz wystąpić z wnioskiem o jego poszukiwanie.
Opłata od wniosku o poszukiwanie majątku
Złożenie wniosku wiąże się z opłatą stałą w wysokości 100 zł, zgodnie z art. 44 ustawy z dnia 22 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych. Wniosek bez opłaty może zostać zwrócony albo komornik może wezwać do jej uiszczenia.
Czy można nie płacić?
Tak – jeżeli byłeś zwolniony z kosztów sądowych w postępowaniu rozpoznawczym (czyli w sprawie sądowej, która zakończyła się wydaniem tytułu wykonawczego), to również w postępowaniu egzekucyjnym możesz skorzystać ze zwolnienia od kosztów egzekucji (art. 771 k.p.c.).
W razie sporu z komornikiem o obowiązek wniesienia opłaty lub jej wysokość – możesz wnieść skargę do sądu rejonowego (na podstawie art. 767 k.p.c.).
Przykład z praktyki
Pani Anna z Wrocławia uzyskała prawomocny wyrok zasądzający od byłego wspólnika 45 000 zł. Po wszczęciu egzekucji okazało się, że komornik nie może znaleźć majątku dłużnika na podstawie dostępnych danych. Pani Anna złożyła więc wniosek o poszukiwanie majątku i uiściła opłatę 100 zł. Komornik przeprowadził czynności terenowe i ustalił, że dłużnik ukrywał wartościowe maszyny w hali wynajmowanej przez znajomego. Dzięki temu można było wszcząć skuteczną egzekucję.
Co może zrobić komornik w ramach poszukiwania majątku dłużnika?
Po złożeniu wniosku i opłaceniu 100 zł komornik przystępuje do czynności mających na celu ustalenie majątku dłużnika. Wbrew pozorom, nie ogranicza się to tylko do przeszukiwania rejestrów. Komornik ma do dyspozycji szereg narzędzi – zarówno administracyjnych, jak i terenowych.
Komornik może m.in.:
- Przeprowadzić czynności terenowe – np. otworzyć mieszkanie lub inne pomieszczenia i schowki dłużnika oraz przeszukać je, w tym także przeszukiwać odzież dłużnika, jeśli zachodzi taka potrzeba (art. 814 k.p.c.),
- Skierować zapytania do różnych instytucji – m.in. banków, ZUS, urzędów skarbowych, CEIDG, KRS czy operatorów telekomunikacyjnych,
- Żądać informacji również od osób prywatnych i podmiotów, które nie są wymienione w art. 761 § 11 pkt 1–6 k.p.c. – jeśli informacje są potrzebne do prowadzenia egzekucji,
- Uzyskać dane z systemów elektronicznych – np. z Centralnej Ewidencji Pojazdów, ksiąg wieczystych, systemów bankowych (OGNIVO).
Przeszukanie mieszkania – czy to częste?
To jedna z najbardziej inwazyjnych czynności, ale dopuszczalna, jeśli komornik ma uzasadnione podejrzenie, że dłużnik ukrywa majątek. Zwykle odbywa się to w obecności funkcjonariusza policji lub ślusarza, jeśli dłużnik nie chce współpracować.
Co jeśli komornik nie odnajdzie majątku?
Brak majątku po przeprowadzeniu procedury nie oznacza zakończenia egzekucji, ale stanowi istotny sygnał dla wierzyciela. W takiej sytuacji masz kilka możliwości:
- Złożyć wniosek o ponowne poszukiwanie majątku – np. po kilku miesiącach, gdy podejrzewasz, że sytuacja dłużnika się zmieniła,
- Wszcząć egzekucję z przyszłych dochodów – np. wynagrodzenia za pracę, emerytury, zwrotu podatku,
- Wystąpić o wpis do rejestru dłużników (KRD, BIG, ERIF) – co może utrudnić dłużnikowi zaciąganie zobowiązań i zmotywować go do spłaty,
- Wystąpić z powództwem o uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną – np. jeśli przepisał majątek na rodzinę (tzw. skarga pauliańska).
A co, gdy komornik odnajdzie majątek?
Odnalezienie majątku nie oznacza automatycznie wszczęcia egzekucji z tego składnika. Zgodnie z art. 799 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, komornik powinien wybrać najmniej uciążliwy dla dłużnika sposób egzekucji spośród dostępnych, np.:
- zajęcie rachunku bankowego,
- egzekucję z wynagrodzenia,
- egzekucję z ruchomości (np. pojazdów),
- zajęcie nieruchomości – jako ostateczność.
Ważne! Komornik nie podejmuje decyzji całkowicie samodzielnie. Jeżeli masz jako wierzyciel preferencję co do sposobu egzekucji – możesz to wskazać we wniosku egzekucyjnym.
Przykład z praktyki
Pan Michał z Torunia prowadził działalność gospodarczą i nie otrzymał zapłaty za wykonane zlecenie budowlane na kwotę 28 000 zł. Mimo prawomocnego nakazu zapłaty dłużnik nie odpowiadał na próby kontaktu. Komornik, na wniosek pana Michała, przeszukał kilka baz danych, ale nie znalazł rachunków bankowych ani wartościowych nieruchomości. Po złożeniu wniosku o poszukiwanie majątku i uiszczeniu opłaty, komornik przeprowadził czynności terenowe i ustalił, że dłużnik ukrywał dochody, pracując „na czarno” w firmie żony. Ustalenie to pozwoliło na skierowanie wniosku o wyjawienie majątku, co ostatecznie zakończyło się dobrowolną spłatą całości należności.
Podsumowanie – co warto zapamiętać?
Zlecenie komornikowi poszukiwania majątku dłużnika to skuteczna procedura, z której może skorzystać każdy wierzyciel, jeśli:
- nie zna majątku dłużnika,
- nie może skutecznie przeprowadzić egzekucji na podstawie posiadanych informacji,
- jest gotów ponieść koszt 100 zł opłaty stałej, chyba że przysługuje mu zwolnienie.
Komornik ma szerokie uprawnienia w zakresie ustalania majątku – od zapytań do instytucji po czynności terenowe, takie jak przeszukania. Samo odnalezienie majątku nie zawsze oznacza egzekucję z danego składnika – liczy się celowość i skuteczność działania, a także zasada proporcjonalności względem dłużnika.
Wzór wniosku o poszukiwanie majątku dłużnika
Wniosek należy złożyć do komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne. Przykładowa treść:
Wierzyciel:
Joanna Nowicka
ul. Słoneczna 15/5
00-001 Warszawa
PESEL: 75012345678
Dłużnik:
Marcin Kowal
ul. Leśna 9
05-500 Piaseczno
PESEL: 69021398765
Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa
Jan Malec
ul. Puławska 20
00-512 Warszawa
Sygn. akt KM 555/24
WNIOSEK O POSZUKIWANIE MAJĄTKU DŁUŻNIKA NA PODSTAWIE ART. 801¹ K.P.C.
Na podstawie art. 801¹ Kodeksu postępowania cywilnego wnoszę o:
poszukiwanie przez Komornika majątku dłużnika Marcina Kowala, który umożliwi skuteczne przeprowadzenie egzekucji w sprawie o sygn. akt KM 555/24.
Uzasadnienie: Dotychczas prowadzone czynności egzekucyjne nie doprowadziły do odnalezienia majątku, z którego możliwe byłoby zaspokojenie mojej wierzytelności. W związku z tym zasadnym jest podjęcie przez Komornika czynności przewidzianych w art. 814 oraz art. 761 § 1¹ k.p.c.
Do wniosku załączam dowód uiszczenia opłaty w wysokości 100 zł.
Podpis wierzyciela:
Joanna Nowicka
Podstawa prawna:
- Art. 1086 § 1 – Kodeks postępowania cywilnego
- Art. 801¹ § 1 – Kodeks postępowania cywilnego
- Art. 814 – Kodeks postępowania cywilnego
- Art. 767 – Kodeks postępowania cywilnego
- Art. 770 – Kodeks postępowania cywilnego
- Art. 771 – Kodeks postępowania cywilnego
- Art. 799 § 1 – Kodeks postępowania cywilnego
- Art. 44 – Ustawa z dnia 22 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (Dz.U. z 2018 r. poz. 770)
- § 3 ust. 1 – Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia egzekucji grzywien i kar pieniężnych… (Dz.U. z 2016 r. poz. 1227)