Fundacja rodzinna to rozwiązanie prawne, które pozwala uporządkować przekazywanie majątku w rodzinie i zapewnić jego trwałość na pokolenia. Wprowadzone w życie 22 maja 2023 r. regulacje otwierają nowe możliwości dla osób prywatnych i przedsiębiorców myślących o sukcesji. W tym poradniku pokażę Ci, jak krok po kroku założyć fundację rodzinną zgodnie z przepisami prawa.
Dowiesz się:
- jakie są etapy powstawania fundacji rodzinnej,
- jakich dokumentów i czynności wymaga proces jej rejestracji,
- co zawrzeć w statucie,
- kto może być beneficjentem i jakie ma prawa,
- jakie są różnice między fundacją „w organizacji” a już zarejestrowaną.
Krok 1: Złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej 📄
Pierwszym etapem jest złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej. Można to zrobić na dwa sposoby:
✔ w akcie założycielskim,
✔ w testamencie.
Uwaga: Dokument musi być sporządzony w formie aktu notarialnego.
📌 Z chwilą jego sporządzenia (albo ogłoszenia testamentu), powstaje fundacja rodzinna w organizacji. Od tego momentu fundacja może:
- zarządzać swoim majątkiem,
- zaciągać zobowiązania,
- nabywać prawa (np. nieruchomości),
- być stroną postępowań (sądowych i administracyjnych).
🧑⚖ Fundacja w organizacji reprezentowana jest przez:
- fundatora,
- jego pełnomocnika,
- lub – w określonych przypadkach – przez zarząd.
Krok 2: Sporządzenie statutu fundacji rodzinnej 📄
Kolejny kluczowy etap to przygotowanie statutu, który również musi mieć formę aktu notarialnego.
Statut określa m.in.:
- nazwę i siedzibę fundacji rodzinnej,
- cel fundacji,
- zasady określania beneficjentów i ich uprawnień,
- listę beneficjentów oraz możliwość zrzeczenia się uprawnień,
- czas trwania fundacji (jeśli nie ma być bezterminowa),
- wartość funduszu założycielskiego,
- zasady działania i reprezentacji zarządu oraz innych organów,
- reguły zmiany statutu,
- zasady likwidacji i podziału majątku po rozwiązaniu fundacji.
🔎 Dodatkowo statut może zawierać np.:
- wytyczne inwestycyjne,
- okoliczności rozwiązania fundacji,
- możliwość utworzenia jednostek terenowych.
Krok 3: Sporządzenie spisu mienia fundacji rodzinnej 📄
To bardzo istotny dokument – spis mienia – zawiera:
- informacje o majątku wniesionym do fundacji przez fundatora lub inne osoby,
- dane osoby wnoszącej mienie,
- rodzaj i wartość każdego składnika mienia,
- wartość ustaloną wg cen z chwili wniesienia oraz jego wartość podatkową.
🧩 Przykład praktyczny:
Pani Elżbieta, właścicielka trzech kamienic w Krakowie i udziałów w spółce produkcyjnej, postanowiła założyć fundację rodzinną, aby zabezpieczyć majątek i zapewnić środki na edukację wnuków. Do spisu mienia wprowadziła nieruchomości o łącznej wartości 15 mln zł oraz udziały wycenione na 4 mln zł. Wskazała również dwóch synów jako beneficjentów.
Krok 4: Ustanowienie organów fundacji rodzinnej 🧑💼
Fundacja rodzinna musi posiadać organy określone przez ustawę lub statut. Najczęściej są to:
- Zarząd – kieruje fundacją i ją reprezentuje,
- Rada nadzorcza – jeśli przewiduje ją statut (obowiązkowa w niektórych przypadkach),
- Zgromadzenie beneficjentów – ciało konsultacyjno-decyzyjne złożone z beneficjentów (co najmniej jeden beneficjent musi być wskazany do uczestnictwa).
Krok 5: Wniesienie funduszu założycielskiego 💰
Wysokość funduszu założycielskiego nie może być niższa niż 100 000 zł.
📌 W zależności od sposobu ustanowienia fundacji:
- Jeśli fundacja powstaje na podstawie aktu założycielskiego – fundusz musi być wniesiony przed wpisem do rejestru.
- Jeśli fundacja powstaje na podstawie testamentu – fundusz może być wniesiony w ciągu 2 lat od rejestracji.
🧩 Przykład praktyczny:
Pan Wojciech założył fundację rodzinną w akcie notarialnym i zobowiązał się do wniesienia 150 000 zł przed rejestracją. Z kolei pani Marta, która ustanowiła fundację w testamencie, zapisała 120 000 zł na ten cel – jej spadkobiercy mają dwa lata na wniesienie tej kwoty.
Krok 6: Wpis fundacji rodzinnej do rejestru 🏛️
Ostatnim krokiem jest wpisanie fundacji rodzinnej do Rejestru Fundacji Rodzinnych, który prowadzi Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim (Wydział Cywilny).
📌 Z chwilą dokonania wpisu:
- fundacja rodzinna w organizacji staje się pełnoprawną fundacją rodzinną,
- uzyskuje osobowość prawną.
Podsumowanie – co musisz wiedzieć, zanim założysz fundację rodzinną ✅
Założenie fundacji rodzinnej to nie tylko procedura prawna, ale również strategiczna decyzja dotycząca przyszłości Twojego majątku i rodziny. Dobrze przygotowana fundacja może przez lata chronić dorobek życia, wspierać edukację dzieci, finansować przedsięwzięcia rodzinne lub społeczne, a nawet pełnić funkcję „rodzinnego banku”.
Pamiętaj o kluczowych etapach:
- Oświadczenie o ustanowieniu fundacji – notarialny akt założycielski lub testament.
- Statut fundacji – określający jej zasady działania i strukturę.
- Spis mienia – szczegółowa lista wniesionego majątku.
- Ustanowienie organów – zarząd, zgromadzenie beneficjentów, ewentualnie rada nadzorcza.
- Wniesienie funduszu założycielskiego – min. 100 000 zł, w odpowiednim momencie.
- Wpis do rejestru – dzięki niemu fundacja uzyskuje osobowość prawną.
Każdy z tych kroków wymaga staranności, ale przy dobrej organizacji można przejść całą procedurę sprawnie – zwłaszcza przy wsparciu notariusza i doradcy prawno-podatkowego.
📜 Przepisy prawne (pełna podstawa prawna):
- art. 21 pkt 1–6, art. 22, art. 23 ust. 1, 3 i 4, art. 24, art. 26 ust. 1–3, art. 27 ust. 1 – ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326 z późn. zm.)
📚 Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326 z późn. zm.)
🔖 Tematy porad zawartych w poradniku:
- jak założyć fundację rodzinną 2025
- statut fundacji rodzinnej
- rejestracja fundacji rodzinnej krok po kroku
- majątek w fundacji rodzinnej
- fundacja rodzinna w testamencie
🌐 Przydatne linki urzędowe: